Rozdział 3. Aplikacja Redaktora

Abstrakt

Rozdział ten opisuje Aplikację Redaktora dLibra wraz z jej podstawowymi komponentami.

3.1. Główne okno Aplikacji Redaktora

Rysunek 3.1. Główne okno Aplikacji Redaktora

Główne okno Aplikacji Redaktora

Główne okno Aplikacji Redaktora ( Rysunek 3.1.) składa się z pięciu podstawowych części:

  • Drzewa katalogów umiejscowionego po lewej stronie . Przedstawia ono hierarchiczną strukturę biblioteki - katalogi biblioteki.

  • Lista elementów (prawa górna część okna) przedstawiająca listę elementów, które zawiera wybrany obiekt.

  • Okno własności (prawa dolna część okna) zawierające zakładki na których znajdują się informacje na temat wybranego na liście elementów obiektu.

  • Menu Główne znajdujące się w górnej części okna aplikacji redaktora,

  • Pasek narzędzi (poniżej „Menu Głównego”) umożliwiający szybki dostęp do najczęściej wykonywanych operacji (np. tworzenie nowej publikacji).

Standardowy rozkład elementów aplikacji redaktora przedstawiono na rysunku powyżej. Rozkład ten można w ograniczonym stopniu dostosować do potrzeb użytkownika. Do dyspozycji użytkownika są miejsca w których standardowo umieszczone są lista elementów i okno własności. W obu tych miejscach można umieścić zarówno okno własności jak i listę elementów. Możliwe jest zatem porównanie własności dwóch elementów (wyświetlenie dwóch okien własności) lub manipulowanie na dwóch listach elementów (umożliwia przenoszenie elementów biblioteki).

Aby zmienić wyświetlany element w miejscu gdzie standardowo wyświetlana jest lista elementów należy przycisnąć ALT+F1 - pojawi się okno własności. Aby powrócić do listy elementów należy ponownie wybrać ALT+F1. Aby zmienić wyświetlany element w miejscu gdzie domyślnie znajduje się okno własności należy wybrać ALT+F2 - pojawi się lista elementów, aby powrócić do okna własności należy ponownie wybrać ALT+F2.

3.1.1. Drzewo Katalogów

Drzewo katalogów umieszczone jest w lewej części okna programu redaktora. Katalogi umożliwiają hierarchiczne porządkowanie dokumentów w systemie na potrzeby redaktorów i administratorów. Struktura katalogów widoczna jest tylko dla redaktorów i administratorów (dla użytkowników stron WWW nie jest ona widoczna). Na drzewie katalogów znajdować się mogą następujące węzły:

  • węzeł katalogu - przedstawia katalog biblioteki, możę zawierać katalogi podrzędne oraz publikacje grupowe,
  • węzeł publikacji grupowej - reprezentuje publikację grupową, może zawierać podrzędne publikacje grupowe.

Z każdym węzłem związane jest menu kontekstowe, które umożliwia szybki dostęp do najczęściej wykonywanych operacji na danym typie elementu (np. dodawanie publikacji). Menu to wywoływane jest po kliknięciu na węźle prawym przyciskiem myszy.

Po dwukrotnym kliknięciu na wybrany węzeł drzewa katalogów lista elementów (prawa górna część okna) jest wypełniana elementami, które zawiera element reprezentowany przez wybrany węzeł.

3.1.2. Lista elementów

3.1.2.1. Wstęp

Lista elementów pozwala na przeglądanie zawartości biblioteki cyfrowej. Domyślnie na liscie znajdują się elementy pochodzące z głównego katalogu biblioteki. Elementy znajdujące się na liście można otwierać dwukrotnie klikając na wybrany element myszką lub przyciskając klawisz ENTER (gdy element który chcemy otworzyć jest wybrany na liście). Otwierając element wyświetlamy na liście elementy które on zawiera. Aby przejść o jeden poziom wyżej należy przycisnąć klawisz BACKSPACE lub dwukrotnie kliknąć element znajdujący się na pierwszej pozycji oznaczony jako „..” (element ten nie jest obecny na liście elementów które zawiera katalog główny ponieważ nie da się przejść poziom wyżej ponad katalog główny). Ścieżka do aktualnie otwartego elementu znajduje się w górnej części listy elementów.

Po wybraniu elementu na liście okno własności (prawa dolna część okna) wypełnia się szczegółowymi informacjami na temat wybranego elementu.

Z każdym elementem związane jest menu kontekstowe, które umożliwia szybki dostęp do najczęściej wykonywanych operacji na danym typie elementu (np. dodawanie nowych wersji plików). Menu to wywoływane jest po kliknięciu na elemencie prawym przyciskiem myszy.

Na liście elementów mogą znajdować się:

  • węzeł katalogu - przedstawia katalog biblioteki, możę zawierać katalogi podrzędne oraz publikacje,
  • węzeł publikacji grupowej - reprezentuje publikację grupową, w której skład mogą wchodzić inne publikacje włącznie z publikacjami grupowymi,
  • węzeł planowanej publikacji - reprezentuje publikację planowaną i nie zawiera żadnych podrzędnych węzłów,
  • węzeł publikacji - reprezentuje publikację, w trybie zaawansowwanym zawiera węzły wydań publikacji oraz węzeł plików publikacji, natomiast w trybie uproszczonym gdy publikacja ma tylko jedno wydanie zawiera wersje plików tego wydania,
  • węzeł publikacji której treść została usunięta - reprezentuje publikację z usuniętą treścią, zawiera jedynie węzły wydań.
  • węzeł wydania - reprezentuje wydanie publikacji i zawiera te wersje plików publikacji, które tworzą wydanie,
  • węzeł plików publikacji - zawiera wszystkie pliki publikacji,
  • węzeł folderu (ikonka folderu taka jak w systemie operacyjnym na którym uruchomiony jest program) - reprezentuje folder, który grupuje pliki publikacji lub wersje plików publikacji,
  • węzeł pliku publikacji (ikonka zależna od typu pliku) - reprezentuje plik publikacji i zawiera wszystkie wersje tego pliku,
  • węzeł wersji (ikonka zależna od typu pliku) - reprezentuje pojedynczą wersję pliku publikacji,

W dolnej części listy elementów znajdują się dwa przyciski służące do ukrywania elementów znajdujących się na liście. Obecnie możliwe jest ukrywanie publikacji planowanych oraz publikacji z usuniętą treścią.

3.1.2.2. Opis wybranych elementów

  • Publikacja

    Strukturę publikacji opisano w . Dodatkowo, publikacja w systemie dLibra może być zabezpieczona. Zabezpieczyć można jedynie publikacje, które są w pełni w formacie HTML (wspierana jest wersja 3.2, wersje wyższe mogą być niepoprawnie wyświetlane). Mechanizm zabezpieczenia uniemożliwia czytelnikowi kopiowanie, zapisywanie na dysku czy drukowanie treści publikacji.

3.1.3. Okno Własności

Okno Własności umożliwia modyfikowanie własności elementów biblioteki dLibra. Składa sie ono z kilku (liczba zależy od typu zaznaczonego elementu) paneli edycyjnych rozmieszczonych na zakładkach. Wciśnięcie przycisku Zatwierdź powoduje zapisanie w systemie poczynionych zmian w edytorach (znajdujących się na zakładkach) w których poczynione zostały zmiany. Kliknięcie przycisku Anuluj lub wybranie innego obiektu na liście elementów wycofuje wszystkie zmiany wprowadzone od ostatniej operacji Zatwierdź. Wartości niektórych parametrów (np. opis wydania) można określić w różnych językach - aktualnie wybrany język można zmienić na liście rozwijanej dostępnej w prawym dolnym rogu okna własności.

3.1.4. Edytor Własności

Edytor własności umożliwia przeglądanie i modyfikowanie głównych parametrów obiektów biblioteki, np. nazwy katalogu dla obiektu katalog. Edytor własności jest pierwszą zakładką znajdującą się w oknie własności.

Poniżej przedstawiona jest lista głównych własności dla każdego elementu biblioteki:

  • Katalog biblioteki:

    • Nazwa - określa nazwę katalogu identyfikującą go w systemie dLibra; nazwa katalogu jest niezależna od wybranego języka,
    • Uwagi - uwagi administracyjne do katalogu; zawartość jest niezależna od wybranego języka,
  • Kolekcja biblioteki:

    • Nazwa - określa nazwę kolekcji identyfikującą ją w systemie dLibra oraz wyświetlaną w aplikacji WWW; nazwa kolekcji jest zależna od wybranego języka i powinna być zdefiniowana dla każdego z nich osobno,
    • Opis - opis definiuje daną kolekcję i zawiera podstawowe informacje o niej, dostępne także przez aplikację WWW; opis kolekcji jest zależny od wybranego języka i powinien być zdefiniowany dla każdego z nich osobno,
    • Uwagi - uwagi administracyjne do kolekcji; zawartość jest niezależna od wybranego języka,
  • Publikacja (planowana, normalna oraz z usuniętą treścią):

    • Nazwa - określa nazwę publikacji identyfikującą ją w systemie dLibra; nazwa publikacji jest niezależna od wybranego języka i jest widoczna tylko w Aplikacji Redaktora i Aplikacji Administratora,
    • Uwagi - uwagi administracyjne do publikacji; zawartość jest niezależna od wybranego języka,
  • Wydanie:

    • Nazwa - określa nazwę wydania, która jest niezależna od wybranego języka; nazwa ta jest widoczna w aplikacji WWW tylko wtedy gdy tytuł nie jest zawarty w opisie bibliograficznym tego wydania,
    • Opis - opis definiuje dane wydanie i zawiera podstawowe informacje o nim (jak np. streszczenie), dostępne także przez aplikację WWW; opis wydania jest zależny od wybranego języka i powinien być zdefiniowany dla każdego z nich osobno,
    • Komentarz - komentarz zawiera dodatkowe informacje o wydaniu (jak np. informacje o błędach lub uszkodzeniach w przypadku starodruków), dostępne także przez aplikację WWW; komentarz do wydania jest zależny od wybranego języka i powinien być zdefiniowany dla każdego z nich osobno,
    • Uwagi - uwagi administracyjne do wydania; zawartość jest niezależna od wybranego języka,
    • Miniatura - obrazek symbolizujący miniaturę wydania; jeśli miniatura jest wybrana, będzie ona widoczna przez aplikację WWW.

3.1.5. Edytor opisu bibliograficznego

3.1.5.1. Wartości atrybutów

System dLibra udostępnia do opisu elementów biblioteki metadanymi zaawansowany mechanizm zarządzania wartościami atrybutów. Więcej informacji na temat tego mechanizmu znajduje się w . Idea słownika synonimów jest przedstawiona w dodatku Import MARC. W tej sekcji znajdują się jedynie podstawowe informacje o działaniu systemu i jego wpływ na sposób opisywania katalogów, publikacji grupowych i wydań przez użytkownika.

Wartości atrybutów są przechowywane w systemie w specjalnym słowniku. Jest on budowany osobno dla każdego języka i dla każdego atrybutu. Dlatego też ta sama wartość może występować wielokrotnie, dla każdego atrybutu osobno. W obrębie atrybutu wartości podzielone są na grupy synonimów. Taka sama wartość może istnieć w wielu grupach, jeżeli ma wiele znaczeń. Opisywanie zasobów biblioteki metadanymi polega na przypisywaniu atrybutom wartości przechowywanych w słowniku. Jeżeli jakaś wartość nie istnieje to można ją dodać do systemu z poziomu Aplikacji Redaktora.

3.1.5.2. Edytor Wartości Atrybutów

W Edytorze Wartości Atrybutów ( Rysunek 3.2.) można zmienić wartości atrybutów obiektu. W systemie dLibra atrybutami można opisać katalog, wydanie i publikację grupową. Opis bibliograficzny wydania ma znaczenie przy wyszukiwaniu zasobów na stronie WWW na podstawie wartości ich atrybutów. Opis publikacji grupowej propaguje się niejawnie na wszystkie publikacje grupowe i wydania, które znajdują się poniżej w hierarchii drzewa. Opis katalogu staje się domyślnym opisem bibliograficznym przy tworzeniu nowego wydania dla jakiejkolwiek publikacji wewnątrz tego katalogu.

Rysunek 3.2. Edytor Wartości Atrybutów

Edytor Wartości Atrybutów

Edytor Wartości Atrybutów jest dostępny na zakładce Wartości atrybutów. Umożliwia on opisanie zasobów biblioteki. Edytor ma formę tabeli w której wyszczególnione są dwie kolumny. W lewej kolumnie znajduje się drzewo atrybutów. W prawej kolumnie wyświetlane są wartości przypisane do atrybutu. Każdy atrybut może mieć wiele wartości. Każda wartość wyświetlana jest w osobnym wierszu poczynając od wiersza w którym znajduje się nazwa atrybutu. Jeżeli atrybut nie ma żadnych wartości to pole po prawej stronie nazwy atrybutu jest puste.

Wartości atrybutów można usuwać z listy wartości atrybutu. W tym celu należy wybrać pojedynczą wartość na liście i nacisnąć przycisk DELETE (na klawiaturze). Wartość zostanie usunięta z opisu bibliograficznego (jeśli była tylko jedna wartość --- pole zostanie wyczyszczone, jeśli było wiecej wartości --- wiersz z zaznaczoną wartością zostanie usunięty).

Pod tabelą opisu bibliograficznego po prawej stronie znajduje się pole wyboru oznaczone etykietą Pokaż wraz z dziedziczonymi wartościami. Zaznaczenie tego pola skutkuje dopełnieniem tabeli o wartości dziedziczone z nadrzędnych publikacji grupowych. Również pod tabelą opisu bibliotgraficznego lecz po lewej stronie znajduje się przycisk Wyczyść opis, który usuwa wszystkie wartości atrybutów z tabeli.

Aby dodać wartość do atrybutu który nie ma przypisanej żadnej wartości należy:

  1. Wybrać puste pole po prawej stronie nazwy atrybutu (np. klikając na nie myszką) do którego chcemy dodać wartość

  2. Wpisać żądaną wartość atrybutu

  3. Zatwierdzić wartość przyciskając klawisz ENTER

Aby dodać wartość atrybutu w przypadku gdy jest już conajmniej jedna wartość należy:

  1. Wybrać dowolne pole z wartością atrybutu do ktorego chcemy dodać kolejną wartość

  2. Przycisnąć klawisz TAB przez co zostanie dodany nowy wiersz, poniżej wybranej wcześniej wartości

  3. Wpisać żądaną wartość atrybutu

  4. Zatwierdzić wartość przyciskając klawisz ENTER

Podczas wpisywania wartości atrybutu możliwe jest w każdym momencie wciśnięcie klawisza TAB . Spowoduje to dodanie aktualnej wartości do wartości atrybutów i stworzenie nowego wiersza w który można wprowadzać kolejną wartość.

Jeżeli atrybut dla którego wprowadzana jest wartość ma już zdefiniowane wartości rozpoczynające się takimi samymi znakami jakie są wprowadzane to zostanie uruchomiony mechanizm autouzupełniania. Mechanizm autouzupełniania wyświetla listę wartości (zobacz Rysunek 3.3. ) które rozpoczynają się na wpisaną frazę. Jeżeli interesująca nas wartość jest na liście możliwy jest jej bezpośredni wybór (np. przez dwukrotne kliknięcie myszką na wartość).

Rysunek 3.3. Wyświetlana lista wartości atrybutu przez mechanizm autouzupełniania

Wyświetlana lista wartości atrybutu przez mechanizm autouzupełniania

Uwaga! Aby wartośći atrybutów wybranego elementu zostały zapisane należy przycisnąć przycisk Zatwierdź w prawym dolnym rogu Okna Właściwości.

Podczas zatwierdzania wartości atrybutu sprawdzane jest dla każdej wartości czy istnieje już grupa zawierająca taką wartość. Jeżeli nie istnieje - tworzona jest nowa grupa atrybutów o podanej wartości. Jeżeli grupa już istnieje i jest tylko jedna to używana jest właśnie ta grupa. Jeśli jednak istnieją dwie lub więcej grup z podaną wartością konieczny jest wybór grupy do której powinna należeć wartość. Wybór ten umożliwia okno wyboru grupy wartości (patrz Rysunek 3.4. ), które w takim niejednoznacznym przypadku jest prezentowane użytkownikowi.

Rysunek 3.4. Wybór grupy dla podanej wartości

Wybór grupy dla podanej wartości

3.1.5.3. Import z formatu MARC

dLibra umożliwia importowanie wartości atrybutów bezpośrednio z formatu komunikacyjnego MARC 21. Do tego celu służy interfejs zgrupowany na panelu Import MARC w „Edytorze Opisu Bibliograficznego”. Format importu jest w pełni konfigurowalny przez użytkownika. Tekstowa informacja na tym panelu przy sentencji Używany format: określa ścieżkę do katalogu (lub link) ze zdefiniowanym formatem importu atrybutów MARC. Słowo domyślny w tym miejscu oznacza, że używany jest wbudowany w aplikację format importu. Zmiany ustawień importu MARC dokonuje się w konfiguracji aplikacji . Przycisk Import... umożliwia wybór pliku ( Rysunek 3.5.), który ma zostać zaimportowany. Należy pamiętać aby plik importowany był zapisany w formacie komunikacyjnym MARC 21.

Rysunek 3.5. Okno wyboru pliku.

Okno wyboru pliku.

Jeżeli wybrany plik do importu zawiera więcej niż jeden rekord MARC, system poprosi o wybór jednego z nich ( Rysunek 3.6.).

Rysunek 3.6. Okno wyboru rekordu MARC.

Okno wyboru rekordu MARC.

3.1.5.4. Format RDF - import i eksport

dLibra umożliwia importowanie oraz eksportowanie wartości atrybutów bezpośrednio z i do formatu RDF. Do tego celu służy interfejs zgrupowany na panelu Import RDF w „Edytorze Opisu Bibliograficznego” ( ). Format importu jest w pełni konfigurowalny przez użytkownika. Zmiany ustawień importu RDF dokonuje się w konfiguracji aplikacji . Przycisk Plik metadanych umożliwia wybór pliku ( Rysunek 3.5.), który ma zostać zaimportowany. Należy pamiętać aby importowany plik był zapisany w formacie RDF . Przycisk Eksportuj RDF... umożliwia zapisanie pliku w formacie RDF, który zawierać będzie opis bibliograficzny znajdujący się na panelu edytora opisu bibliograficznego.

3.1.6. Edytor Praw

Edytor Praw ( Rysunek 3.7.) umożliwia dokonywanie zmian w prawach dostępu do publikacji.

W obrębie całej publikacji przyznane mogą być trzy rodzaje praw:

  • Przeglądanie - Prawo do odczytania wszystkich opublikowanych wydań publikacji.
  • Odczyt - Prawo do odczytania wszystkich wydań publikacji.
  • Zarządzanie - Prawo do zarządzania publikacją (np. tworzenia nowego wydania lub przyznania praw dostępu).

Rysunek 3.7. Edytor Praw - prawa publikacji

Edytor Praw - prawa publikacji

Każde prawo, niezależnie od tego, jakiego obiektu biblioteki dotyczy, może mieć jeden z pięciu stanów:

  • Przyznane - Prawo jest przyznane bezpośrednio użytkownikowi.
  • Od grupy - Użytkownik jest członkiem grupy, która ma przyznane prawo.
  • Odziedziczone - Prawo zostało przyznane jednemu z obiektów nadrzędnych (np. katalogowi nadrzędnemu).
  • Implikowane - Prawo jest przyznane ze względu na posiadanie innego prawa (np. użytkownik mający prawo Zarządzaj, ma również niejawne prawo Czytaj).
  • Nie przyznane - Prawo nie jest przyznane.

Prawa dostępu do publikacji można również zmienić w programie administratora ( ).

3.1.7. Edytor Pozycji Publikacji

W publikacji grupowej, każda jej składowa publikacja ma przypisaną pozycję, na której się znajduje. Domyślnie, nowododana publikacja jest umieszczona na ostatniej pozycji. Możliwa jest manipulacja pozycjami publikacji w publikacji grupowej, przy użyciu edytora pozycji publikacji ( Rysunek 3.8.).

Rysunek 3.8. Edytor Pozycji Publikacji

Edytor Pozycji Publikacji

W lewej części edytora, na panelu Publikacje, znajduje się lista publikacji, które zawiera aktualnie zaznaczona (na liście elementów) publikacja grupowa. Pod listą umieszczony jest zestaw przycisków do manipulacji pozycjami publikacji. W prawej części edytora (panel Informacje o publikacji) wyświetlane są podstawowe informacje na temat zaznaczonej publikacji na liście (lista znajduje się na panelu Publikacje). Aby zmienić pozycję zaznaczonej publikacji, należy posłużyć się przyciskiem W górę, W dół, Na początek lub Na koniec.

3.1.8. Wybór kolekcji dla publikacji

Kolekcje są zgrupowane w strukturze hierarchicznej. Każda kolekcja może zawierać dowolną liczbę kolekcji podrzędnych. Na każdym poziomie tej struktury kolekcjom można przypisywać publikacje. Do każdej kolekcji może należeć dowolna liczba publikacji. Przynależność publikacji do danej kolekcji implikuje także jej przynależność do wszystkich kolekcji nadrzędnych aż do kolekcji głównej biblioteki włącznie.

Dla każdej publikacji istnieje możliwość wyboru kolekcji, do których ta publikacja należy. Służy do tego interfejs umieszczony na zakładce Kolekcje dostępny po wyborze publikacji na liście elementów. Ten sam interfejs jest także udostępniony jako jeden z kroków kreatora nowej publikacji.

Rysunek 3.9. Przypisywanie publikacji do kolekcji

Przypisywanie publikacji do kolekcji

U góry panelu dostępna jest tabela zawierająca dwie kolumny. W prawej kolumnie znajduje się drzewo kolekcji, na którym widoczna jest struktura wszystkich kolekcji w systemie. W lewej kolumnie znajduje się przycisk wyboru określający przynależność publikacji do danej kolekcji. Po wyborze publikacji na liście elementów, w tabeli kolekcji zaznaczają się na przycisku wyboru wszystkie kolekcje, do których należy wybrana publikacja.

Jeżeli przy kolekcji widnieje ikona niebieskiego folderu oznacza to, że aktualnie zalogowany użytkownik ma prawo zarządzania tą kolekcją (może zmienić stan przynależności publikacji do tej kolekcji). Ikona czerwonego folderu oznacza brak odpowiednich praw do modyfikacji stanu przynależności publikacji do danej kolekcji.

Wyróżnienie pogrubioną czcionką nazw w drzewie kolekcji określa do których kolekcji przy aktualnym stanie przypisania dana publikacja będzie należeć (bezpośrednio lub pośrednio). Zaznaczenie jakiejkolwiek kolekcji powoduje wyróżnienie jej nazwy oraz nazw wszystkich kolekcji nadrzędnych na ścieżce aż do głównej kolekcji biblioteki. Wszystkie wprowadzone zmiany należy zaakceptować używając przycisku Zatwierdź u dołu Okna Właściwości. Wybór innego elementu na liście elementów bądź naciśnięcie przycisku Anuluj powoduje anulowanie wszystkich zmian wprowadzonych od ostatniej akceptacji.

Opis kolekcji i uwagi do kolekcji, umieszczone na dole panelu, służą tylko jako elementy informacyjne i nie ma możliwości ich edycji w tym miejscu.