/tt_p_4_0021.djvu
MNICH wsch. ??cian??.
Patrz??ce ku Morskiemu Oku, z litych i pot????nych p??yt zbudowane,
wsch. urwisko Mnicha ??? odegra??o w dziejach sportowego taternictwa b. wy??
bitn?? rol??. Szturmowane ju?? przed wojn?? ??? i ju?? w??wczas zdobyte w dw??ch
trzecich ??? sta??o si?? po wojnie ??wiadkiem wyt????onej dzia??alno??ci r????nych
taternik??w i terenem uporczywych atak??w, kt??re krok za krokiem forsowa??y
??cian??. Gdy zatem w b. r.
???
po sz??stym ataku na ??cian?? ??? wydaje si??,
??e w sprawie jej poznania powiedziano ostatnie s??owo ??? staje si?? zrozu??
mia??em, ??e po??wi??camy jej opis monograficzny, opracowany przez
Wies??awa Stanis??awskiego.
??cian?? ??? licz??c?? ok. 270 m wys.
ogranicza z 1. strony (od pd.)
d??ugi komin, uchodz??cy na wybitn?? prze????czk?? w pd. grani Mnicha. Dalej
na 1., poza owym kominem, ??ciana za??amuje si?? i tworzy szerok??, pd.-wsch.
??cian??, kt??rej punktem kulminacyjnym jest niewielka ??? od zach. ca??kiem
niewybitna ??? ??fajka??, wznosz??ca si?? bezpo??rednio na 1. (na pd.) od wy??ej
wspomnianej, wybitnej prze????czki w pd. grani Mnicha. Na wysoko??ci ok. 150 m
ponad podstaw?? ??ciany, biegnie przez ca??e urwisko, tu?? popod olbrzymi??
p??yt?? z charakterystycznemi, ??????temi plamami, system poziomych, w jedn??
ca??o???? wi??????cych si??, p????ek. Poczynaj?? si?? one przy p??ytowej platformie,
po??o??onej w pobli??u czelu??ci wy??ej opisanego, d??ugiego komina i ko??cz??
w odleg??o??ci kilkunastu m od pn. kraw??dzi wsch. ??ciany. D??ugo???? ich wy??
nosi ok. 70 m.
Istniej?? dwa r????ne sposoby osi??gni??cia owego systemu poziomych p????ek:
??cian?? lub kominem.
1)
??cian??: W ej??cie w ska??y mniej wi??cej w ??rodku podstawy ??ciany,
w miejscu, gdzie w trawiasto-skaliste, dolne jej partje wcina si?? 25 m d??u??
/tt_p_4_0022.djvu
2
go??ci licz??cy kominek (kopczyk). Nim 15 m, a potem po jego pr. strome
i wreszcie wprost w g??r?? 40 m (trudno, ska??y b. kruche) na nieco mniej
stromy i ??atwiejszy teren 1).
St??d wprost w g??r?? (30 m) trawiasto-skalistemi stopniami i ??ciankami
pod przewieszone urwisko. Tu?? popod niem rozci??ga si?? du??y taras, oddzie??
lony od ??ciany b. g????bok?? szcze??
lin??, na dnie kt??rej le??y ??nieg.
Tarasem w 1. do jego ko??ca,
poczem przez bloki, zaklino??
wane w rodzaj mostu ponad
wy??ej wspomnian?? szczelin??,
do rysy. Ni?? kilka m w g??r??
i przez okno skalne na wisz??c??
platform??, u??o??on?? z g??az??w,
zaklinowanych mi??dzy w??a??ci??
w?? ??cian??, a ??ciank?? stercz??cej
blisko, niewielkiej, lecz samo??
dzielnej turniczki, ponad kilka??
dziesi??t m g????boko??ci mierz??c??
studni??. Z platformy wspinamy
si?? na wysoko zaklinowany,
olbrzymi blok, tworz??cy wy??ej
wspomniane okno skalne, przez
kt??re weszli??my na wisz??c??
platform??. Z wierzcho??ka bloku
przerzucamy si?? na kr??tk??
gra??k?? turniczki i ni?? na ma??
le??ki jej szczyt2). St??d na prze??
ciwn?? stron?? gra??k?? wd????, po
kilku m ??? pod koniec przez
g??adk?? ??ciank?? ??? na spor??,
trawiast?? platform??, po??a??on??
nad brzegiem wy??ej wspomnia??
nej, kilkadziesi??t m g????boko??ci
mierz??cej studni (kopczyk) 3).
??cian?? na 1. od platformy przecinaj?? dwie rysy. L. z nich, zasuni??t?? co??
kolwiek za ska??y, trudno, po 15 in do trawiastego tarasu. St??d, w przed??u??
??eniu poprzedniej ci??gn??c?? si??, rys?? 20 m z odchyleniem w 1. (trudno) na
') Do tego miejsca mo??na dotrze?? znacznie ??atwiej, wspinaj??c si?? ??? od wy??ej
opisanego wej??cia w ska??y w do???? znacznej na pr. odleg??o??ci ??? pocz??tkowo wprost
wg??r??, a nast??pnie zachylaj??c si?? w 1. a?? do wspomnianego, nieco mniej stromego
i ??atwiejszego terenu (A. Kenar i A. Stanecki w czasie IV pr??by przej??cia wsch.
??ciany, podi??tei przez nich wesp???? z L. Skotnic??wn??, J. Krystkiem i W. Stanis??aw??
skim, 12 sierpnia 1929 r.).
2) Z owej wisz??cej platformy mo??na r??wnie?? innym sposobem osi??gn???? wierz??
cho??ek turniczki. Z 1. brzegu platformy, z pomoc?? ??ywej drabiny przez pn.- zach.
??ciank?? turniczki na jej pn.- wsch. gra??k??, osi??gaj??c j?? mniej wi??cej w po??owie jej
d??ugo??ci. T?? ostatni?? na szczyt (A. Kenar, J. Krystek i A. Stanecki w czasie IV
pr??by przej??cia wsch. ??ciany, podj??tej przez nich wesp???? z L. Skotnic??wn?? i W. Sta??
nis??awskim, 12 sierpnia 1929 r.) . W arjant trudny.
3) Do tego miejsca mo??na r??wnie?? dotrze?? z wisz??cej platformy, trawersuj??c
pn.- zach. ??ciank?? turniczki z pomoc?? w??skich listew skalnych, poczem osi??gamy
ow?? spor??, trawiast?? platform?? nad brzegiem studni (K. Narkiewicz-Jodko i S.
Osiecki w czasie III pr??by przej??cia wsch. ??ciany, 8 wrze??nia 1928 r.) . Warjant
b. trudny.
/tt_p_4_0023.djvu
- 23-
wygodn??, trawiast?? platform?? (kopczyk). Z niej now?? rys??, 8 m, b. trudno,
na jeszcze jedn?? platform?? (kopczyk) ??). St??d poza w??gie?? i gladkiem za??
ci??ciem 6 m nadzwyczaj trudno na ??? we wst??pie opisany ??? system pozio??
mych, ok. 70 m d??ugo??ci mierz??cych p????ek, w odleg??o??ci kilku m na pr. od
ko??cz??cej je, p??ytowej platformy, po??o??onej w pobli??u czelu??ci d??ugiego ko??
mina 2). St??d w 1. na ow?? platform?? (kopczyk). Spos??b nadzwyczaj
trudny (3 godz. 40 min. od wej??cia w ska??y).
[Z pomoc?? owych, wy??ej kilkakrotnie ju?? wspomnianych p????ek, mo??
??emy wsch. ??cian?? opu??ci??, jakote?? wej???? w ni?? z Doi. za Mnichem.
Z p??ytowej platformy (z kopczykiem) poziomo w pr., najwy??sz?? p????k??
(dolne p????ki zaczynaj?? si?? dopiero nieco dalej) po 40 m na dobr?? platform??
(kopczyk). Z niej na doln?? p????k?? i t?? ostatni?? w pobli??e pn. kraw??dzi wsch.
??ciany, gdzie p????ki ko??cz?? si?? (30 m). St??d z czubka wystaj??cego dziobu
skalnego, du??ym krokiem w pr., w zupe??nej ekspozycji (dobre chwyty) na
stopieniek i z niego w g??r?? 2|- m na inny, wi??kszy stopie??. St??d dalej
w pr., po paru m na wielkie bloki w za??amaniu si?? ??cian wsch. i pn.-wsch.
i z nich przez 3-metrow?? ??ciank?? na w??sk?? p????k?? w pn.-wsch. ??cianie, z kt??rej
5 m w d????, z pomoc?? rysy w p??ycie, na trawnik najni??szego tarasu pn. ??ciany.
Nim w 1. (orogr.), po kilkudziesi??ciu m, do drogi Nr. 189 Przew. J. Ch. i M.
S., kt??ra sprowadza do Doi. za Mnichem. Trawers ten jest trudny i cz????ciowo
zupe??nie eksponowany3). Przechodzony w odwrotn?? stron?? ??? jako wej??cie
w ??cian?? ??? b. trudny, cz????ciowo zupe??nie eksponowany i b. ci????ki do od??
szukania 4)].
Kominem: Z wybitnej, we wst??pie opisanej, prze????czki w pd. grani
Mnicha, spada d??ugi komin, b??d??cy 1. ograniczeniem w??a??ciwej wsch. ??ciany.
Komin ten, w dolnej swej cz????ci ??? do???? wysoko ponad piargami ??? roz??
tr??c?? si?? mi??dzy trawniczkami i ska??ami wyst??puj??cej ze ??ciany, du??ej buli.
Z piarg??w ci??gn??cego si?? pod wsch. i pd.-wsch. ??cian?? ??lebu, na ska??y
i up??azki wy??ej wspomnianej buli ??? najwygodniej ca??kiem od 1. strony ???
i ??atwo do wylotu komina. St??d samem jego dnem w nieco trudnej wspi??
naczce do platformy, sk??d w dalszym ci??gu kominem (do???? trudno) do no??
wej platformy, po??o??onej tu?? pod olbrzymi?? przewieszk?? komina. Na pr.
??cianie, zbudowanej z pot????nych, g??adkich p??yt, spostrzegamy w??ski, poziomy
gzyms. Z platformy jeszcze kilka m kominem, pod dach olbrzymiej prze??
wieszki, gdzie bierze pocz??tek ??w gzyms, i nim w pr. (7 m) nadzwyczaj
trudno, do jego ko??ca6). St??d 3 m wprost wg??r??, przez przewieszone
i lu??ne bloki (skrajnie trudno i b. ryzykownie), poczem w pr. po kilku m
na p??ytow?? p????k??, ci??gn??c?? si?? pod p??ytow?? ??ciank??. Przez ow?? ??ciank??
ca??kiem z 1. strony, z pomoc?? rysy, kilka m b. trudno do ma??o nachylonego,
kr??tkiego, kamieniami zasypanego kominka, kt??rym ju?? ??atwo na p??ytow??
3
*) Do tego miejsca dotarli T. Ciesielski i J. Krzy??anowski w czasie II pr??by
przej??cia wsch. ??ciany, 19 sierpnia 1928 r.
8)
Do tego miejsca dotarli K. Narkiewicz-Jodko i S. Osiecki, w czasie III
pr??by przej??cia wsch. ??ciany, 11 wrze??nia 1928 r. Przej??cie to zosta??o ca??kowicie
powt??rzone w czasie IV pr??by, podj??tej przez L. Skotnic??wn??, A. Kenara, J. Krystka,
A. Staneckiego i W. Stanis??awskiego, 12 sierpnia 1929 r.
3) Trawersem tym opu??cili ??cian?? K. Narkiewicz-Jodko i S. Osiecki w czasie
III pr??by, 11 wrze??nia 1928 r. Przej??cie jego w tym samym kierunku zosta??o po??
wt??rzone dwukrotnie; w czasie IV(p. odno??nik2)) i V pr??by (J. Gnojek i W. Stani??
s??awski, 25 lipca 1930 r.) .
4) Przej??cia trawersu jako wej??cia w ??cian?? dokonali J. Gnojek i W. Stani??
s??awski, 28 lipca 1930 r.
5) Do tego miejsca dotarli w czasie I. pr??by przej??cia wsch. ??ciany W. Kul??
czy??ski i M. Swierz, 18 sierpnia 1909 r. (patrz ??Taternik?? z 1909r., str. 126 n).
/tt_p_4_0024.djvu
4
platform?? z kopczykiem, gdzie ????czymy si?? z drog??, wiod??c?? ??cian??. Spo??
s??b cz????ciowo skrajnie trudny (2 g.J1).
T?? cz?????? ??ciany, kt??ra si?? wznosi bezpo??rednio ponad p??ytow?? plat??
form?? z kopczykiem, przebiega b. w??skie, ukosem od pr. ku 1. stronie wzno??
sz??ce si?? p??kni??cie. Zreszt?? ??ciana jest przewieszona i zupe??nie g??adka.
Z platformy przewieszon?? ??ciank?? 3 ?? m wprost wg??r??, do odp??kni??tego
od ??ciany bloku (nadaje si?? on ??wietnie do autoasekuracji pierwszego wspi??
naj??cego si??) poczem w I., do wbitego w wy??ej opisane, uko??ne p??kni??cie,
haka. Z pomoc?? owego haka (zawieszamy na nim na karabinku p??tl??,
w kt??rej umieszczamy stop??) oraz z pomoc?? p??kni??cia (na palce 1. r??ki)
przerzucamy si?? w 1., do minjaturowego stopie??ka w zupe??nie g??adkiej ??ciance
(hak), sk??d w dalszym ci??gu w 1., z pomoc?? hak??w, p??tli i b. nielicznych
chwyt??w (dla n??g brak oparcia zupe??ny), bez miejsc wypoczynkowych
i w zupe??nej ekspozycji (po drodze jeszcze dwa haki), pod koniec nieco
si?? zsuwaj??c ku do??owi, do p??ytowego stopnia, sk??d par?? m wprost w g??r??
pod przewieszone bloki i przez nie w 1. na trawiast?? platforemk??. [Od p??y??
towej platformy z kopczykiem ok. 17 m bezustannie skrajnie trudno, w zu??
pe??nej ekspozycji i niezwykle wyczerpuj??co. Przej??cie, mo??liwe jedynie tylko
przy u??yciu, w opisie wymienionych, czterech niezb??dnych hak??w, oraz trzech
p??tli (dla ostatniego haka p??tla niepotrzebna), zwi??zanych ka??da z 4^ m
liny]. Z platforemki kilka m wprost w g??r?? i w 1., przeciskaj??c si?? mi??dzy
p??yt?? i krzakiem kos??wki, na trawiast?? p????k??, kt??ra, pod koniec przez g??adk??
??ciank??, sprowadza na dno, wielokrotnie ju?? wspomnianego, d??ugiego komina,
tu?? ponad olbrzymi?? w nim przewieszk?? (kopczyk). St??d dnem komina, po??
cz??tkowo w trudnej wspinaczce (30 m) potem do???? trudnej (20 m) i wreszcie
nieco trudnej (15 m) na wybitn?? prze????czk?? w pd. grani Mnicha (3 godz.)2).
Z prze????czki3) ??ci??le kraw??dzi?? pd. grani pod jej ko??cowy 15-metrowy
uskok. Sk??ada si?? on z trzech g??adkich, jeden nad drugim ustawionych blok??w.
Na pierwszy wchodzimy wprost jego t??p?? kraw??dzi??. Drugi pokonywamy ??yw??
drabin??; trzeci wreszcie, najwy??szy, z pomoc?? ??ywej drabiny, wypychaj??c
pod koniec pierwszego wspinaj??cego si?? na czekanie do chwytu, kt??ry znaj??
duje si?? ju?? na ni??szym wierzcho??ku Mnicha4). St??d drog?? Nr. 192 Przew.
J. Ch. i M. fe. na g????wny wierzcho??ek Mnicha ( 1godz.). Droga skrajnie
trudna i ogromnie eksponowana, niezwykle pi??kna i ory??
ginalna. (Czas przej??cia jej ca??o??ci ??? zale??nie od obranych sposob??w ???
6???7x/2 godz.)5).
') Do tego miejsca dotarli w czasie V pr??by J. Gnojek i W. Stanis??awski,
25 lipca 1930 r.
2) Do tego miejsca doszli (I. przej??cie wsch. ??ciany) J. Gnojek i W. Stani??
s??awski, 28 lipca 1930 r.
3) Na szczyt. Mnicha mo??na si?? z niej r??wnie?? wydosta?? drog?? Nr. 189lub 190
Przew. J. Ch. i M. ??., s?? to jednak sposoby nieefektowne i psuj??ce logiczno???? drogi,
kt??ra, zaczynana na wsch. ??cianie, ko??czy??aby si?? od zach.) .
4) T?? ostatni?? cz?????? drogi przeszli jako???pierwsi J. Gnojek i W. Stanis??awski,
28 lipca 1930 r., jeszcze w tow. Cz. Bajera, A. Uzna??skiego i S. Wr??bel-Gro??skiego
(z kt??rych dwaj ostatni wykonywali w??wczas I. przej??cie ca??o??ci pd. grani).
5) Podany w ??Taterniku?? z 1929 r., str. 91 (a odmienny od og??oszonego po??
wy??ej) czas przej??cia dolnych urwisk ??ciany nie jest miarodajny, odnosi si?? bowiem
do przej??cia partji z??o??onej z trzech os??b (a nie dwu, jak zosta??o mylnie podane).
/tt_p_4_0025.djvu
??ABI KO?? p n. ??cian??.
Poprawny opis drogi t?? popularn?? i ??modn???? ??cian??1) winien brzmie??
nast??puj??co:
Wej??cie w ??cian?? w miejcu, gdzie zbiegaj?? sie ??leby, spadaj??ce z ??a??
biej Prze????czy i ??abiej Prze????czy Wy??niej. Trawiasto-skalistym, b. kruchym
terenem wg??r??, w pobli??u ??lebu, spadaj??cego z ??abiej Prze????czy Wy??niej
i, omin??wszy w pr. pas urwistych ??cianek, na skaliste, wysokie stopnie i bloki,
sk??d 30 m ukosem w 1., w kierunku stercz??cej ze ??ciany w pobli??u wscn.
grani turniczki. Z miejsca, sk??d ods??ania nam si?? widok na lit?? ??cian?? bloku
szczytowego, wskos w pr., wg??r?? 26 m do st??p tego?? bloku. Poprzez prawie
pionow??, w dole podci??t?? p??yt?? biegnie ukosem wg??r?? szereg wi??????cych si??
w jeden ci??g p??kni????. Z ich pomoc?? (w po??owie hak) 25 m w pr. (trudno)
na stopie??, sk??d 21j2 m wprost w g??r?? na niewielk??, p??ytow?? platform??,
z kt??rej poprzez 8-metrow??, pionow?? ??ciank?? wprost wg??r??, nadzwyczaj
trudno, na stopie?? ponad ??ciank??, i dalej, trudno, wprost wg??r??, do wygodnej
platformy, poczem, w znacznie ju?? ??atwiejszym terenie, silnie w pr., na wierz??
cho??ek (2 godz). Droga b. eksponowanu i nadzwyczaj trudna.
[Turystom, zwiedzaj??cym t?? ??cian??, najwygodniej jest pozostawi??
zb??dne rzeczy dopiero pod blokiem szczytowym, a powr??ci?? do nich w spos??b
nast??puj??cy:
Z wierzcho??ka wsch. grani?? w d???? ??? trudno, lecz bez pomocy liny ???
a?? popod ??niemal pionowy, 10-metrowy stopie???? (por. opis pod Nr. 446
w Przew. J. Ch. i M. ??), i z pod niego, ku pn., silnie w 1., na siode??ko za
turniczk??, wspomnian?? w opisie pn. ??ciany, i dalej w tym samym kierunku
wd????, pod blok szczytowy pn. ??ciany. St??d dalsze zej??cie, albo na piargi
doln?? cz????ci?? pn. ??ciany2), albo ??? dogodniej i ki??cej ??? jeszcze w 1. i do
??lebu, spadaj??cego z ??abiej Prze????czy Wy??niej ku pn. *)].
*) Por. ??Taternik?? z 1929 r., str. 65???66 i 95.
2) Drog?? powy??sz?? znale??li ??? w wyj??ciu ??? J. Go??cz i T. Krystek, 20 sierpnia
1927 r., p ierwsi schodzili ni?? S. Motyka i ,1. Sawicki, 7 lipca 1930 r.
3) Warjant ten znale??li S. Bernadzikiewicz, A. Kenar, S. Murczy??ski, i A. Sta-
necki, 26 sierpnia 1930 r.
/tt_p_4_0027.djvu
ZACH. BATY??OWIECKA PRZE????CZ ??). I. wyj??cie z Doliny Kaczej.
Podpisani, dnia 9 lipca 1930 r.
Z prze????czy spada na ??niegi Doliny Kaczej pot????na depresja, zbudo??
wana z systemu p??ytkich, lecz szerokich rynien, charakterystycznych trzema
wielkiemi, ju?? z doliny dobrze widocznemi, ny??am i2). Najni??sz??, zawalon??
??niegiem, cz?????? depresji, obchodzimy skalist?? bul?? z 1. strony. Pr. ska??ami
buli ??? nieco trudno ??? do ich spi??trzenia si??, sk??d w 1., poza kraw??d??,
i trawersem ??? obni??aj??c si?? 2 m ??? do???? trudno do kominka w 1. ??cianie
buli. Kominkiem (krucha ska??a) wg??r??, b. trudno, na nieco ??atwiejszy teren
(da si?? do niego doj???? ??? zapewne nieco ??atwiej ??? posuwaj??c si?? ca??y
czas pr. stron?? buli), kt??rym w zygzak, do???? trudno, 1. kraw??dzi?? depresji.
Na wysoko??ci drugiej ny??y ??? trawers w pr., na dno depresji, ponad kt??r??
przerzuca si?? wspania??y, wielki ??uk skalny, wrastaj??cy kruchem ??eberkiem
w 1. kraw??d?? depresji. Dno tworzy tu rodzaj tunelu skalnego, wype??nionego
mas?? zlodowacia??ego ??niegu. Najpierw pr. k??tem tunelu, ska???? i ??niegiem,
na pi??kn??, p??ask?? platform?? lodow?? w po??owie jego wysoko??ci (na pr. nie??
wielka grota o dnie lodowem), poczem w 1., r??bi??c stopnie i chwyty na
pionowej ??cianie ??niegu, i ponad g????bok?? szczelin??, rozkrokiem na wspo??
mniane ju??, kruche ??eberko. ??eberko to uwydatnia si?? powy??ej jako wy??
datne ??ebro, zamykaj??ce z 1. strony g??rn?? cz?????? ca??ej depresji. Niem ???
prawie nieustannie do???? trudno ??? d??ugi czas wg??r??, a?? w pobli??e prze??
????czy. Ok. 30 m poni??ej niej rysuj?? si?? w ko??cowej ??cianie trzy depresje,
z kt??rych 1. jest nieco trudn?? rynn??, wiod??c?? ku grani, wi??????cej obie Ba??
ty??owieckie Prze????cze ??? a pr. i ??rodkowa kominami, wywodz??cemi wprost
ku Zach. Baty??owieckiej Prze????czy. ??rodkowym, trudnym kominem na ??atwy
teren i nim, po paru m, na prze????cz (2 godz.). Droga trudna ib. ory??
ginalna, um o??liwiaj??ca b. pi??kny spos??b wyj??cia na Baty??
??owiecki Szczyt od pn.
W. Birkenmajeh J. K
. D orawski K. K upczyk J. A. Szczepa??ski
') Nazw?? t?? wprowadzamy dla prze????czy, po??o??onej w grani, wi??????cej Zadni
Gierlach z Baty??owieckim Szczytem, w miejscu, w kt??rem gra?? owa, biegn??c nie??
mal poziomo od W sch . Baty??owieckiej Prze????czy (nazw?? t?? nadajemy
prze????czy, zwanej dotychczas Baty??owieck?? Prze????cz??), przypiera bezpo??rednio do
m asywu Baty??owieckiego Szczytu i spi??trza si?? w uskok jego wsch. grani. Z Do??
liny Baty??owieckiej wyprowadza na t?? prze????cz droga Nr. 665 Przew. J. Ch. i M. S.
2) Depresj?? t?? ??? jako, linj?? ci??g???? ??? wida?? b. dobrze na szkicu, zamieszczo??
nym w Przew. J. Ch. i M. ??. tom Ili, str. 60 (po jego 1. stronie).