/dp_1959_kwiecien_067_0001.djvu

			Nr 86 
.... 


AH'rsei K'"m;"ek 


N a rynec.z-ku cz-teratysl??- 
cznej mie??ciny Sven- 
ljunga, w zapadlej 
. szwedzkiej pro,wincj; 
widzialem nie tylko. 
"Del;kate.sy" lepiej za- 
opatrzone ni?? kraka.wskie, sklep '1: 
autami i przybarami . samochoda- 
wymi araz wiele innych cud??w. .) 
kt??rych pisal"m w poprzedniej ko- 
respondencji. Widzialem tak??e tak?? 
6c
n??: 
Nac, daoka??a pu??ciute??ka, ani ??v- 
wej duszy. Nadje??d??a samoch??d. 
2.wa1n!a, zatrzymuje si??, pa cz:-,m 
capieira rusza ! skr??ca w bas:zT\?? 
ulic??. Okaza??a :>i??, ??e sta?? tam jaki?? 
znak drogawy nakazuj??cy ta;ki wla- 
??nie manewr. Kierowca zas,tasawal 
si?? pedantyc.znie da przepisu, mima 
:i.e nie bylo ani po.J,icjamta, ani ni- 
kogo. na jezdni, nikago na chadniku. 
Kary za naruszenie przepis??w 
dragowych s?? w Szwecji bardzo. su- 
rawe, ale nie m??wcie mi, ??e do pe- 
damtycznego. przest.rz.egania przepi- 
s??w wdra??yla kieroWC??w surowc??
 
kar. B????dzi po Palsce i czasem na- 
wet straszy na szpaltach gaz.et ra- 
iwna legenda, jakaby szwedz-ka ucz- 
ciwa???? pochadzi??a st??d, ??e w kraju 
tym kradzie?? karana niegdy?? uCi??- 
ciem r??ki. Wstyd mi tra.ch?? byla za- 
dawa?? tak niem??dre pytanie, al
 
pytalem Szwed??w, co o tym s??dz??. 
,Jak latwa by??a przewidzie??, pa{rzy- 
li na mnie z nieukrywanym zdu- 
mieniem. 


Pewnie, by?? czas I W Szwecji I gd..le 
Indziej, kiedy kradzlet maina by??o przy- 
placl?? nie tylko utrat?? r
kl, ale I ??y- 
ciem. Jeszcze w XVIII wieku w Anglii 
nIemalo z??odziei ko??czy??o na szub??enl- 
cy, a I w polsce karano w??wcza
 za 
rozb??j i kradzie?? z nlepoj
tym dzi?? o- 
krucie??stwem. (Ciekawych odsylam, do 
"Mrok??w ??rednIowiecza" Putka, lu h'" do 
t,'Oziennik6w" 'Zeromskiego, kt??ry W 
Kiel"-cklem kilka taln czy Arab;" Saudyjsk1\ 
ciesz?? si?? s??aw?? najuczciwszych 1"1\- 
J6w ??wiata!... 


Nie, a szwedzkiej uczciwa??ci i dy- 
!;cyplinie cywilnej zadecydawala co?? 
innego. Cq? Nie padejmuj?? si?? 0.- 
czywi??c!e jakiega?? autaryt.atywnega 
w}"kladu" ??:a ten temat,do tego. trze- 
,?a bY, socJalaga, ale wydaje mi siG, 
ze zr;aw: musi
Y. wr??ci?? do sprawy, 
a ktoreJ by??a )UZ mawa w paprzed- 
n'ej ka,respondencji I do. przypom- 
nie.nia, ??e kraj ten ! zami,eszjkujqc
 
go spoleczel1st.wa mzwija??y si?? w 
ci??gu stuleci bez wajen l "narodo- 
wych trz??sie?? ziemi". A wi??c, za- 
nim POvVT??c'imy da tematu - hista- 
Tyczna dygresja: 
Przypominam, ??e astatni?? wajn?? 
prze??yla Szwecja w czasach napG- 
leo??skicr - i ta nie na wlas'llym 
terytarium. W cza.sie Wajny Krym- 
skiej z g??r?? sto. lat temu niekt??re 
kola szwedzkie my??laly. a udziale 
w waj nie po stranie Anglii i Fran- 
('ji przeciw Rasji w celu a::1zyskania 
F'inbldii. (Jaka ciekawastk?? padaj?? 
- za histori?? Wajny Kryms;;:iej 
Ta.rlego - ??e prasa francuska pi- 
sal
 w 1
34 r., i?? je??li Szwecja da 
wOJny me przyst??pi, to Finlandi
 
.,za k
r??" b??.dzie m02Jna adda??... 

?lsce.). A;le I wtedy mima sympa- 
tu praangl
hJ!:ich i p????niej w 1bG'i 
r. ,w akresIe naJ?a??ci Prus na Da:1i?? 
m_mo sympatll pradu??
kich _ 
Swecja zachowala neutralna????. Za- 


Nowa linia letnicza 


Na lotnl$.ku Ok??cie wyl??dowal samolot 
typU "Constellation", nalei??c)" do francu- 
skich linii lot.nlczych "Air-France", o- 

wleraj??c sta???? komunikacj?? lotnicz?? na 
trasie pary?? - Warszawa. 
. ;rot, CAF 


. 


chawa??a j?? te:!: w czasie pierwsz
j ! 
drugiej wojny ??Wiatowej. W czas;e 
tej astatniej sympatie agramnej 
wi??kszo??ci Szwed??w byly pa stronie 
koalicji antyhitlerowskiej. S??siecl7- 
kim Narwegam pamagana w walce 
'lakupantami ukradkiem, w ta!,im 
stapniu, w jakim to byla ma??liwe 
bez dramienia Niemc??w. O pamacy 
Szwed??w dla afiar aba.z??w hitleraw- 
g,kich (wi??
niarki z Ravensbrlici.:) 
te?? wiadoma. Ale - fa;kt pozastaje 
faktem, ??e z 10,8 mil. tan rudy ??e- 
laznej wydabytej w Szwecji w 
1943 r., 10,3 mln ton wysIano do 
N iemiec... Oczywi??cie nie za darmo, 
tylko za pieni??dze, wielkie pie'lJi??- 
elze, wzbogacaj??c w efekcie kraj l 
ludna????. 
Tak wi??c, kiedy Palsk?? pustoszy??y 
wojny - Szwecja nie tylko nic' nie 
traci??a, ale jeszcze si?? bogaci??a na 
zys.kawnym handlu ze stronami wo- 
juj??cymi. Kiedy w Polsce padz.leJa- 
nej przez trzech zaboI'C??w rz??dzil.! 
abcy, a ludna???? ??y??a w permanen- 
tnej atmasferze niestaJo??ci, w razpa- 
mi??tywaniu wstI'Z??s6w, aczeidwa- 
niu zmian razw??j Szwecji na 
wszys,tkich polach ad bywa?? si?? spo- 
kojnie, bez burz, nawe,t bez gwa??ta- 
wniejszych S.kDk??w i przemian. 
Kiedy... 
Ale przytoczmy le,plej kilka wyrw,,- 
nych, migawkowych Inform
jl . hI- 
storii naszego sl??Mada ""za Baltyku : 
Ostatni przewr??t palistwo.WY w Szwe. 
cjl, zreszt?? b
zkrwawy: z??o??enie . tro- 
nu kr??la Gustawa IV w 1808 r. Zarazem 
od tego czasu datuje si?? utrwale.nle po- 
rz??dku konstytucy)nego. 
Ostatnie powa:!Jne zaburzenIe wewn??- 
trzne: ch??opskie J,'ozruchy w 1861-??9 
roku. 
Burtuazyjoo-Uberalna :reforma rolna: 
rok 1821. 
U.tlLwa o wolnokl prasy: rok 181!. 
Zallrowadzenle siedmioletniego, pow- 
szechnego, obowI??zkowegO naucz1\nla: 
rok 1842. 
I tak dalej... Por??W1I1ajmy te da- 


DZIENNIK POLSKI 


KorespondencJa w??asna ze Szwecji 


ty i fakty z datami i f,aktami z na- 
szej histail'ii, a oka??e si??, i?? w swym 
s p a l e c z n y m (w naja,g??lniejszym 
:ijnac'Zeniu tego. sla.wa) rozwoju 
Szwecja wY'Przedzi??a Palsk?? o lad- 
nych par?? pakale??, przy czym raz- 
w??j ten adbywa?? si?? niepor??w.nanje 
spokojniej ni?? na nas,zych ziemIach. 
Nie chc?? by?? ??le zrozumiany: ;nie 
mam zamiaru idealizawa?? "szwedz- 
kiej drogi" razwoju spolecznega, po- 
litycznego. i gaspodarczega. Pawi??- 
tam (i trz.eba, aby czytelnicy o tym 
pami??tali), ??e szwedzJ,a bur??uazyj- 
na demakracja a starych, XVIII 
wieku si??gaj??cych tradycjach, by??a 
demakracj?? dla bagatych (wysaki 
cenzus maj??tkawy sprawia??, ??e je- 
szcze pod kOl!1iec XIX w. tylko 1/.1 
dorasIej ludno??ci m??skiej korzysta??a 
z praM' wyborczych). Nie zapomi- 
nam, ??e zdanie a niezwykle wysa- 
kim poziomie a??wiaty publice;nej w 
Szwecji, stary XIX-wieczny leiksy- 
kan B:rackhausa tak fa.rmuIJje: 
"Nawet w naja.dleglejszych miejsca- 
wo??ciach trudno spatJka?? 7voga??, 
kt.a nie umia??by czyta?? i nie byl 
abznajamtany z k a te c ??!.'i z m e m 
i h i s t a ri q b i b l i j n q". 
Ale je??li nawet lektura agramicza- 
??a si?? da biblii, demakracja - da 
bagatych, a refarma ro.]na umacni??a 
waTStw?? farmer??w - "kulaJ,??w", 
to Szwecja w zestawieniu z feudal- 
no-pa??szczy??nianymi pOII'z??dkami, z 
katastrafalnym a:na1fabetyzmem, z 
brakiem s.wab??d politycznych i roz- 
wini??tego. samarz??du komunah1ego 
na ziemiach polskich (w dodatku 
rz??dzanych przez zabarc??w!) - by- 
??a krajem paslt??pu. W stasunikJu do 
Szwe,cji mamy da nadrabienia nie 
tylko. lata, D ikot??re kraj ten - sv:z??- 
??liwy - wyprzedzi?? nas' w razwaju 
gaspodarczym i bo,gactwie, ale te?? 
l alta , o kt??re wyprzedzi?? an nas w 
dziedzinie wychawania i o??wiece- 
nia publicznego., wrazwoju po.::zu- 
cia prawa i dyscypliny s.po??ecznej. 
Czy ta wszystka ma ca?? wsp??lne- 


Po raz pierwszy w histarii Spitsbergenu wylqdawa?? tam pat??tny 4-ma- 
tara wy samalat narweski typu "Skymaster". Samalat, pr??cz paczty 
przywi??z?? g??rnik??w nar'IXeslc1ch, kt??rzy b??dq pracawa?? w kapalni w,:gla. 


T am, gd.zie na mapie A
.H widzImy 
ju??. tilJko r????ne odcienie br??z-u, w 
atoczeniu p.at????I1lj'ICh ??a??cuclh??w Hi- 
maLai, Karako,rum i Kuenlun, le??y 
Tybet, 'krad wy??ej pola??ony ni?? naj- 
wy??sze szezyty A
p, przeci??tnie 5000 
m pc.wy??ej paiZiomu mocza. st??d na- 
zwa - da,oh ??Wi,ata. Kraju pelen ta- 
jemnLc, mistyki i c z-ar?? w , ostatni ba:- 
sti.an ??,re'CLni'owie,cza w nawocze3nym 
??wiecie. O Tybeoie napis.ana ju?? ca???? 
bibliotek??, chacia?? w wi,??ksZi03C'i by- 
!jy ta tyllw fa,nta;zJe, jak "Trzecie 
olw" Labsang RaII1iPY, kt??re prz.ed 
kilku laty tjle sensa;cji wywo??.a??.a 
w EUlropie. A tymczasem Tze,czyw,i- 
sta???? tybeta??ska j
s,t diostatelcznie 
fantastYt??pn
g'a pa??o??en!.a -. pierNslze 
dwie d:r: Qgl ."!' pe??nym tego. s??awa 
znaczemu, z Czengtu w cEo:1tralnych 
Chinach i Szantczau w p????nac- 
nych, uika??c
OI!1e 
osta??Jy n.iewiele PO- 
nad rak temu - T.ybet ty
ka olrre- 
sami aie.szy??, s.t?? pe??
?? niezale'??.no
ci??. 
Ju?? w To,m 112;, Tybet paddany 
z,os.t3?? pai :z.wierzcihni.ctwa .cesalI"srtwa 
chi??stkie,ga, wajska .ces,arsk.ie absa- 
d.zi??y 
a jednak dopiera w 172,1 r. 
W d1:!;gu XIX wie!k:u ,
????y da nieza- 
le??n, ood IJ['awad:ij1 wa}ny z Mo.ngo- 
??am i, Kaszmirami, Nepalem, Sikki- 
nem Bufanem. Z ko??cem XIX w. 
z-aillJtexesowali si?? T
be-tem Brytyj- 
cZjycy, wnlllj
cy w IndLaah. Da T,ier- 
ws.ze,ga:;'starcia dosz??o r.alDrej przy- 
padl:wwa. .odd:z!.a?? ty'beta??'Slld prze- 
kraczy?? grani,c?? ,indyjskieJ prowincji 
S!.kkim i przez Bry'tyjczyik??w wezma- 
IlY :uosrtJa?? da wyc01fani:a s'i??. T
beta??- 


F,,".foll po.i,. !!!!! 


go z szwedzk?? uce.ciwa??ci?? 1 po- 
szanowaniem pa.rz??dku? Oczywi??ci
, 
:!:e ma. Z1udne jest mniemanie, ??e 
a tych cnotach decyduje surawa
r: 
sankcji karnych, kt??re stoj?? na ich 
stra??y. Pewnie,w akre??lonych Sytu- 
acjach odstraszaj??ca suro wa???? kar 
ma jakie??, cha?? wydaje mi si?? m- 
czej skramne znaczenie. Ale znacze- 
nie dara??ne, a nie dlugadystansowe, 
wychowawcze. O wi.ele wa2:nie}.s.z.ym 
czynmikiem jest stala,???? pocz??dim 
prawne,ga, utrwalenia si?? w ci??gu 
poka.]e?? ??wiadamo??ci, ??e to a to 
jest przest??pstwem, za kt??re g:-,ni 
taka a taka kara wymi.exzalna Pl'zez, 

??dy s??dz??ce wed??ug niezmiennyc:1 
w ci??gu pokale?? kmeri??w. 
Ale n a j w ,a ?? n i e j s z y m czyn- 
nikiLem jelst - w
dlaje mi si?? - trwa- 
??,C!??,?? wi??zi spotle'c'zn.ych. Nie jestem 
s,a,cjDl'Qgiiem, nie umiem faahowo o 
tym rQZj1Jrawi:a??, ale przypamnijcie 
sobie pras'z.?? Ih,iemodllle j'ui?? dzJ.??, a 
popul.all'1ne p['zed laty powieki sil.an- 
d,Yil1Jawskie. 
zYIPomnlijde siOb;e t?? 
d??awi??c?? atmasfer?? skandynawskiej 
prawincji, "ten przema??ny nacisk 0.- 
ta,czeni.a luteral1s1kiej 
my-parafi1 I 
jej ap,ini,i, kt??ry przygniata bahater??w 
tj'1ch utwor??w. Tam na stDa.??y praw 
rz??dz??cych tymi spo??eczno??ciami 
sta??a 'D03 wi??lce,j ni?? obaw,a klary - 
s'trzeg??i,ch ca??y styl ??yoia t!y1oh sta- 
tyc:znyclh. ??.wi.at??.j'1Ch i ogr,an:i czony{:h 
zar,a:zem, bDg;ac??.cy'ch si.?? st
pniawo 
s:po1 e,cZl!1,al&ci. 
DIa jedn06tek zd, kt<>rym ciasno by??o 
w tej atmos.fell'ze - otwarta by??a droga 
emigracji. Czy wi,ecle, tc SmvecJa w dru- 
giej pol.owie XIX w. mia??a po IrlandII 
n a j w l??k s z y odp??yw lU.dn<>??.cl do 
AmcrykJ1 30 do 50 tysi??cy mieszka??c??w 
tego maleg10 kraju emigrowa??o OOIrocznle 
za oce.a,n I nie pomylimy si?? chyba, za- 
k??adaj??c, ??e swoisty do.b??r na.turalny wy- 
prowadza?? w ten spos??b z kiraju 
ed"lO ni??a nas padlobnym! da 
t.Y'ch nudny,Clh, poz;ba,w
on,yoh fa/nta- 
di a saUdnY.0h, UJcz-ciwych i praco- 
wityoh Szwed??w. Nie iPami??tam ju??, 
kto. pie:rw.s
y w Palsce pli??{:i?? w abie,g 
ten wis:ielc.ZiY dowcitp: - Wszystkie- 
mu wilriien iksi??dlz K,()1'ide,cJkIi. Gdyby 
mu si,?? nie :Zi2Jchc:ia??o broni?? nas 
przed 
wedlaml, byliby??my teraz 
Szwedlami WSZ;yiSC
... 


.-=.;:;-. 


Na dachu ??wiata 


czycy Wlys??t1Jchatli j???dnalk wytrOi:zn,! 
1am??w, kt??:re. prz-ewlid
'lHa, ??e magi- 
c
na si??a wytr??d bvo?? z r??ki wro- 
g;a i we7JW,amie o1:rz'li'oili. Wyr.acznia 
nie sprawdzi??a si??, Brytyjczycy za- 
.at
owa.1i i bez trudu przeJP??dzil1 
od::1l
ia??y tybeta??skie. Da Tybetu je- 
dnaik nie 'WIkracz.yli; nie chc??.
 sl,-: 
narazil?? cesarsikJ.m Chinom. 
An,gliqy nie mieli }U?? tydh. slkru;pu- 
????w w lidjkja lat p????niej, g;dy :z.algro- 
??any Dala,j Lama us:Howal pozysl"a?? 
na spr
ymierze??.ca rosy_s[{<\.eg;a calI"a. 
Wi,cekr61 Indii!, lQlrd OUlI"Z-OI!1, pasta- 
nowi?? wys.!'a?? da Indii specja.lne:ga pliJ- 
s??az UlZibrqj,on?? e
art??, kt??ra r??w- 
na??a si?? miJitaa"nej ekim regionem I 
Ohin". I 
J,aJk:??kohwek IcWQg?? doj???? by ml.a??a 
cywilizaJcja .da TY'ootu, .o:macza,?? mo- 


; 
??e ty1Jk,a jedna: zburzenie istILie]??ce- 
gia od wielk6w :pQlrz??dlku spo??eczne- 
g;a, O[>la:rtegio na meiWo1niotwie i nie- 
.ogr.a:nl'c7Jonej w??,a/diZY mnich??w, u. 
ma,cniW1iilJnej. lVIJnLclhoom l '!izla- 
chetnie uro::1lzonym nlie wolna si?? ka- 
la?? prac?? r??k. 800.000 ch??op??w i pa- 
stuch6w musi im addawa?? trzy czwar- 
te uZJY'SkJanj'1ch Zbi,or??w. Na 100 pra- 
cy opi,era s.J?? cMa 
poclia??'ikra Tybe- 
tu. Kto. da dm wolno????, zbulI'7;y?? musi 
ca??y p()1'iz??delk slPo??ec:zny ! ekonamiaz- 
ny. I to budzi sprzeciw aBro??c??w 
starego. parz??dku, ludzi, staj??cych 
za kulisami obecnej rewalty. 
T.ybeta??czyjk nie ma maszyn. Nie 
umie .j,ch sob!.e nawet WlY'D
azi??. 
Dla niieg!a S2Jczyrtem "mec!ha,nli'zacji" 
jest jak. Gdy jeden z Angl!ik??w pr6- 
bowa.?? przekJon,a?? tybeta??sik,l
ga pa- 
s1uclha, ??e w Anglii nie ma Jak??w - 
ten nie m??l
 tego. zr,OZIUIl1iI?????. Jak 
bowiem mo??ina si?? oby?? bea.: fe.g:) 
pa??yte.cznega zwierz??cia? Faktycz- 
ni,e, w TYbecie jaik' jest jedynym 
??ro11k.iem tr.amspoctu i ??r??d??em utrzy- 
mani,a. Z je,ga sl!er??.oi p["
??dzie si?? 
plalchty na nam??oty 
 ,okl'\Y'ci.a. Z je- 
Iga slk??ry l'obi Sii?? buty, s{I;kwy I po- 
kryci,a ??.o
.. umoco.wane na szkielsaln?? jego 
r????norod.no,??
. zanim zacz???? teoretyzowa?? 
na jego temat. Obse,rwowal powoln?? 


zm!.a'llE; kszta??t??w ??Y1Wych Istot. w mi8,"?? 
tego. ja.k statek .pQSlU,wal si?? wzd??u?? wy- 
brze??y kontynentu ameryka??skle.go. 
Da:rwLn zapl.9Uje w??wcza;s w 
wym 
d.z1e.nni l ku podr????y: "Nie w??tpi??, t.o to 
zdumiewaj??ce podobi.e??stwo mi??dzy wy- 
ma,r??Y'ml, a wsp??lcZJ???s\.ota dowod'zenla, tysi??ce rl,,2fuI- 
tyoh fakt??w, stuszno???? zat07.e?? - wsz;;st. 
ko to zr()b!lo na ""'iP??lczesnych uczonyc'h' 
olboz)'1m'le w,ra??eln.??.e. . 
Da.rw!n - to wz??r wytrwa??o??ci. Joo'!amochody uJ,rz.e1i miesz- 
k.a??,cy LhasslY, gdy Chi??czycy ukall- 
czyli budow?? dr??g. Zaba.ozyli s,ama- 
loty l??duj??ce na r??wninacb, ,a1e 
przedle WlSlzystlctm s::z.pitale i s.zkol,y. 
Mediyc.yna za
????.a 
wyci????.a?? nad 
cz-arami i ia,babanami. Ukaza??y !;i?? 
'towa'l"Y, kt6r)"c'h nie znd Tlybeta??- 
azy1k:. Zacz-??ta :1J['Qpagow,a?? noiwa,Cl.esi- 
ne metody u,
awy Toli. Te pierwsze 
OZInak.i cyiwiUza(!jli musia??y obudtzic 'VI 
pa??,s7Jc:zy??niMlYoo ch??ap.aoo wiar?? w 
inrne ??,yc:ie, wolne' .ad wyzysku. Mu- 
siwlY ,o!:m:JI7Ji?? w??r??d mnich6w l mo??- 
ny:ch obaJw,?? o doty,ahc:z.aSJowy stan 
posd.adania. W tym tkwi ??r6d??.a si??, 
kt??re rewolt?? wywo??a??y i si??, kt??re 
opowied:zia??y sli?? przeoiw niej. 
Sk??c&olwieik dasm.aby cywi1i.zaeja 
da T
betu, wywo??.a?? by musia??a pa- 
dobne re.zuJtat.??y. Chiny mad?? za so- 
b?? history,czne piI'aw.a suwexenne i 
rzde!:ydowa'ne s?? broni?? ich plI"zed ja- 
k??
olW'ieik inteTwencj?? z zewn??trz. 
z.a.r??wno Da1a:j Lama jaJ
 Ran:Zffi 
Lama siudiowa.1i na un!.wecrs:ybcie 
w Pekinie. T.aro paznali :ijna,c>:elllie 
!post
pu. P.anczen Lama stan???? na 
czele gremi um, kt??re przY1giatowa?? 
ma rz??;d'IY aUlto!J.o'TIiczne.gia .okr.??gu 
tybeta??
kie:gia. Wydaje s,i.??, ??e zrozu- 
mia?? co. da post
p ludna.??ci tybeta??- 
Skiej, zi.emi dLl:i'
iei,ale bogat
j, p,ad 
warunkIem, ??e z bo,gactw tych pa- 
tr:afi si?? korzystai??. Ta w??a,??nie gwa- 
rantuje pakojawa w.,p????praca z Chi.. 
nami. JAN PELCZARSKI . 


" 


Wszystkiemu winien ksictdz Kordecki 
1 
I
		

/dp_1959_kwiecien_068_0001.djvu

			?? 


DZIENNIK POT
SKT 


\ 


I 
i 



 m' 85 


INTERPELACJE 


SZANOWNY PANIE REDAKTORZE! 
Tylko kilkCl ,????w. Czy Pan ,uwter,q,r, ????do,tQ.l.m od Czytelntk??w 
Pa??skiego Plsma;'poMd dwadzte
ciCl U.t6w? (pwadztdcia ,tedem). 
S?? w nich :r:awart.\ pochwaly pod Pa1bktm adrelum, Pant. Redakto- 
rze, za inicjatyw??, . ra ,amodzielnoj6 w pod.jmowantu decyzjt Ud., 
ltd. (Te, kt??re. jak" mniemam, ,prawiq Panu :pr:r:yjemno
6 - prze- 
jl
 Panu wdntach najblUuych w o dpi st.. To wypr??bowany ,po'??b 
wsp61??yc1a J wszell4q wladz??, ni, raldn??. od t.go, od kogo ona po- 
chodzi. Adobr. nasZ?? wsp??lnI po??yci., jest koniec:r:ntt jako, te b??- 
d?? od Pana, Redaktorze, potrJebowa$ pomocy w ro:r:st1:tZwantu pro- 
blem6w, kt??rych p01
iJenta ri?? 
 '1ako tywo 
 ?tt. .podziewalem 


 . 
Ot
J nt.Ja7d pa" Z??M??I. K!%Wk/l 'I?? 'Stargardu proponuj. i:alo!elli, 
Klubu ?? Sto'UXtrtysnn.iCl Inte'Tpcla1tlt??1Jll Bukompromil??lw1/ch. - Pan 
Kawks piu. tn. in.t DzU, Przy1acielu, J.st naJ dw??ch. Jutro b??dzie 
M' LegiO"- Jut.ro b??d.rl.my ,it??; B??dttemy pyta6 () wuystko ?? wszy- 
,tkfch, nt. wylqctajqo Bogal" Panie Redaktorze ,nt. dziwi ,t?? Pan 
chyba, te Uat ten w najwy??.%'JI'In at
tu mnt. la??nt'N/sowal, 
Al. - nt. wolno m?? tego ukT1/wad - ?? taniepokoU odrobin??. Za- 
tmpO??\Owa1a m?? wiara to ma??y, Jakq przejawic& pan Kawka, tanie- 
pokoR natom??ast. pr%ejawi an 1l przu tego:! 'bytn?? fideizm, niego d- 
n1/ n.a.a, Wlec.mi. Pytaj??cych. A ?? to mn??. niepokoi, te pan Kawka 
__ prt.w??duj??o dla .tebi. .tanow??sko .karbn??k/l - taproponowc.l 
mtesi??c.m. akladk??, kt??r. wplaca??by mia?? ka??dy o%lone
 Klubu In- 
ter.pelant??W. Ni. wtllm, 00 pocz??6 - proszt Pa1W. o rad??, jan Ojca. 
Myll??, t. da m?? Pa", Redak tor n, ,pos6b, kt6ry pozwoli obroni?? 
n'Q.Szq Ide?? prted w'%??lkim brudem. 
Zanud.ram Pa'1!4 R.dct7ctor., II Czyt.ln!ctl 
..ka1q fI4 Ctz1.tejsz?? 
P01'Cj, pytCl1\. DOt\o.t??o wi??o JeSJczlI, n JuJ plm.ori Czytelnicy nade- 
alaU .woj. pytania., "??qctam l' do ntntejstego p??s17Ul, pO'
atajqc w 
ogromnym dla PanCl azacu. nk 1?? 


i'., ._ 
pnANr?? 1t00000000CY.JNI.... 
n. ft-lO??
. ".. "ek??nl. . 
rOd81nlll . ran. alIUlI '??"eldl1I1daIO, O 
10dmn1lt . :po po??udnlll tltlO um_p 
dnia by??ltm MoakWllt. - o 10dz1nle 
drultej azUII moskleW??k.1eco. O. ID- 
dzlnllt 1 wlieczorem azazu warazaw. 
skl&8'O, tero aamlep dnIa by??em w 
WarazawIe. Lot II Pekinu do Warsza- 
wy - ????cznie II postojamI W Irkucw 
kil, Omsku, I Moskwie trwa?? dwa- 
dzieAcla jedlen 10dzln. 
ZrobIwszy pIerwszy krok l1a war- 
szawskIm lotnisku - poc:??unlm,. *' 
jestem Innym cz??owIekiem, 011110 kt??- 
rego wIZelki sens straci??o s??owo I d a- 
I e k o. Czy przywr??ci mi r??wnowa. 
g?? - I rado??6 tycla - podr??t tran,- 
wajem z Krakowa do Nowej Huty? 
STARY PODROZNIK 


-
 )'t,)".' 


PYTANIJr' NAG??E 
Posel dr Boleslaw DROBNER j??es?? 
tym s naszych pos????w, kt??ry. w Sej- 
mie PolskI Ludowej wznowU zwyczaj. 
sk??adania Interpelacji. Czy Ze wzgl??- 
du na .Je.go na tym - I wielu Innych 
- polu zaslugl, nIe n:de??aloby 00 
prosl6 I?? obj??cie honoroW<)go patro- 
natu nad naszl\ rubryk?? 
DEMOKRATA. 


PYTANIE PRZYS??.ANB Z PARYZAI 
\V wychOdz,cej W Parytu "Kultu- 
ne" przeczyta??em nadziany staty- 
Itykll artykul Po Stanlslawa Swlanle- 
wicza' pt. "Przysz??o???? lospodarcza 
AzjI", w kt??rego zako??czeniu Autor 
pisze I "Idea mi??dzynarodowej redy.. 
li.ybucj! oszcz??dno??ci na wlelk?? sk
-' 
141 (w formie pomocy dla kraj??w gos- 
poda.rczo zacofanych) ma szanse re- 
alizacji, jetel! b??dzie ona oparta o 
pewnll posta
1I rel.lgijn??; .JeteH Oj- 


: ,xzrJ:4:cn:.6 


tI.W ...... 
 pI"Ote&taMd e ?? 
Wielkie .1'IfaD1UcJ. cht'!;.de1ja??skllt 
podjfh'b7 tli konC!e!pClje J8iko program 
real1zacji W .tollUnk
h ml
zynaro. 
dowych chrn??c1ja??
lc??I Idea????w 
braternwa i wzajemne' pomocy, rz??" 
dy podlt.jmuj??ce ten prOlTam mlaly- 
by mocn, sytuacj!! mor
n??; nleunl- 
knlony op??r podatnika mog??by by4 
przo!amany i mil;dzynarod.owy apa- 
rat do przeprowadzania tej redystry_ 
buedl zosta??by stworzony, 
By??aby to J
'nocze
 idea dajlt'J 
ea ZachodoWi Inlcjat
 w stosuno 
kach rAI Wschodem'. 
Zapytuj!! Was, kt6rzy maclIt ta1de 
doawladczenla W dziedzInI. ekonomI 
ksl??:l;ycowej ,czy a??usznle b??dzie u- 
""ata4 wywody Po Stan.is??awa Swla.- 
nlewlcz&j Jako pr04ukt ekClnomll 
niebIa??skiej? oczeltujQ aZybklej od. 
powledzl. 


PARy%ANm 
PYTANIA. W SPRA\VIJI WROBLI 
Hoduj?? wr??ble. Codzleun1e rano - 
prza4 p??j??cIem do bIura - wysypu- 
.Iq im resnkl pieczywa, kazz!! jacla. 
n??, . w dnIach wlelkieco mrozu na- 
wtJt akwarkl, Kocham je I - mam 
nadziej!! - te i Ona obdarzaj?? mnie 
jakim takim uczuciem, ehocla:l; na 
wzajemnoU nie I.IcZ!!. (Nla ma jej nl- 
lidzie na 'wiecIe l) Wr??bli przylatuje 
cz!U\'Om dziesi????, czasem siedem, a 
czasem znowu dwadzie??cIa pi????. I 
J1.1e wIem - kt??re z nich s?? moje, a 
kt??re s?? przyb????dami. Mote ma klo& 
spos??b ba rozwi??zanie vego proble- 
mu? 
O.dpowledzl prolZ!! przesy1a?? na r??- 
??e 


PRZYJACIELA 


He_p". V.. I.,.. 


Uwi??ziona 


N a przedstawieniu "Panny Mali- 
czewskiej" Gabrieli Zapolskiej by- 
??em w dzie?? po ogi??dnl??ciu "Burzy" 
Szekspira. By?? mo??e ten w??a??nie 
fakt spowodowa??, ??e dzieje grzechu 
kociaka sprzed pierwszej wojny 
??wiatowej, opisane z ??????ci?? i pasj?? 
przez naj wybitniejsz?? nasz?? natu- 
ralistk?? - wydawa??y mi si?? nieo- 
mal fantastyczn?? ba??ni??. Mia??o si?? 
wra??enie prawie takie, jak gdyby 
z??a czarownica Sykorales - niczym 
w??a??nie w "Burzy" - uwi??zi??a nie- 
szcz??snego Ariela - Maliczewsk?? 
w sosnowej dziupli. z kt6rej ta w 
??aden spos6b nie mo??e si?? wydo- 
by??. Tyiko, ??e tym razem a?? do 
ko??ca nie przychodzi ??aden Pro- 
spero, aby j?? stamt??d uwolni??. 
Ten odfotografowany w 1912 ro- 
ku przez Zapolsk?? na ??ywo surowy 
kawa?? autentycznej rzeczywisto??ci 
jest dzi?? tak anachroniczny, ??e wy- 
gl??da, po prostu, niewiarygodnie 
i ??miesznie. Wyobra??am sobie, jak 
musi p??ka?? dzi?? ze ??miechu uczen- 
nica szko??y teatralnej dowiadujac 
si??, ??E! jej kole??ance sprzed zaled-.vie 
40 lat wolno by??o wybiera?? si?? na 
spacer z eleganckim panem tylko 
wtedy. kiedy by??o ciemno, w zam- 
Imi??tym powozie i z podniesion?? 
bud??, aby nikt nie widzia??. Albo 
jak zabawne musz?? si?? jej wydawac 
wysi??ki Maiic.zewskiej znalezienia 
kogo??, kt??ry by??by "na ty" z dy- 
rektorem tea.tru, jej. kt6ra ju?? 
dawno 1 sama wypi??a z tym dyrek- 
torem "bruderszaft", 
Ale anachronlcztly wydaje sit: 
:mo??e nawet nie tyle sam ??w wyci- 
nek obyczaj6w i spo??ecznej rzeczy- 
wisto??ci. Ostatecznie, cho?? dzisiej- 
s
 kochki nie da??yby si?? ju?? zam- 
kn???? w dziupli przez ??adn?? z???? cza- 
rownic?? i ka??dy elegancki pan mO- 
??e si?? z nimi pokaza?? nawet w 
otwartej taks??wce i w bia??y dzie?? 
- to Daumowie I Boguccy nie bar. 
dzo si?? do dnia dzisiejszego =ie. 
nil!. Tylko ich inicjatywa prywatna 
jest coraz bardziej kr??powana. Sam 
znam w Krakowie starszego mece- 
nasa, kt6ry w??a??nie niedawno do- 
szed?? do porozumienia z m??odziutk?? 
studentk??. Tyle tylko, ??e w ??aden 
spos??b nie mO??e otrzyma?? przy- 
dzia??u mlesz.kania. 
Szczeg??lnie starQ??wi
k,o przed. 
stawia si?? dzi?? raczej &pos??b, ,+a po- 
??rednictwem kt??rego Zapolsk.a wi. 
dzi rzeczywisto????. Na przyk??ad, tak 
zwane demaskatorstwo" Zapolskiej 
wywo??
je wsp????cze??nie' tylko 


Mottol 
"Naprz6.d Wiara 
- lA?? przytomnie" 
I m dlutel tyj??, Panie Redaktorze, 
tym bardziej si?? zdumiewam. Ta- 
ka na poz??r prosta piosenka zaczy- 
naj??ca si?? od sl??w "Alb o?? my to 
jacy tacy.... - a ile?? VJ niej niezwy- 
kle gl??bok!ej sluszno??ci ChodzimIl 
sobie po tym Krakowie, jak gdyby 
nic i nie zastanawiamy si??, jakie 
to niezwykle miasto! Po prostu 
si?????? i palce liza??! HIstoria a?? dy- 
szy z Iw??dego k??ta! Nie zdziwilbym 
si??, gdyby si?? okazalo, ??e jeste??my 
'II.ajstarsi w ??wiecie: ??e Krak??w zo- 
stal zalo??ony jakie?? 400 mi!ion??tl' 
lat temu, przez np. trylobity. Ale 
niestety, oib1Jwatele nasi nie wyka- 


- 


At??
"s.; Piell...a 



 


-??- 


,. 


K??opoty Z wychowaniem 


J zer Cha??asl??ski pisze w swej nie- 
dawno wydanej po raz drugi 
. ksi????ce: "Bezowocowno???? wi??k- 
szo??ci wysi??k??w w,p??lczesnego 
wychowania mlodzie??y wi????e 
si?? z faktem, ??e obiektem wy- 
chowania czyni si?? niezorganizowa- 
n?? .polecznie ma.s?? mlcrdzie??y, ma- 
s??, w kt??rej jest miejsce na 
sy- 
chologi?? tlumu, a nie 11ta r:??ie
sca 
na procesy spolecznl3, orga mzu 1??ce 
zbi??row?? odpowiedzialno???? moraln?? 
za wsp6lne wielkie dzielo." 
Postarajmy si?? analizuj??c t?? wy- 
powied?? odnie???? j?? doa)\:tu'llnej sy- 
tuacji w dziedzinie mctod I ??rod- 
k6w wvchowania oraz ich efekt??w 
w postaci "dzisiejszej m??od1zi.e??y" 
i spo??ecze??stwa w og61E'. Po pi,;,rw- 
s:>:e w wypowiedzi mamy stwierdze- 
nie o "bezowocown05ci wysi??k{n,v". 
Przypuszczalnie przez t?? bezowo- 
cowno???? nie nale??y rozumie?? braku 
istnienia jHkichkolwiek efekt6w 
procesu wychowania. Przecie?? efek- 
ty te s??.. Inna za?? spJ"i\wa oceny ich 
warto??ri dla jednostki i spoJeczel1- 
stwa. Wysi??ki, o kt??rych tu mowa, 
to dzia??alno???? wychowawcza. Jak 
ka??da dzia??alno????, kt6ra zmierza do 
zrea1!zowaaia jt.!dcgD?? celu - cel 


J{' 
?? 


ten posiadaj??ca. Zapytajmy wi??c, j a- 
ki?? cel winna posiada?? spolec.zna 
dzia??alno???? wychowawcza w pa??- 
stwie typu socjalistycznego, a kon- 
kretnie w dzisiejszej Polsce? Wy- 
daje si??, ??e mo??na by go okre??li?? 
nast??puj??co: 
Naczelnym celem. jest u nas za- 
r??wno dla dzia??alno??ci wychowaw- 
cZ'ej mlodzie??y, jak i doros??ych oraz 
ca??ej dzia??alno??ci aparatu pa??stwo- 
wego - zorgantz,owanie ??ycia spo- 
lecznego w t
1!1 spos??b, by do reszty 
wyeliminowa?? ze?? wyzysk i krzy'.\:' 
d?? - rozumiane najszenej, by roz- 
wiui??cie produkcji d??br materia!- 
nych i duchowych na zasadach ma- 
ksymalnej wydajno??ci zasp8kajalo w 
pe??ili potrz
by spo??eczne i indywidu- 
alne, by ludz'e jako jednos,tki czu- 
li s:?? wolni w praworz??dnie i dema- 
I,ratycznie rz??dz??cym si?? spo??ecz
(l- 
stwie. 
Droga do tego wiedzie przez m. In. 
??wieckie, :racJ:)!1alistyczn
 w swych 
z3??o??eniach wychovvamie, uwzgl??. 
clniaj??ce zlo??o,no???? i l'????;norodn05?? 
psychiclJn?? spo??e 'zel1stwa oraz po- 
szc'zeg??l'nych grup spolecznych w 
okre??lcnych fazach procesu wychO- 


\
awczego. A wi??c przez wychowa- 
nie elastycznie wk??adaj??ce szero- 
k:m asortymentem ??rodk??w wycho- 
wawczych, uwzgl??dniaj??cych r????no- 
rodno???? poziom??w umys????w i cha- 
rakter??w; przez wyeliminowanie Z 
??ycia j ??wiadomo??ci spo??ecze??stwa 
antyracjona:Lnych 8111tagcmizm??w ra- 
sowych, religijnych i narodowo??cio- 
wych, przez wszczepienie w umys??y 
zasad humanitaryzmu ??wieck!ej ety- 
ki, a w ??.zczeg61no??cl tolerancji i In- 
ternacjonalnego punktu widzenia w 
stosunku do wszystkich post??powych 
sil spo??ecznych 'I1a ??wiecie z :r??wno- 
czesnym rozwijaniem postawy pa- 
triotyc,zn
j, godno??ci i dumy narodo- 
wej w odnies'eniu do w??asnej Oj- 
czyzny i Narodu. 
Do postawy patrioty.cznej - zwa. 
??ywszy dzisiejs.zy stan psychi'ki Na- 
rodu, osobi??cie przywi??7.uj?? wieLk.;e 
znaczenie. Ona bowiem jest - moim 
zdaniem - pomostem do szerszych 
i doskonalszych jeszcze postcnv z 
punktu widzenia human:taryzm1l. 
Tak?? postaw?? jest m. in. pas.tawa 
internacjonalna - jden z filar??w 
do.ktryny socjalistycznej. Srodki wv- 
chowawcze stwa??'zaj??ce i wzma-.:'- 
niajqce tego rodzaju postaw?? by??v 
u nas w wyniku ograniczonego punk- 
tu wid.zenla, wypaczaj??ceg::> zreszt?? 
socjalistyczn?? teori?? wvchowaniu, 
nadgorliwdci i ,.P'fzt'g:??6", zapozna- 
ne. Czas, by polityka wydawnic ;a, 
prCJgramyszkolne, organi:>:ac!e m??o- 
dzie??owe i r????Jne inne ??rodki wy- 
chowawcze w wi??kszym stopnju 


Ze scen
 


przez 


. 
czarownIc?? 


u??miech. To, co ona demaskuje, zo- 
sta??o ju?? od tego czasu znacznie 
g????biej i wnikliwiej zdemaskowane. 
To, co by??o kiedy?? oryginalnym od- 
kryciem, niemal bk jak teoria 
wzgl??dno??ci w .nauce (np. owa sub- 
telna dialektyka Maliczewskiej, 
kt??ra tak zaskakuje Daumow??: 
"Pani mia??a posag, to pani mia??a 
za co kupi?? sobie m????a, a ja nie 
mia??am, to mnie kupili") - dzi
 
brzmi tak zwyczajnie, jak podsta- 
wowe dzia??anie arytmetyczne: dwa 
wi??cej dwa r6wna si?? cztery. I nio 
wiem. (je??eli s??uszno???? mia?? Ta- 
deusz Breza pis.z??c kiEdy??, ??e "Pan. 
n?? Maliczewsk??" mo??na uwa??a?? za 
programowy utw6r w walce o po- 
lepszenie warunk??w bytu dziewcz??t 
id??cych na utrzymanie), czy powo- 
dem wznowienia tej komedil w 1959 
roku w Krakowie nie jest tylko 
ch???? wykazania, ??e OWe warunki 
s?? dzi?? znacznie lepsze? 
'Je??eli tak, to tez?? t?? przeprowa- 
dzi?? teatr im. SJowackiego jak przy- 
sta??o klasycznemu teatrowi wysta- 
",daj??cemu kl:1syczn?? sztuk??. Ewa 
Stojowska da??a solidn??, starannie 
wyko??czon?? robot?? re??ysersk??. 
O walorach scenografii wystarcza. 
j??co ??wiadczy nazwislw jej tw6rcy 
Karola Fryc.za. Aby zaagitowa?? wi- 
dz6w, teatr da?? nawet dwie r??wno- 
leg??e obsady aktorskie, co zmusza 
_ przynajmniej recenzent??w - do 
dwukrotnego o??Jej:rzenia prz
Slta.. 
wlenia. 
W plerwsa:ej obsadzie szczeg6lnle 
silne \V'I'a??enie robi??a Maria Nowo- 
tarska w roli tytu??owej. Po ra
 
pierwszy bodaj ujrza??o si?? t?? tak 
cz??sto na naszych scenach widywa- 
n?? "Maliczewsk??" jako biedne, do- 
bre, osamotnione, t??skni??ce do mi- 
??o??cJ, g??upiutkie dziecko, stoj??ce 
bezradnie wobec doros??ego ??wiata. 
To interpretacja, kt??r?? ??mia??o mo??- 
na nazwa?? ??wie???? i odkrywcz:\. 
Pewno, ??e brak by??o nieco tej 
Stefce pewnych elemen t6w prole- 
tariackich, autentycznych tu prz{"- 
cie?? i wynikaj??cych z tekstu. Ale 
nauc.zyll??my sit: ju??, ??e w sztuce 
wierno???? autentyzmowi nie zawsze 
jest naj autentyczniejsza. Nowotar- 
ska mia??a jak???? dzieci??c??, naiwn?? 
niewinno???? I czysto
??. ,kt??ra - w 
jej sytuacJi - nadawa??a postaci 
doda-tkowe.j finezjl' ,(np. w scenie 
rozmowy z Daumow?? w trzecim ak- 
cie). S??ynny fragmencik z "Romea 
i Julii" by?? przy tym przez t?? Ma- 
liczewsk?? - przy ca??ej nieporadno- 


Albo??my 


tOe II II 


zuj?? dla tych spraw Mletytego 
zrozumienia i odpowiedniego sza- 
cunku. 
No bo prosz??: 'W1Istarczy, fe kto?? 
postanowi jak???? "Esplanad??" czy 
innq hal?? sportow?? "Olszy" zamie- 
ni?? na muzealny magazyn, CZII lo- 
kal wystawowy - a ju?? si?? podllo- 
szq protesty t nieodpowiedzialne la- 
menty. A wszystko przez brak kon- 
sekwencji naszych wladz kultu- 
ralnych i ich niezrozumial?? pow??ci??- 
gliwo????. Wi??cej. ??mia??o??ci!. I'l aprz??d 
wiara! Ja bym si?? tak nie patycz- 
kowal, tylko od razu na calego! 


-. ........--......, 


przepoi?? patriotyc:zrn?? t.re??ci??. (Jed- 
nalk??e nie pomyli?? czasem z nacjo- 
nalizmem). 
postawa pa1:r, lotYC2JTha pocZllOte godno- 
ki I ambl.cj! na.rodow
j b??d?? - mi.oj- 
my nad.zl<;j?? - bardzo waimym mom"n- 
tem psycholc>g'l=.ym I emoojonalnym 
mobd1.:ouj??cy.m do zajmowan.a przez 
m??odrzie?? I do.rQE;!ych pe>staw spo??eC7.ni
 
po??ytec2Jl1ych. Na lPoc\;>taw!e obs"rwacjl 
??ycia, a W SZiczeg??lnfJ??ci zaCl1ow.:.l,nia 
m??ocl",le??y, a n.31wet I doroslych, mo",na 
sbw1!???,rdzl??, te bralk Lm motywacji e.mO- 
cjonalnycl1, wr??cz - powled"'l a,??bym - 
w og??le romantycznych - w wy.konyw,,- 
nlu Ich eoclz!el1Jny<,h oboWl??:ok??W. Daje 
si?? zauwa??y??, te stale .ro:oW'ljane 'oocl??<:e 
materiarJJne nadal oka,2'JUj?? si
 nie'wys.1a,r- 
czaj??ce do pe
nego Z3..n.gatowanla jetl- 
nc>stelk l pewnych g.rup 
polec:ony"h do 
wykonY1Wan.ej przez mch pracy I VI - 
lesika. Eugeniusz Fulde i Ryszarrl 
PIetruski w tych samych ml8.ch 
wydawali si?? natomiasrt racz2j 
codzienni przy czym Pietruski by?? 
nawet at wsp6??czesny, mi??y, prr.y- 
stojny, uwodzicielski, jakby Co do. 
piero wys.zed?? z krakowskiej Ka- 
wiarni Literackiej. T2,k??e egz2lta- 
cja Fila w wykonaniu Tad2usza 
Szybow
iego by??a o wiele szc?cr- 
sza aktorsko ni?? afektacja Stanis??a. 
wa J??drzejewskiego. 
Z r??l niedublowanych znakom't?? 
sylwetk?? Edka, stonowan??. opano- 
wan?? ruchowo i g??osowo stworzy?? 
Krzysztof vVieczonl" stanowc:w 
zbyt ma??o wykorzystany w swoim 
teatrze. Antonina Barczewska jol
o 
Michas.iowa da??a r??wni
?? pc'...az 
bardzo celnej, oszcz??dnej I przekCJ- 
nuj??cej roboty aktorski???j. mylow?? 
Dawnow?? by??a Alicja Matusiakl:>w_ 
na, realistyczn?? Zelazn??, El<':.bieta 
Dankiewic.z, charakterystycznym 
sekwestratorem Stan.;is??aw KOCZ1- 
nowicz, Hiszowsk
 Maria ??wiQto- 
niowska, sympatycznymi kolegami 
Fila anonimowi m??odzie??cy. 


Oto m??j projekt: JC!steimy m:a- 
stem pamil1tek i g16wn?? nasz?? ):0- 
trzeb?? powinny by?? zabyt1ci. Z
cla- 
szcza, ??e nastawiamy si?? coraz bar- 
dZiej na turystyl
??. A zatem: r;a'e- 
??u 'U:,yscedli?? calq ludno???? z czicl:1ic 
o znaczeniu historycz:t1)m, jak S:a- 
re Miasta, Kaz:m;erz itp., a w tro- 
sce dalekowzrocznej o przys::le 1;0- 
lwlenia cz????ciowo i z Nowej Hil 
y. 
Wykwaterowanych mo??na by vm'c- 
??ci?? np. w odp01.v:ednio podz:e'o: ej 
przegr??dkami Ha\

 "Wisty", 'oG.r- 
dziej oapornych na sztucznym lo- 
dowisku' a reszta czekalaby lIa r,o- 
we blolei ze stali i tworzyw sz
u- 
czny
h. Pozostawi?? mo??na by' tyl- 
(Ci??g dalszy na str. 8) 


............. .... _ =
-tI 


zw??aszcza niedawna przesz??o????, ??e 
zaanga??owanie emocjonalne - \XZCl- 
ciowe w zadania g??o.szone przez 
przyw??:lc??w narodu, organiza'wr6w 
??ycia spo??ecznego i wychowa'.';c6w 
s?? niezb??dne dla realizacji tych za- 
dali 
VI ten Slpos??b doszli??my do nast??- 
pne"o istotnego cz??onu naszych roz. 
wa??
??. pos??uguj??c Eie cy
owany
 
na pocz??tku zdaniem widzimy, ze 
jego autor przyczyn z??a dopatru,;e 
si?? m. in. w m e t o d z I e wy- 
chowawczej. (Mamy wi??c - po dru- 
gie - poza celem, o kt6rym j'J:1: 
m??wili??my. nast??pny element pro- 
ceSLl dzia??ania, w tym wypadku 
dzia??ania wychowawczego - m e- 
t O d ??.) Cytowany autor pisze, ??a 
"obiektem wychowania czyni si?? 
n!ezorganizowan?? apo??ecznie mas?? 
mlodzie??y..." 
W tym miejscu mote kto?? zapro- 
testowa?? I Powiedzie??, ??e przecie1: 
m??odzie?? by??a kiedy?? zorganizowa- 
na. No we??my cho??by ZMP, a obe- 
cnie ZMS. Na to odpowiem, ??e po 
pierwsze - ZMP by?? organizacj?? 
w istocie masow??. a. przez to, Jak- 
kJolwiek przy ??ci??le oI,re??lonych for- 
m::Lch -o r????norodnym sk??adzie o- 
sobowym, a wi
 wymagaj??cym 
r??wn:e r??inorodnych metod i ??rod- 
k??w wychowawczych. Natomiast, j:1k 
nam wiadomo, metody te i ??rodki 
by??y bardzo jednolite i sztywne. I- 
dea?? kolekiywis.tyclJnego wychowa.. 
nia mo??e by?? osi??gni??ty - s??dz?? .... 
tylko drog?? synchronizac.j! metol! 


ft 
;'"
		

/dp_1959_kwiecien_069_0001.djvu

			f'I r 86 


DZIENNIK POT.8KT 


.. 


Wieslaw Dy mnI!. 

 


r/J
/. 


k'
 


.??,.utmO.ci ob??ekt1lWM 


. 


Wlersl,k WIOSenDY 


Swlat nie Jest l??1 
fII1d0W111 Jen 
pa.trl kwttn
 hl) 
, bla.??1 rdest 


. 


Rozktcltn.??1 fUlm, o r6to czerWOM... 


,", , 
,

. -??..'
 ,-.;..." 


, ) -
 . 


.-,",-" \-- 


,h- 


. 



--r 


Wi??sna wtargn??lCl do c1/1'ku 


Rys. Wieslaw D1Im1l.y 


??piewacy Me1ropolitanu 


M ie??ci Il?? na Bro.ad,waY'U., mi??dzy 
'l1rzydzie.o;t?? Dziewi??t?? a Czter- 
d"iest?? Ulic??, w cen'.rum NC>'Ne.go 
Jorku. Pr:oez 75 la,t zajmuj. cro??ow ?? 
pozycjo: w??r??d tea Lr??w 
perowych. 
USA, obecnJe MI?? "",UCz.a si?? go - 
ObOk medioIa??llklej La Sc.all I Opery 
W iede??.skliej - do naJ$ynnieSl>:YC'h 
scen operowych w IWi,ecie... Gmacn 
MetropoH ta,,1.U, uko??czorny w lS03 re>- 
jc,u, pawsta?? w llU'unoie rzeczy ?!'Z8z... 
prz
kor??. K!l)Qu czo??owych f!ln.anSl!- 
IIt6w no.wo'jor

lch, nie m(}g??c zape- 
wnl
 aobie wLasnych l???? na spekta- 
kl. operowe w budynku Ac,ademy o! 
M\lSlc, .posta.now!lo wYbudOlWa
... no- 
wy teatr, w kt??rym mogllby si?? crz;u?? 
jti u Meble w ,oomu. 
SubS1k>rybowarno na ten cel Mo??O 
800.000 dc??a,r??w," zalprojektowanie 
eII.loAoi powle.r:r.OIno a,rchltektow I Cle,a- 
veLBnd Cody'emu. Cody, wied,z??c kto 
to wszystko fLnamsuje I dlacrzegO. a 
:n!e wiedzlIc n.atomiast, ja,k wygl;jda?? 
powi'nien wiellcl gmach OiPe.ry, stawial 
Metropollta.n z g??e;ookim przelko.ng- 
nLem, 1t n.ajlw.na 
wszystkie wybitne gwi.azdy ope
ow. 
naszego stul..ola. Za.cz
lo lIi?? co pr.aw- 
da dc>??
 n.ieszczeg6lJnie - piclrwsz.y 
.ezan pr2JY<1.!??s?? eoo.ooo do??a,r??w de!d zarkO??
Z4IoO 
1111<8111\ drtlrlJi
 lI8'ZO.nu nagle IImar'l! 
mleJ- piI'lLy 
Icle Md??l W??'.vczal 
_ korn:Lecrzne b}10 nartyChmia.S'tolitan.u, 
walrto jednak zwr??ci?? u;N.ag?? na kill- 
ka na!l:WIsk, kt6re przy!\porr:oy??y s??a- 
wy tej Operze. T)..m ba.rd.z.iej, ??e k.il- 
ka z nich zwi??zanych je.st z Pol,k??. 
Z dY1rygentOw na.1zna'komitszyml, 
jalkolch p.ami??ta girna.oh Me't,rc
polltanu, 
byli Arturo TOfoca.nLni . Gustarw ]llah. 
l"r. ze !pra< 
ol. J??zefi""a Re@ke xwi??z.ala si?? 7jfe<;q.,o 
t??, .rac"""j z F.lUrqp??. U.rodzona w WM< 
8?fNte (w 1&55 .roku), deblu'
owala w 
Oper?>e palrySlkI???j ! wLa??clwi,e tuljCL??- 
??ciej ju?? wla??nie tam jej pi??krr1iy, so- 
p
anowy glco; zbie.ra?? entl1lzj.astYC'll!\e 
!>rawa. WycoJa??a si?? Meszl?? ze sceny 
w pe??ni ,,'a,wy - wychodz??.C I"A m??.t 
2a barron,a Kro,I1Ienber,g.a; p????nl
j ??pri... 
wa.l.a ju?? tylJ(O w Pooznamlu, m" 
on. 
certach na cele dobroczyl1M. 
Jam Res:oke uZI[I,arny jes.t u jednego 
S Jlajw
pantaL5zych tenor??w wszyst- 
kich c'7.8ls6w. Urod'l.LI sl
 w War'&zawie 
w rod.n.o : RzeS7.M zal&m.a?? aj t!I ?? 
pr&WdO!PO(tcjbnle 2Jre71YgnawaJiby w 00 


1 


g61e ze 
ny, gdy!JJ!'1 
Reszke. Edward byl mbdszy o 3 
la i. I plerwsze lelkcj
 ??piewu ,poo
1 c- 
lI'a?? wla.{mle u brata. St:udiow"I po- 
tem v.'.e W??O\S?.eeih, ai w
cstrole k:tedy!i 
d)"re1>
ktaik'lem. w 
jark.im wyst??pi I w MetropoJil- 
iWTIyIn, Na:/JWIElka JaM I IDdw" rrt a 
Jtes2l!t??w I"AlpifJ8m" s
 2J??otyml zg??QOt.kg- 
mi w h\.atmil teJ OIpery; s??cZ'! w;
. 
:te s!ru';'20ne bylo przypc>mntenJie lf
\1 w 
tej kJr??tklej InfOl!'m.
",jI o jedA1<'!,j :r. 
IIM'\1I!1,a1k,0IIl1I tszych &ee!11. operowych 
twiata. 


LtJCJAN KYDRYI'iISKI 


Spotk"tlie :: SS""'''fe'''tle",, 


S zambelan - to Zdzis??aw \ 
Mro??ewski, kt6ry zadebiuto- 
wa?? w warszawskim Teatrze 
PolskJm, dok??d przeni??s?? si?? 
ostatnio z Krakowa - rol?? 
Szambelana w "G??upim Ja- 
kubie" Rittnera. publiczno???? i kry- 
tycy sto??eczni bardzo ??yczliwie 
przyj??li t?? kreacj??, stwierdzaj??c, t.e. 
jej tw??rca jest cennym dla warsza- 
wskiej sceny nabytkiem. Stwierdze- 
nie to raz jeszcz
 przypomina o 
stracie, jaka tym samym spotka??a 
teatry krakowskie. Mimo to trudno 
nie radowa?? si?? z sukcesu krakow- 
skiego artysty i trudno, spotkawszy 
go w czasie kilkudniowego ??wi??te- 
cznego pobytu w Krakowie, nie po- 
prosi?? O' chwil!: rozmowy. Oczy- 
wi??cie zaraz U ""Jej wst??pu wy??ania 
si?? pytanie: 
- Dtaczego "zdradzi??" Pan Kra- 
k??w? 
- O zdradzie nie ma mowy 
 
odpowiada Zdzis??aw Mro??ewski. 
_ Po pIerwsze dlatego, ??e - jak- 
kolwiek bardzo slInie (od 1938 roku) 
zwi??zany jestem ze scenami krako' 
wskimi - w zasadzie jestem akto- 
rem warszawsl\:im. Studia teatralne, 
lata' "Redutowe", pierwszy okres 
pracy aktorskiej prze??y??em w stoli- 
cy. To raczej j?? v:dradzi??em swel"O 
czasu dla Krakowa. A przeciwnie 


_ Krakowowi by??em zbyt wierny l 
od lat nie korzysta??em z propozycji, 
jakie mnie spotyka??y ze strony kie- 
rownictw warszawskich teatr??w. 
Dopiero dyrektor Balicki zdo??a?? 
mnie nak??oni?? do - powrotu. 
Czy powrrJt to ju?? definit1fW- 


ny? 


Sam jeszcze nie wiem. W kat- 
dym razie nie zrywam mego kon- 
tal\:tu z kr,akawsk?? Szko???? Tez.tral- 
n??. Prowadzi??em tego roku ostatni 
kurs, przygotowa??em przysz??lj'ch 
absolwent??w do egzaminu dyplo- 
mowego, teraz doje??d??am na kon- 
ferencje i przyjad?? oczywi??cie na 
ko??cowe egzaminy. Poza tym w 
Kr??lkowie zostawi??em rodzin??. 
- A wi??c z punktu widzenia 
Krakowa mo??emy powiedzie??, ??e - 
jeszcze nie wszystko stracone. Czy 
moina wiedzie??, jakie byly gl??wne 
pobudki przeniesienia si?? Pana do 
Warszawy? Przecie?? w naszyCh tea. 
trach mial Pan czolow?? pozyci??, na 
ka??dym kroku spotykajqc si?? z 
wielkim uznaniem i szczer?? sympa- 
ti?? publiczno??ci. . 
_ Tote?? decyzja bynajmniej nie 
by??a ??atwa. Ale artysta pracuj??cy 
d??ugo na jednym miejscu w pew- 
nym momencie dochodzi do stanu 
przesytu, rodzi si?? w nim potr
eba 
_ wypowiedzen ia si?? w innym sro- 


dowisku, przed inn?? publiczno??ci??. 
A poza tym wydaje mi si??, ??e pew. 
na fluktuacja w ??yciu teatralnym 
jest potrzebna i nawet konieczna - 
Zar??wno dla dobra aktor??w, jak te- 
atr??w i sztuki teatralnej. Na pew. 
no nie jest dobrze, ??e nasi m??odzi 
aktorzy tkwi?? latami w jednym 
miejscu. Na pewno nie jest dobrze, 
. ??e nie ma u nas zwyczaju }'Tymia- 
ny teatralnek, go??cinnych wyst??:- 
p??w itp. 
 
- Zawsze, trac??c wybitnych ar- 
tyst??w - a zdarza si?? to w Krako. 
wie niestety cz??sto cz?????? wlny 
za to przypisujemy samem 1 t miast1./.; 
jego atmosferze, jego stosunkowi 
do ludzi sztuki. 
Istotnie Krak??w, kt6ry ma 
Idealne warunki do pracy w spo1\;(I
 
ju, nie stwarza r??wnocze??nieatnip-. 


wychowawczych indywidualistycz- 
n
ch z grupowy.mi, ale jednak za- 
w.
e trzeba wpIerw mie?? odpowie- 
dll1
 . wychowane jedno.stki. lub 
mn.eJsze g:upy' spo??eczne, by z nich 
tworzy?? wl??
sze organizacje spo??e- 

zne. lub poht
c
, kt??rYch cz??on- 
kowIe zrozumIej?? zasady i tre??ci 
Z kt??rymi przyw6dcytych organi
 
zacji b??d?? si?? do nich zwraca??. 
Tu chcla/bym zrobi?? pewn?? ??Y
re"J?? 
mianOwicie chodzi mi o tzw. m31e Irll
 
!py 9pOIeC1Jf1e, o kl??rych wSipomll.1alem 
wy:i.ej. wydaje m1 sio:, ??e, je??li. uwa??nie 
iPr:o:yj.rze?? sl<: na,szemu 9po??ecilenstwl1, to 
ZObaczymy, te w Istocie jedn?? z naj- 
Wa??il1lejszych r??l Odgrywaj?? wla??nle tego 
typu gru.py oraz postawy ich cz??onk??w, 
a :o;wla&zclJll ludzi dalrzoonych w ni O"" au- 
torytetem. Dla,te.go tet uwa??am, 7.e po- 
rma,nie ich opimli I postaw i>OO?JWol!??Oby 
w kt>!tSt'k1Wenoj! stworzy?? sprawne 
rood- 
:itI oddz.lalywania na Ich postawy. 
Po drugie - odno??nie ZMS - jest 
on organizacj??. kt.??r?? m??odzie?? uwa- 
??a za awangardow??, w pewnym sen- 
$ie przedszkole partyjne, a wi??c si???? 
faktu organizacj.a ta w dalszym ci??- 
gu obejn'.uje s
(\sunkowo ma??y pro- 
cent m??odziE??y, a !ej program na ra- 
zie ma??e olJj
?? '" ??ski l\:r??g os??b. Wo- 
bec tego poze sta??a reszta znajduje 
SiE
 poza ja,,:)
; c,!tre??]on?? metod?? wy- 
rhowawcz??, kt??ra uwzgl??d'li??L1bY 
SDE'cyfik?? poszczep.61nych grup. \\' 
t.vn1 f.tanie r.
ecz.\' te pozosta??e .ty
l??- 
('
 obywatel!. skJada;ace si?? 
 "w1c- 
cho\vc??w", "cwanialc??w", cynik??W, 
rl"ezarOWa
l)TJ i ohoj??tnych, ra.nan- 
tveznych, w1erzacych i nie'N;er.\??- 
c)'ch: estF.t'Jw i brudas??w, wy siadu- 


hcy(;h w ,,'!'e!:rncnach" l Wj&t'3ja- 
rych pod "E'i.tuk??" i Poczt??; lini??- 
cych o Czynie i Bohaterstwie, (I Mi
 
??o??ci i Po??w'je, er.iu - znajdujq si?? 
w jl"dnej m a s i e. A przecie?? r????ne 
s?? ich zdolrloki odczuwania i poj- 
mc.wania. r????ne poziomy i m
(ltalno- 

cl. Dlatego cdpowiednlo r????ne po- 
winy by?? ??rodki i metody or'iZ r6??ne 
powjnny by.?? ramy strukturalne pro- 
\yadzenia dzia!ll]no??ci wychowawczej' 
,- przem??wienia i trafienia do ich 
serc i umys????w 
Kiedy??my wkroezyU W okrea od!ksl??iy- 
eOWlen!a _ urealnienia pOlityki rolnej - 
P
wsta??Y IIpontanlcznle k????ka rolnicze I 
r 
ne Inne proste formy kooperacji na 

s. Pa??stwo je uznalo, &lusznie uwatn- 
??c 
onoPOll sp??ldzlelczc>??cI' produ.!:agadnienie opra- 
cowania odpowiedniego modelu wy- 
chowawcze
o m??odzie??y w Polsce 
Ludowej. .Taki jest ten model - ta- 
ka jest m??odz.!e??. Powiadaj a - "dzi- 
siejsza m??orl7.ie??" .st z??a. Moim zda. 
niem za?? m??od...ie?? subiektywnie jest 
dobra. Je??li SIp. 1'Y'??."..i o m??odziezY, 
??e jest z??a, to si?? chyba m!! na my??li 
z ?? e s k u t k I w y c h o W II n i a. A 
wiec: jaki model - takie skutki 
tak'a m??odzie??. . 
'Pozostaje jes"eze ?? zwl
zane r omawia- 
nym problemem za,gadniente pOl,nanla 
ptze<1mlolu, na kt6rego dZia??a;nc>???? Wy- 
rhrwawc7.a Jest skterowana oraz zagad- 
nienie skutk??w tej rlzioJa.1nr>??cl. Ponie- 
wa:< te za
"dntenia 
t
nowt?? ju?? or)r??bn?? 
problcmatyk?? 10st
n.Q om??wiOna w na- 
st??pnym artykule! 


"G??upi Jakub" - T. Rittnera. Z4zl,. 
slaw Mrotewski 1& roli S.z(1.lIlbl!.
a
 


sfery do ??ywej, tw??rczej dZi21i!J.tI'\??' 
??c!. Miasto to jakby - Utr'lkni??te, ", 
bez szerszego oddechu, bez mo??
;..,. 
wo??cl nawi??zania rozleglej??zy
l
 . ).j/. 
kontakt6w, bez okien. na??wi
t.i. ..' 
Krak??w jest dla artystypew9
g
.. 
rodzaju laboratorium; trudno

)l??
.;. 
dnak r??zwin???? dzia??alno???? w 
??A
i, .:." 
??ywym i dynamicznym. .... ...,)< 
- Mote tp stare mury. 
,po!Jf1,.t
,., 
tradycje ci?????? tak. nad at!'ft,o$i
4 
naszego ??yc
a artystycznef??'o,,,,/i' 
-Mo
e. A mo??e raczej prieaa<4jY" 
do nich kult - cz??sto kCs??Jemi??
.+i 
wej sztuki. Nie mo??na??crow
??J1a.'. i. 
Krakowie ty1lto od strony tradye;j
. 
Trzeba tworzy?? now??. t':'ad:\'(tj
}, 
Szczeg??lne pretensje mamy do Kr??"'. 
kowa za jego stosunek do aktar
; .! 
kt??ry jest tu spychany ra drugi 
plan, jest j
kby tylko pokl"p:,/wa... 
ny po ramieniu. A aktor to istOt;1 
wrc>.??l!wa i dra??lIwa i taki stosuI'e1\; 
na pewno nie sprzyja jego rozwoj'.)- 
lDoko1i.Cze1l.ie na str. S)
		

/dp_1959_kwiecien_070_0001.djvu