/p0001.djvu
B4!k 11.
Tarn??w, 16 maja 1882.
Nr. 10
Warunki przedp??aty;
W ,Tarno,wie, ,IV 2.50
1. 25 2 .68 et.
N & PrOv.'1ncYl
3.- o 1. 5<)'
.75 "
W Niemc.zech g 6 m.
B.I??-.. ..$1.50 f
.
W Rep. franc.
8 fr. p-<4.:Er..
2.,fruk.
Numer- pojedy??czy 12 cent??w.
Inseraty, przyjmuj?? si
110 5 cent??w
oQ. wiersza u.r()buym drl,lkie= (petit).
POGO??
Wychodzi CO la;o i 16co
Redakcya i Administracya w drukarni
J ??ze??a Fisza przy placu katedralnym
1. _.4 - 7 w Tarnowie.
Prenomerat?? przyjmuje:
Admhristracya "Pogoni" w Ta.rnoWi6'
oraz urz??dy pocztowe w GaJicyi.
WKrakowie: W. Kukli??ski SukieIlnice,&
P I S M O E K O N O M I C Z N O S P O L E C Z N E.
-??;;leudarz. 17) Antonina biskupa. dni krzy??, I ' Wielkanocy. Heleny. 22) Julii. 23) DeZYderyUsza' 1
18) W:Jriebowst??pienie Pa??skie, Feliksa. 19) Piotra 24) JOa.DU,y wdowy. 25) Urbana. papie.zo.. 26) Filipa
Celest. Pruden. 20) Bernard. Sen. 21) Nied2. 6. po pa.pieza. 27) Jana papie??a. 28) Niedziela.. Zielo
I jakie?? przygotowania do jego zrealizawa.
od- oia; a to tern mniej, ze gdyby nawet
wystawa rolniczo-przemys??owa nie desz??a
do skntkn, obch??d od??ozonym by?? nie
moM, Zreszt
nie trzeba 'w tej mierze
czeka?? na inicyatyw?? od o,??b stoj??cych
n stern naszych sfer decyduj
cych, lecz
niezawi??le od tych trzeba zawi
za?? ko-
mitet _z lndzi dobrej woli, gotowych po-
??wi
ci?? swoje wsp????pracownictwo dla po-
wy??szego za??o??enia i wywrze?? niejaki na-
cisk na og???? wsp????obywateli miasta Tarno.
wa i ich kompetentne w??adze: Rad?? miejsk
,
Rad?? powiatow?? i Towarzystwo rolnicze,
ze by ich sk??oui?? do wsp????pracownictwa i po-
parcia odno??nych zamiar??w, w sprawach
odnosz
cych si?? do "Zycia publicznego
Nikt nie ma monopolu iuicyatywy, wszy.
scy maj?? r??wue prawo i obowi??zek; -
a ogl??danie si?? na pewne, wp??ywowe o-
I;obisto??ci,stoj
ce chwilowo u steru spraw
miejskicb i powiatowycb jest poniek
d
tylko wygoduem maskowaniem w??asnej
nieczynno??ci i tem mniej moM usprawio-
dliwia?? t?? apatyczn?? bierno????, ze ucz-
dawniejsi'kronika.tze jak Miot'sz, Mateu8S,
herbu Oholew.. Kadlubek itd. opowiadaj??
nam dzieje S??owian sta.roiytnych tj. przed
er?? naszli: nad morzem adryatyokiem, w dzi-
siejszej llliryi. Dalmacyi l nad dolnym
Dunajem, a potem opisujl} nam dzieje S??o.
wian nowotytnych jtUi w erze na.azej na
p??lnocnej stronie Ksrpat.
Dowodzf?? ci wszyscy kronikarze, je sm
rotJtni S??owianie lllyrsoy ust??pili r, 279
przed er?? .na.z?? z .wyoh kraj??w nad Adry-
atykiem, szli z' ca.??:ym dobytkiem swoim.
ca??ymi gromadaID-i awadsie??cia kilka dni
nad. Dunaj i tu osiadlszy, zalo??yli nowe
panstwo flak??w, Get??w, kt??reto pa??stwo
r07.bili Rzymianie pod Cezarem Trajanem
r. 106 ery naszej, sk
d przez Karpaty przy-
szli znowu do naszej krainy tj. do Czech.
Morawy, Szl
zka, nad WislOj, Odr?? i na
brzegi Baltyku. Daki, Getg to tyle 00 Bie..
sy, lud zbo??ny. Nazwa Get??w jest inn?? od
Goth??w .kandynaw.kicb, kt??rzy Slowian
w llliryi stlumili.
Oparci na kronikach i swiadectwach
geograf??w starotytuyzh jak H.,.odot, Stra-
hon itd. mo.zemy orzec, te w TIliryi starej
siedzieli Slowianie od czas??w iPrzedhisto-
ryoznyoh; a dzieje ioh .i??gaj
"do 400 lat
Dw??cbsetletnia rocznica
8ieczy Wiednia.
Pocznwamy ??l?? do obowi??zku przypo-
mnie?? naszym w'p????obywatelom, ??e 12.
wrze??nia 1883 roku miasto Wiede?? a
prawdopodobnie i cu??y nasz kraj obcho-
dzi?? b
dzie pami??tk?? odsieczy Wiednia
od obl
gaj??cych Turk??w. Wszystkie mia-
sta galicyjskie czyni?? ju?? pewne przygo-
towaDia w tym celu, tylko w naszem
mie??cie nie ma naj mniejszego ??ladn ja-
kich?? przygotowa??.
W tutejszej fiW Towarzystwa rolni-
czego pornszon?? by??a wprawdzie my??l
po??
czeni" z t?? . uroczysto??ci?? narodow??
wystawy rolniczej, co istotnie by??oby
bardzo wskazanem, zeby dla naszych
wsp????ziomk??w przybywaj??cycb na uro-
czysto???? oochodu, przygot\)wa?? r??wnie??
praktyczn?? korzy????, Wniosek ten jednak-
??e postawiouy tak warunkowo, ze nie-
podobna nawet przypu??ci??, zeby go kto
m??g?? bra?? na seryo a tem mniej czyni??
Obrazki ekonomiczno - spo??eczne
z dawnych dziej??w Tarnowa.
(Ci
dalszy. - Do Nr. 8).
Napisal X. MICHNA. W, z Chlopie.
Pocz??tek i nazwa Tarnowa.
Dot??d podali??my w "Pogoni" naj og??l-
niejsze obrazki ekon.omiczno
spo??eczne ze
w.ohoduiegc Podkarpacia t. j. dzisiejszej
wschodniej Galioyi, z wymienieniem kr??-
oinchuem da.wnych pami??tek po '"Bialo-
ohrobatach, Ja.kie si?? przE'chowaly do dzi??
w nazwach miast. si????, g??r, rzek po cz????-
ci zmienione, El. niekt??re w pierwotnej ca-
losci, czysto??ci. Z porz??dku rzeczy mnsi-
my poda6 obrazki z okolicy Tarnowa.
A . gdy Tarn??w wybrali??my za gl??wny
punkt do tyoh obrazk??w, mamy wi??c z kro-
nik wyja??ni?? tak jego pocz??tek powstania.,
jak i przyczyn
jego dzisiejszej nazwy.
Trzymamy si?? ??ci??le opowiadania kro-
nikarzy tak oboych jak polskioh.
Ot???? Nestor, kt??ry je.t dla Rnsin??w
jak wyroc2iui??:, nad kt??rego objahdeniem
praf.'owali taoy, jak Sckloeser, Karamsiu,
S.afarsgk, Palacki itd., a za nim n..i naj.
ne ??wi??ta. 29) PoniedLia??ek Zielone Swi??tki. aD)
Feliksa. 31) Petroneli panny. 1) Nikodem&. m??czan-
nik:a.
czenie pami??tki narodowej ani uie wcho-
dzi w zakres kompetencyi tych W??adz,
ani tez niepodobna domaga?? si??, zeby
tylko jedne i te same osoby obarczone
jnz i tak licznemi obowi??zkami, mia??y
i teu obowi??zek, zast??pywa?? og???? publi-
czno??ci w dope??nieniu obowi??zku, ci??z
.
cego zar??wno na kaZdym z obywateli.
Z tej wi??c przyczyny do zyczenia
jest, zeby ,i?? zawi??za?? komitet do po-
czynienia przygotowa?? w celu godnego
obchodzenia pami??tki odsieczy Wiede??-
skiej, zeby do tego komitetu weszli wszy-
scy Indzie interesuj??cy ,i?? tym przedmio-
tem i obmy??lano zawcza,u program tego
obchodu.
Om??wienie podobnego programu, ?? na-
st
pnie jego wyko??czenie wymaga?? b??dzie
d??nzszego czasu, bo ani podobne proje-
kt?? nie improwiznj?? si?? tak ??atwo, r??-
wniez ich urzeczywistnienie, gdy si?? b??-
dzie wykonywa?? z pewnem przygotoW&-
I niem, da si
wykona?? dok??adniej i sto-
i snnkowo mniejszeUl.i nak??adami. Pragniemy
I zatem, zeby nasi wsp????obywatele podj??li
. przed ich wyj??Olem z llliryi nad Dl1Daj,
tak ..mo ich dzieje w Daoy; .tarej nad
Dunajem obejmuj?? do 400 lat, bo od ich
przybyoia z Illiryi nad Dunaj r. 279 przed
er???? nasz??, aj do ich wyj??cia za Ka.rpaty
w p??lnoone strony r. 106 i p??zniej w erze
naszej, liczy .iq 885 lat. Gdy zliczymy 279
lat przed er?? nasz??, kiedy tu??aoze, S??owia-
nie Illirscy o.iedli nad Dunajem i tu. w Da-
cyi panowali dor. 10 6 ery naszej, to otrzy
mamy 885 lat ioh stalego l nlepodleglego
pobytn w Dacyi, 8. wi
c prawie po IV.
wieki byli oni wolni, niepodlegli tak w Da.-
cyi nad Dunajem, jak 'W Illiryi nad Adry
atykiem. To jes.t pewnem!
Dzieje ioh. staro??ytne na po??udniu K8r
pat i w Illiryi, obejmuj?? cale VIII wie-
k??w. gdy dzieje ioh nowo??ytne na p????no-
cy Karpat a?? po Ba/tyk, nalet?? ju?? i do
nas, ich prawych potomk??w. Byli oni nie-
stety!. zawsze i wsz'tdzie podzieleni na.
wolne rodziny, wolne mnogie rody, wolne
plemiona tak. ??e tylko w&??ne przyczyny,
jak obrona ich wsp??lnej wolno??ci i niepo-
dleglo??oi, l??czyla ich na chwil
w jedno
. IWryi starej nad Adryatykiem
ki tyl. r????nyoh ich rodowych
h nazw. te trudno takowe zli-
r.;'
l ,:.
/p0002.djvu
2
p O G O ??.
na,zll my??l i ju?? w najhli??szych dniach
zawilIzali si
w komitet w celu przygo-
towania uroczystego obchodu pamilltki
od,ieczy Wiede??skiej i po
zyni1i odpo-
wiednie przygotowania dla u??wi
cenia tej
pamilltki narodowej, ??eby ca??e nasze
miasto przybra??o ??wiqteczny nastr??j na
przyj??cie go??ci przyby??ych z prowincyi,
??eby im t
chwil
pamilltkowlI uprzyje.
nmi??. i podnies?? w og??le uczucie narodo-
're do tejwy,oko??ci, jsk??, byli natchnie-
ni przodkowie podejmujqc tak szlachetn??,
bezinteresownq spraw
w .obronie religii
i ludzko??ci. - .
Z dziedziny hygieoy,
opularnie ulo??y?? Mieczj,/aw Barano"ski.
o powietrzu i jego .wp??ywie na ludzki organizm.
(Oi??g dal",y).
Powietrze niezb??dn@m jest dla. ludzi i
i zwierz,\t do oddechu. Oddeohanie jest to
wymia.na ga.z??w w powie
rzu si?? znajduj
-
oyob z ga.zami, kr.i\l??l\cymi wraz z sokami
w oida.ch ludzi izwierz,t. R??
ne zwierz
-
ta na r??tnyoh stopniaoh rozwoju w od.
mieuny .po.??b oddechaj,. Owady maj, w
8wem oieleoBobne przewody powietrzne
wsz
zi?? r,ozgaJ:??zione i 'ko??oz??l8 Bi
otwor-
kami na powierzohni cia??a; ryby skrzelami
woil\8aj't powiet.rze z wody j ptaki i zwierzl2ta
oddechan plucami. Ruchy oddechowe odby-
waj" Bi
pomimoDIL8zej woli (automatycznie).
Miq8nie (mnakuly), otaczaj,.. klatk
pier-
siow", kurcz?? si?? i rozdymujl\ (powi??:}kaze.-
j??) j??, w.kut.k tego powi.trz. w plucaoh,
ma.j"c wi??oej teraz miejsO&y rozrzedza si??,
powietrze zewn
trzne woiska si?? przez nos
i . usta do p??uo, miasza. !tl?? z powietrzem
p??: uonem. P??uoa. sk??a.da.j?? siE}, zo gro mn
j
c.y?? i zrozumie?? ich jednolity szoz.p, Zt??d
powstaly ich nazwy prz.krqcone od obcych
kronikarzy, a do tego tak liczne.
A gdy byli w Dacyi nad Dunajem, o
sob1ivie w' wojnie z Rzymianami za s??:yn
nego wodza Decebala, to mieli .toannki
szerokie nawet na naszelXl Podkarpaoiu, od
Dniepru at po Wisl
i dal.j. Dukla, Bar-
dy??w byly ogniwami l
czno??ci Dok??w
. Bialo-chrobatami.
Wszak wiadomo a dziej??w, te kr??l Mi-
tridat 'nad Czarnem morzem w Bitynii,
{lhol\c si??! broni?? przeoiwko parciu Rzy
mian, mial pomy.1 dono??ny, aby pol
czy??
S??owian od Dniepru .a?? na zaoh??d na p??l-
nocy i poludniu Karpat i cal, t?? sil
u-
der.y?? na Rzym. Byloto 80 r. p. Kaem.
Gdyby mu .iq udslo to pol
c..ni. Slo-
wian, c????by Rzymianie inieli do swej obro.
ny? To pierwszy bunt lud??w na Rzym do
w
dr??wki.
Ta idea l,czno??ci Slowian do wsp??luej
&iW>w0l1Wo.ohroba
/p0003.djvu
POGO??
Z??
zanieOZY8zcza.j
Qe miAzmatyoznymi .w.y-
ziewami powietrze, te siedliska. febry l In-
nyoh ohor??b, epidemicznyoh, powinno 8i
08U8ZaO.
Czqsto w??r??d mia,t i o,ad ludzkich i to
w n&.ig
??oiej za.mieszkanyoh dzielnicach
znajdnj" si?? rze??nie, fabryki gaz??w, my-
d??a i lwiM, garbarnie, 'bhoharnie, f8rbiar
ni.itp, Dokola tych f.bryk vrzepelni.j??
powietrze mefitgcene wysiewy naJ rozmaitszej
woni i jako??oi, niedozwa.laj84ce oddech.a.6
",mieszka??com st\siednich blldynk6w otwle-
rao o]4eo. w celu od??wie??ania pomieszka??.
Bardz0 v. tem w??a??oioielom tyoh f1ibryk
wygodnie, ??e maj" je wsr??d miasta i ze
wzgl,d??w ,obkow,kioh ni. my??l'! przeniei??
ich p6, ??& mia.sto, leoz wcale nie zastana.-
wia.j, si
nad tam.. ile ucierpi na. tem zdro-
wie' ludzi w sl\siedztwie mieszkajlloych
i w 'og??lewa.rmiki hy
ieniczne miasta..
Tylko bardzo niedbale wladze oierpie?? mo
?? tego rodzaju nadu??yci., gdy
istniej??
JU?? wsz
dzie ustawy, wiZbrania.jl??:oe zakla.-
da.nia fabryk takich wsr??d mi8st&
miejsce
ioh . po za miastem, zdala od mieszka??
ludzkioh.
Powietrze ma je.szoze inne wa??ne za.-
danie do spe??niania pr??oz podtrzymywania.
oddechu, a miaDowicie ochladeanie na5Ziego
,bia??a. Cialo ludzkie posiada. s??.wsze pewn??
..ta!
temperatu
(oleplot??) i to tek w le-
cie jak w zimie, tak w okolicaoh podbie-
gunowyoh, gdzie wieozna .zima, jak w stre-
fie gor??cej, gdzie s??o??ce bezustannie ??wieci
po nad g??owami i silnie przypieka; ::Murzyn
nie posiada wy??szej te . D1peratury..odEski.
mosa,anazywan
e \P
udniowc??w ja.k np.
WlooMw, Hiszp.n??w lud??mi krwi gor
oaj
jest tylko obrazowe i oznaoza tylko ich
porywcoo????. Ciep??omierz (termo",etr) u-
mieszozony .w. pa
wiQ
.J
,am??enia'wsbzu,..
j. zaWRze 37 do 87'1.' Celzyu.za u ludzi
zdrowyoh, w wn
trzll
ia??
,j
st te
pera.
tura nieco wytsza., w lIJ.m18 8eroow
1 39??,
.zem podkarp.ciu d.i??, cho?? trochq .mi<>-
nion??.
Czy. z rodu Linchit??w, LCch6w illirakich
nie idzie nasza nazwa Lech,!!, Lec-????ici?
Z rodn Abodr!!tow na.w. .Obodryl.w,
kt??ryoh niemo;y wyt??pili oad Odr
i ??.b,?
Z rodu Bulcm6w nasza. nazwa Polany 1
Z rodu Ma.ej6w nazwa M..IW!!?
Z rodu Krowie??w nazwa wielko-pol&n
nad Gop??em przy Krus.wky .mio??oie?
Z rodu Andryaki ...ia.to polskie Andry-
chow, Andr.ej6w, aiolo Mendrzychow.
Z roku Derwan!! nazwa Drewlan!!, kt??-
roy OBiedli w lasach? roeka D....Cca? a
:au-.sto w Saxonii Drezno zniemolOne?
ZcatawialD;Y to do o.
zenia czytelni.
k??w, powiemy jeszcze tyle, te kaid. n.-
zwa. nie jH:tc z trafu, pr
ypadku ani. z nie
ba nadan??, ale m. trady,oyjny pooz??tek od
my??li i rozumu cz??owieka, idzie .. pokole-
tria na pokolenie, mot. przekrqoon. izmie-
trion.. .Ie j.duako z dziada, pradziad. na
dl\lekie wnnki.
Tak te. i n..wa przedhistoryozna od
n&8.zyah --praszczur??w, dosta??a. 8i
i nam w
porz??d,ku zwyk1ym, po tradyoyi.
Polsoy dziejopisarze Narn8zewicz wy-
prowadzaj
n..wq polskich M....r6w od
jelrioh?? Massa got6w, od w????ozU??w oboyoh,
a nazwa MaM??I'!I jeat ??wiq
spnioizn?? od
P??ki czlowiek zdr??w, temperatnra nie u-
lega zmlanie.PodwytszeUle si
Ciepla cia.
la lub jego obnitenia o kiJk. .tepni .pro-
wadza smier??. W kI??pieli zimnej, w ??niegu
(zamarzni??;aia) temperatura. 8i
oieoo obni.
.bo; na s??o??ou blisko ognia, w gorl\czce
nieco si
WZn0t11, Obni??enie temperatury
cia??a. do 20?? sprowa.dzi??oby prawdopodl)bnie
??mierc, gdy?? kr??liki sztuoznie do tej tem-
peratury ozi??bione gin" tylko zwierzr;ta za-
sypi
jl??o?? na zjm
wytrzymuj?? jeszcze zna-
czniejsze obni??enie (nawet do 8??) tempera
tury. Najwy??ej wznosi si?? tempera.tura cia??u.
w gor??ozoe, gdy jedna.k??e oieplomierz. w pa
oh winie okazuje 41-411/" o, cz??owiek umiera,
gdy t przy 42'1." krzepn?? ju?? bia??kowate
cz??stki krwi, co oozywi??cie ludzi zabija..
Skoro temperatnra. ciala n3lizego za.wsze
ta. sama, jak??e?? mo??na to wyt????maozyo,
wiedz????o o tem, ??e temperatura. powietrza
nas otaoza.j????cego zmienia. si?? cz??sto (lato
a zima, 'noo a. polndnie)? W naszym klio
macie zdarzaj??, si?? czasem na wiosn?? skoki
temperatury nawet o kiLka.na??oie. stopni
w??r??d jednego dnia j wydarza si
bowiem,
te w poludnie jest temperatura + 8",
a w nocy na.gle opadnie do - ]5??. W oz??-
??ci utrzymuJ" jednosta.jn" temperatur??
w naszem oiele suknie i pomieszkania, lecz
w znaczniejszej jeszoze cz????oi wla??mwo????
naszej sk??ry i systemu nerwowego.
Ciepl. wewncer... cia??a wytwerz.j??oe
sif?? w n&B przez llticzenie si
tj. palenie sili}
krwi w p??ucaoh z tlenem zu??ywa sili} tro-
jako: oz?????? ntrzymuje temveratnrq oiela na
tej samej' wysoko??ci; oz??J?? -zamienia 8i
w prac?? meobanioau?? (w.zelkie ruoby
i objawy si
y) j oz
???? wreszcie uohodzi
proez .k??
na oewn??trz (oialo ooh??.dz.
.i
),
. O
.chf>
a sic r??wuiet troj.kim
.po.ohem: promieniowani.m (pod?bnie, jak
oIep??o z gor??.0ego pleoa lub ogniska doko .
la si??; rozohodzi), udzielaniem si?? powietrzu
naszyoh praszozur??w, tylko spolszczona.
pocz??tek jej kryje .iq w kolebce od n..
dalekiej, a.le plemiennej i uani zawsze mi-
lej i drogiej, bo od bliakioh Mazejow.
Tak te?? i uzwa nBSZ&. Potany nie wy
szla Od p61, ale jeat ??wiqt?? 'puioizn?? od
na.zyoh przodk??w Bulon6w, dzi?? apolszozo-
n&. i co nieco limieniona, bo?? ona przy-
szla do na' z dalekich peludtriowych krain
a liczy pewnie 2.000 lat na swej ..eoie
tulaozej; a jej pooz
tek tai aiq w mgle
dziejaw i ??wiadozy nam jak zorz. polu-
dniow.. ok??d my .iq woiqli na tym botym
??wiecie i gdzie n.... kolebko dawna, slajd
nazwa nasza najnowsz& Polacy? Od X.
wiekIl w ko??ou i nasw& kchici, jak na-
.i kronikarze zom?? ojo??w naszyoh po-
gen, j..t rodzin"'lo plemienn??, ale nie
oocq od j.kioh?? wlOozu??w z Kaokazu, z
Skandynawii, od Sarm.t??w, Scyt??w od
Wolgi barba",y??o??w przydan??, zaiste! jest
ona kronikarska, natnralna i ??wi
to nazw.
p"",i
tka z??ote po dawnyoh bohatyrach
iJlireIrioh, kt??rzy wiqzili kr??l??w Macedonii
obronili Rzym od Gellow pod Brenusem,
r. 880 pr. Chr, bili Perz??w, burzyli Delfy
mis.sto z ??wiatow'?? wyroczni" dali 8i
i
Grekom we znaki, a potem p..zli nad
Duuaj, . zt;Jjd n ad Wis??q przybyli.
(O. d. I??.)
okolicznemu (cieplo prpewodsone), ulatnia-
niem 8i
wilgoci z ciala. Wszystkie te,trzy
sposoby oohl.dzetria si?? oia!. bardzo .
wa??n,; gdy jedua droga zamkniqta, zhy-
tek oiepl. inn
drog?? uchodzi. J.ka ilo????-
oiep??a i jak?? drog
z oia??a uchodzi, zalety
to od temperatury cia?? i powietrza. Ok0l14
oznego.
Promieniowaniem wielk??: ilo???? ciepla
traci cialo, bo cz??sto i po??ow
. wydziela..
nego z calego cia??a. ciep??a. Promieniowani!??l
zwykle nie spostrzegamy, leoz c??ujemy je
.w pobli??u zimnyoh przedmiot??w. W po-
bli??u zimnej scia.ny czujemy niemi??y ch????d
a to dlatego, poniew&.?? oia??o promieniowa-
niem ku soianie oddaje wieIe swego ciep??a
Gdy w zimie wejdziemy do nieopalanego
przez d??u??szy ozas pomieszkania, uazujemy
dotkliwe zimno, cz??sto dreszoz, a to dla-
tego, poniewa.t cia??o wypromienia' kUW8ZY-
stkim zimnym. przedmiotom doko??a. wiele
oiepla i zbytnio tam 8i
ocb??adza. Odwro-
tnie ograniczenie promieniowania r??wniei
. jest niemi??e. W tea.traoh, salach. konoerto.
wych, w nat??oku uozuwamy nieznoine go'
r????oo, poniewa.:f:o oiaJ:() na!:Jza otrzymuje od
sl\siad??w tyle oiepla wypromienionego, Ue
samowypromienia tj. zgo??a nie ooh??adza
siE2'
Cia??o oddaje przez oetkui,cie eiq Qez-
poiradnie (Pf'IIewod.enie) z innymi przed-
miot&mi i ciaJami okolioznymi okO??o 1/..
czq???? wszelkiego wydzielanego ciepl.. Od
oia??a. ogrzewaj'?? si?? przedewszystkiem BU-
knie i powietrze, stykaj??\ce si?? z oiBlem;
Gd;V powietrze przy ciele ogrzeje si
,
zteJe siq liejazem, wznoai w g??
i od-
p??ywa dokol.. . w jego miejs.. w.t??puje
??wie??e powietrze ch??odniejsze. Im r&??niej
odp??ywa od cia.la powietrze ogrza.ne, a
n.plyw. oblodniejsze, tem berdoiej cialo
si, oohladza, dlatego tak jeat mi??ym wie-
trzyk w dniaoh gor
cyoh, a niemi1ym
podoz.. mroau, dlatego tet utywaJ' pa-
nie do chlodzenia si??: na balach, kancer-
taah, \V teatra.ch wachlarzy. Podobnie dzia.
la ta.k.e i cie??; w oieniu procz tego, .e
promieIi
e gor\C8 n.ie dOItaj" 'Hi, do nas,
cznjemy mily cblOd i dlatego, poniewd
powietrze jest tu chJodniejsze i I1ty.kaj,o Bi
z eiaJem ra??niej odbiera mu ciep??o tj. 0-
obladza je. Skutek zimnyoh k??pieli tabe
na tem polega, .??e woda odbiera. cialu wie-
la oiepl..
ma??o oohladz. si?? tokte i przez "lat"ia-
nie Bi, wod!! . cia??a przsz ak??r, i p??nca
i traci t?? drog?? tekie okelo '/. wydziela-
nego ciepl.. Oddeohaniem i . przez .k??
wydziela czlowiek ze .ieble przeoi??tnie 900
gr, (bli.ko litr) wody w formie pary, d!deu-
nie a poniewaz na zamian, wody w par, wie-
le potrzeba auiy" oiepl., przeto cialo wiele
go na Iq zami.n?? 'traoi.. no??" 1;Ilatniaj??oej
ai?? z ciala pary owiqksza siq' w dniach
go
cyoh . .uchych, wskutek pioia gor??-
oyoh napojbw. uci'l??1iwej preoy i wtedy
oialo
drog?? wiljOOj trit zwykle traci
oiepla.
Ulatnianie siq wody z' oiala zaleiy od
wilgotuo??oi powietrza. W powietrzu wil-
got.nem mniej si, ula.tnia pary ze sk??ry.
to te. i mniej oobla.dz. .i
cia!o; kaMy
zna z doiwiadozenia. to niemile uczucie
gor
co??oi i dn.auo??ui podozes dtri gor
c'yoh
a wilgotuych (w lecie przed burz??), ??a.
twiej zuo.imy dni gor??ce "",che, ni. wilgo-
tne, gdy t w pierw..ym razie ulatnia si,
woda. z cia??, a wi,D oialo oobladZa ,
,
w dl"1!gim nie. Gdy powi.er,e .imne. a, ....
flOtno, para a oiala nie ulatnia ei" Ieoz --
/p0004.djvu
4,
PO GON.
wmiast powiet
ze nmo styk,ajf\C8 Bi
z cia-
??em odbiera mu wiele Olepta i dla.tego zi-
mno wydaje si??: tem dotkliwsze.
Sk??ra.. naszego cia.??a ma wla??oi wo???? re
gniowania. utraty oiepla. na zewn??trz. I ta.k
.gdy Dam zimno, tkaniny sk??ry kuroz" si??:
od. zimna (g??:8ia. sk??ra), podsk??rne naczynia
krwiono??ne zw????aj, si
, ma??o pTzyp??ywa
krwi na zewD8;trz , Bo wlfjio ma??o traci si??:
.ciepl.. we
trznego;Bk??ra. g??sia chroni
od zimna.. Gdy zn??w nam go??l??Oo, sk??ra
obrzmiewa, czerwienieje, tkaniby trac,\
spr??:??Y8to??6, podsk??rne naozynia. krwiono??ne
ro??8zerZs.j?? ei??,wielka. ilo???? krwi nap??ywa
w nie a nast
pnie cia??o wyptomienia. ze
.siebie wi??Le ciepla, IL c.pr??lJz tego i obfi..
tBzem ulatnianiem si?? wody przez sk??r??
oialo bardalej si
och??adza,
'Tak??e i uk??adem cia??a radzimy Bobie na
gor??oo lub' zunno. Podozas gorf??:cyol1 nooy
j,etniob. rozk1adamy .i
w l????ku wygodnie,
'szeroko, aby powietrze mia??o prz'ys
p
wolny do naszego cia??a i chlodzi??o je, w zi-
mi. kulimy .i
, zwijamy w kl
b, a??eby
zmniejszy?? j ograniozy?? promieniuwanie
i udzielanie si?? ciepla. z cia??a. ziwnej po
??oieli.
To . ??'egulowanie ch??odzenia ciala prtles
sk??r@ ba.rdzo jest wa.??nym czynnikiem zdro-
,.ia, dlatego .k??r
powinni??my. piel
gno-
wi?? i utr.ymywa6 ozy.to, Jakle ogubne
n.&St.:
pstwa wywo??a??. mo??e niedostltteczn&
regulliCya ohlodzenia. oi.a.??a przez sk??rE2.
najlepi.j dowodzi udar sloneczny. W dni
wilgotn. gor??ce zbyt malo oiepla uohodzi
z oia.??a. tak z powodu utrudnionego pro.-
mieniowania.(ulatniania. sj
pary) Jak l u
dzielania. si?? powietrzu bkolicznemu. Wsku-
t.k tego temperatura krwi podwytsza .i
Dad__miar?? a to oddzia??ywa tak zgubnie na
m??zg, ??e uozuwamy rozdra.??onienle, przy
pie8zone bicie serca, b??l i za.wr??t glowy,
n??st??wnl6 . og??lne oflla.blenie, utrudniony
oddeop. a . wreszcie nieprzytomno????! _ 00 mo..
??e z4koilCZY?? si
??mi.roi
. Zjawl.ko to
na.??ywarny udarem s??onecznym. U Ja..r slo.
neozn.ypora??a CZ
Bto tolnierzy, maszeru-
j
oych w polnym ry.ztunku podoza. upal:u-
$ c
&sem' wydarza. si??podcza.s silnych u-
pa????w na.wet u Qs??b, spokojnie i bezczyn
nie 'w izbie siedz??cych.
.Nag??e ()padni
cietemperatury (ozi??bieuie
-si
) powietrza wy",o??uje niebez}Jleczne za.
ei,bienia. Gdy cia??o silnie ogrzane o na.-
brzmi.alyoh i przepelnionych krwil\ podsk??r-
ych n&ozynia.oh krwiono??nyoh nagle I)Z . i
bi
.i??ai . .. . .. 8.000 . m. .. (tj.
' . nii . ' .P
wierzohellrai!!:!
.Tatr??Jf) . '. .CIi-
??ni.tri
pO
twM p1'??eil1l1i_.m GrabOd;: Srodld.
1rioiIId p??pie. ..."ob??A --
PJw,r. . .
/p0005.djvu
p o G o ??.
I)
eb??"k
, a wody jego, obr??oi....oy kole
ilW??o
m??Yu??w, po za wsi, r
oz
aiq z Wij-
tiIki_ Dolin, strumyka prowadzi koJej
KarIIIt.-Ll1dwika, a tq od poIlIdnia przecina
goiriInieo rz
dowy, l??oz
oy Tarn??,w z Pil-
znem.
Wed1uli z6sz??orooznych oblioze??' jest
w R.
dziDle 1150 mie..ks??c??w chrze80ian
oprocz ??yd??w, kt??ryob tu jest kilkadzie.
ai
t glOw.
Cbrze80ian motnaby podzieli?? na 3 te.
tegorye. I tak: Gospoda..e gruntowi po
Biadaj, po kilkana??cie morgow pol.. powo-
dzi im lIi?? dobrze, zw??aszcza. tym, kt??rzy
starannie swe grttnta :nprawiaj". zwoiEli
nawozy z bliskiego Tarnowa i 8??. trze??wi i
druga ozq"?? gospodarzy, na szcz,??oie ml1iej-
SZ8, nie ma cz??sto k& walka chleba ani
pieni,dzy na ko..ulq dla dzieoka, bo tei
-zamia.st pracy oko??o rpli i gospodarstwa,
wa????sa si??' oodziennie po mie??oie, wYBpr
daje. wszystko li domu i ostatni grosz
rzepij8. Oi to nalvgowi ludzie nie stara.-
J.8Iq o 8.W6 rodzioy, dzieoi ioh, chodz??
ob.darte Bo w zimie- przesiaduj?? na przypie-
oku, - nie poayraj?? dzieci do azko??y lub
tylko chwilowo i wyszukuj" najrozmaitsze
przyczyny celem uwolnienia si?? 'od tego
oboWi\oku.
Zagroa_icy, oprooz dom??w maj?? po ko-
walk.u gruntu. zwanego zagrod????' ui upra-
wiajA\ pola swe dobrze, dziertawi
u drugiej
oz
"oi go,podarzy po kawalku gruutu,
chowaj
b'ydlo a nabia?? apieni
taj?? w mi.
??oie. :M4i1:l:czyznitrndnif?? B1
jeszcze zazwy-
ooaj rzelj!ioarem; mamy te?? tu kilku ko-
wali, cielli i murarzy.
KtJmorniG!l, zwani tak??e cha??upnikami,
nie. majl?? gruntu, tylko chaty j bior
oni
zagony Od gospodarzy na odrobek a 11-
trzymuj
8j
Z dziennego zarobku, kt??ry
znsJdujl??: w mie??oie, na folwark11 Jub w ko??
oiarni. W leoie zarabiajt\ u zamo??niejszych
gospodarzy, chocia.?? ci Btaraj,si
wszelkie
oZYIlnosci wykona?? sami ze sw?? rodzin??
i czel&dzi".To te?? tylko w porze ??Dl918
lub zbioru kartofli przynajmuj,.
Opr??oz .ohrze??cia.n oSledla.j" si
tu co.
r
wi
o
j okolo go??ci??oa tydzi; wynaj-
mu.jq. mieszkania 8. z&2WYCZa.j maj??. domy
wlasne, odkupione od chrze??cian. Trudni??
si
przekupstwem i a go??ciniec i drogi s??
tu wrgowio??. Wykupuj
od wie??niak??w
d??woh na targi do.Tarnowa wszystko:
zboille, oiel
ta, dr??b, jaja, ma.slo, ser, kr??li-
cze sk??rki itp., a nast??:Enie" odsprzedaj??
w mie.cie hurtownikom albo wysylaj?? l1a
..ch??d.
. Od obowi??zku posylania dzieoi do a.ko.
ly wylamuj, si" gdy t na kilkana??oie dzie.
oi .ydowskioh U"Z
8Z0Za. jeduo do miejsco-
wej a.koly a reszta do hajder??w na Gra
b??woe.
Wie" Rz
dzin nale??y do parafii Tar-
nowakiej, ozq"?? jedl1ak wai, 00" okolo 50
dusz, Dale??y do parafii VI Skrzyszowie. -
NlOwygoda at??d dla mieszka??c??w; ludzie
i ko??ci???? nie lDaj\ z tego po??ytkll, Do
Skrzyszowa. jest i dalej i nie ma komunika..
oyi, pr??oz dro??yny polnej, kt??ra po",! zimow??
j..t nie do przebycia. Gdy si
maJ??e??etwo
kojarzy, a jedno z nowo-??e??c??w mieszka
w jeduej z kJku chat nale??
cyoh do pa.
f-aiii w Skrzyszowie, juz zapowiedzi trzeba
??. w dw??oh ko"ciolach, LuduoM czu.
jo Uj uiewygod" ale jeat tyle uieporadn"
.,. aiB wie 'co robi?? w tej sprawie.
????amy tu ..kel
pO'poHt?? etatow
, n.
zozq", '" budyuku drewnianym, 1'0-
i101D
, wyetowionym 'IV r. 1861,
kt??ry dzi?? jeat ruder??, bo byl Ii.ho po,ta.
wiony. cho?? "p. ksi
te Wradysl..w S a n-
g u a z k o dal na eskelq drzewo i oogl
,
a gmina tylko robociznq, oho?? motna bylo
poatalvi?? obszerny i wygodny dom, prze-
oie. znale??li si?? i tu ludzie, kt??rzy na
niekorzy;??. ..koly dzialali i przywlaszozyli
aobie najlop..y materyat
Jakkolwiek wlo??cianie COlooznie bndy-
. nek ten reatauruj
tj. lepi
i biel??, jednak
nalety on do naJgorazyoh w oJrruu- Izba
szkolna. nisk&, m
ltozyzn&. ??redniego wzro-
stu dostatrie r??k
do powaJy;- okna male
nie o??wiecaj?? jej naJetycie i w tekiej to
izbie 100 prz..zlo dZleoi pobiera nank,
i w??r??d zaduohu nabawia si, rozlioznych
chor??b. Pomieszka.nie nauozyoiela "Boje
zmiluj si?? I" Izdebka - 6 krok??w wadlII??
a 4 WBzerZ i jeazc:'.e mni??jsza kuohenka..
Kawaler ledwo si?? pomiesoi, ionaty ani
my??le??. Przed kilku laty touaty nanozyciel
sprz??ty swoje mie??ci?? D& stryohu i w gro-
madzkim spiohlerzo., cho?? nie mia?? rzeozy
zbytkownych.
Proy az 1 n.bot.??,
;;..
/p0006.djvu
6
POGo??
koIciele katedralnym na ..koiiczenie roku Bskol-
.ego,
dJ .,U'ti18 ....eg.amin" dojrsRlosei odb??dl?? si?? w
dlJiach od 26 elau"es do f lipca b. r.
t Wladyslaw Zawadzki, wl.acicicl d??b,.
.iemakieb, zaltvpca c. k. prokuratora w Tocbo.
wte. de??aksator "dowy I iO??pektor dr??g krajo
w"eh zmar?? dnia 8 maja 1882 w 53 roku
11105.',,.,ego po d??ugiej i ei??
kiej chorobie w
br??w&e pod Tachaw8m.
t Jan 'R,mwioz'krawiec i cz??onek Gwiazdy
umar?? d.S m.ja w 32 roku tycia. Zwloki od.
pr9,w.d
i?? 'prezes Gwiazdy ks.
r. Kopyci
lki
na miejsce spoczynku. przy haznym udzl.??e
cz??onU,.. Stow. Gwiudr, kt??re zap??aci??o ko-
lata pOgrzebu i' wideem przybra??o trumn?? ko-
Jegi, struy ogniowej i wi.ernych. Pok??j duszy
saenego I pracowitego rtkDdzielnika.
R.sza> policy. bardzo kiepskie jeszcze od.
dajo pJ'IIye:??ngi miastu. Ca??a jej dzia??alno???? o
granioz.. 8i, do tego, te pij.kM, kl??tnikJ do
kosy umknie, 1ub w??z z drogi U??unie. W Kra-
I??tnrie !led.i ona pok??tne domy l??8tawnicze
i tal W ta?? s??yobae mo??ua, o wy??Apaniu t/t.kicb
pijl/irek licllwhuuicb jak K08chesy. Pech nerki,
lAndau,. itd. U nas co 8zynkniemal to dom
salta"nicIY; w kt??rym do tego zastawia .i
przEI"atoie rzeczy przywJaszezone a policy. uie
o t
1D Qi, wie. N. Burku p
yjmuj. zalt&wy
u Kraywor4??ezki, ." IZYD.ku Iwanym na rogu,
na, eiauie-za klalztorempowyAej uliczki eoho.
dowoj 'I??' ..ynku miodQwym, na Strusiuie u flf
ar.. i tyje lat uchodzi im to bezkarnie.
Bank zlstawniczy w Tarnowie funkcyoDuje
istnie niedo??,??nie. Aby biedBym rzeczywiBcie
m??g?? przynieBe! qlgVi "1rw8?? ich z r,k licb.
.i.uT powinien by?? codzie?? otwartym i przyj.
mowIe! Ilastawy nietylko w z??ocie, srebrz!:! i
dro(ich kamieniach ale: takie w sukniAch. Obe.
.oaie mo??oa ten bank DSZWSe! ??ydowskim,
y??
*ydli JI'lI??awjsj4: tam DIl tSDi procent bibdYl
lichtarz. i lA bezcen nabyte ??upy fi roku 1"846,
,by JJzy.kaoe z poAyczki pieni??dze wypo??y..
Cly?? biedakow, co oie maj??, ,srebra ni z10\8,
a. ubranie ??ub IODe rzeczy oczywista naj o 20 0 (??.
Fr, SI.
Popi. wllkol. .adewniozo - ogrodnlo..j.
Dnia 2.7. kwietni.. br, tj. we czwartek po po-
??udDill odby?? si
popis w szkole sa.downiczo..
ogrodniczej pod przewodD.ictwem ksi9cia Staro-
Ity Poni??skiego, .przewieleboego lui??d.l& hoo.
nika WalcsYD.skiego aw obecno??ci p, Dyrekto-
ra .8??ubowiczs, pp. Boczkowskiego, Przyby??kie-
wie.za, Szypu??y
K08il1skiego i nauczycieli za"
trudnionych w tej!e IIzk(lle.
l'opis po wezwaniu Duchli ??w. rozpocz??to
o"gOdzinie ,2 po po??udnin religi??, nast??powa??y
przedmioty obj
te planem naukowym. Prz'Sbieg
eglaminu wypad?? pomy??Jnif', jednak zau!aty??
nalEt??Yt it kure zimowy 18 d??ugi, uczl1iGwJe
a.
bieraJ4: wiele teoretycznycb. wiadomo??ci ale ma.
lom..j.,praktycznego l$ast6eow...nia. Najlepszy
csas,aby ti-ory?? pogodzi,?? z praktyk?? ucznio-
wie przeil,
z"?? nad kai????hrni, a potem? wyj.
d.i" ogrodnik, kt??ry b9dzie wi
le rozumia?? o-
bre$, geometryj itp. rzaczaIJh, a nie potrafi
la??oAy
iospekt??w, uie bl}dzie wiedzia?? kiedJ' i
gd_je co Buia??, jak ziemi?? uprawi??.
Dl. uczni??w takiej szko??y oaleta??oby plan
kr??tki a &wiQv;??y obmy??l??c j bo i c??A jemu z Oa
pisu macbillY yarowej jub telegrafu, przecie??
oje IInl??J.c pierwo!Izyd?? pojv?? z mechaniki, ni..
Ii;oaumimacbiny' parowej & nie wiedz??c CI) jest
pl"uiam, jak' pojmie sk??ad telegr??fu. Ucznio-
powiaui mie
dok??adne pojfCie o meteo.
.da .,o
a1ch' f po"??etrsoyeh i aiekt6re og??l,",
poj??aIo depla,l!fiall.,. mapall"mu i O!lekIr.rez.
no??ci a IzczegGlnie powinni znac chemi?? go-
spodarcz??.
DlA. ??atwiejszego porozumienia gilJ w ??wi'S.
eie wprowadzono miary metrycznI', a tem 81.-
mem wyrugowano u??amki zwyczajne dJa Aycia
praktycznego, " wprowadzono u??amki dzies;
tufl,
kt??rych przecie?? bez wielu twierdze?? arytme
tycznych ??atwiej wyuolY?? mo??na.
Nadto Qaleta??ooy wyrugowA,?? fB??szy"e i nic
ni., znacz??l'l8 " arytmetyce wyra:tenia jak.. sno
8'
lub milam.
Tak samo- i \I geometryi potrzebaby zwra.
ca?? no. to.kie figury uwag
, kt??re mu w Ayciu
codziennym przytrsfi?? siO, a wivc linie, tr??jk??t
kwadrat. r??wnoleg??obo-k,ko??Q i przy oblicza-
niu ust??eowl??.?? do tego odpowiednie przyk??ady.
ZCR??ego popisu wynios??o si4J tu przekona
uie, i?? z czasem szko??a. ta przy tak energi.
cznem prowadzeniu p. Dyrektora.. jp.kote??. po-
??wj
ceniu pp. tamie t:AtrudnioDycb pr1l''';.);:ty;
t:,'w,ikO-w j fi.Jki i
2} al :po..d'.D.l
,-:;yl;iel\.i I
"'
'.'U z plac. 800.
zlr. do nauczania iV'.i\yka polskiego i franc1??I-
kiego oraz historyi i geografii; 3) na posad??
nauczycielki mlodszej z p??aC4 600 zlr. do nau.
cuni. j??zyka niemieckiego, pDlskiego, historyi
z geografi?? i kaligrs&i; 4) na poud?? naneay-
cielki m??odllzej z plac?? 600 z??r. " kwalifika,ey??
do szk???? pospolitych i wydzialowych do nau
cZllloia historyi nRturaluej, fia:yki i rob??t r??-
cJinycb; 5) na posad I} nanczy!!ielki m??odszej z
pla.e?? 600 zlr. z kwalifikacy?? do szk????. pospo
litych lub wydzialowych j 6) na posad, nau-
czycielki m??od8zej iii pI.e?? 360 z??r. z kwa.titi-
kacy?? do szk??l po.spoJityob lub wydzia??GwyCb)
7) na posad?? naucv.ycielki m??odszej z p??ac?? 360
'lIr. z kwalifikacY?? do szk???? pospolitych Iu.h
wydzialowycb,
Konku".: Przy szpitalu powszechnym
w Tarnowie, posada pryma.ryusza. oraz dyre-
ktora zak??adu z rocznI\! pensy
800 z??r. 2) se
kunda.ryuaza. z roczn?? peD8y
400 m. i do-
datkami a. mianowicie wolnem pomieszkaniem
w zak??a.dzie, wiktem, opa.??em i ??wiat??em -
t&rmin do 5 czerwca. b. r.
(;) TowarzJslw
padalDglozna. J.dD??m ,
Dajruchliwezych towarzystw n8l!lzego kraju, jest
beazaprzeozeoia TGwarzystwo pedl??gogiczne.
Ogarnt??o ono ca??y kraj, bo " ca??ym kraju: a,
oddzia??y teg. - towarz. w miastac
z1]aczni&j.
8zyrb, a w miasteczkach tak zwane" k????ka pe
dagog. Co rok odbywaj?? sil} wjednem 2?? wi??-
kszyeh miast galicyjskich walne zebtl??nia, ua
kt??re Vrzybywaj?? czJonkowie. przewt??J:nie nan.
czyciele , z ca??ego kraju.
W b. r. w dniacb 17 - 19 lipca odb
dzie
si?? walne zgromadz'Snie, jult XVI z rz
du ""
Ko??omyi.
Zarz,d g????wny Tow. ped., kt??ry ma sie-
dzib
we Lwowie, og??osi?? w czasopiBmi,
o..
leli ,w num. 18 saczeg????Gwy program _groma-
dzenia, po kt??rem odb??d??, si?? wycieczki do
??abiego i na Czarnohor??.
Podczas zjazdu ma by?? urz,dzon, wyst Rwa
szko??Da oraz wYlltaw
d'liennik??w pedagogicz.
nycb i nll:ukowo-1iterackich nietyJko polskich
ale ca??ej nieOlal
PY'
Z omentarz zmianka DaaZ{ o
enta
rzu nie P1'2e
marnie, ale zosta??a u-
wzgl
dnion'?? Dzi?? ju?? Da czterech tablicach
umieszczonyo na. cmentarzu czyta?? mo??na:
:10ddaj??c to miejsce wieczn??go spoczynku.pod
Bzczeg??ln" opiek?? szanownej publiczno??ci, u-
prasza. si
czuwa?? Dad poszanowaniem onegoz
i nie dozwala??) aby uszkatizano pomniki, krze-
WYi kwia.ty i tra.wniki. Palenie tytoniu i cygar
w??r??d mur??w tego miejsca, surowo si?? w'sbra.
ma u ._
Z przyjemnoscif?? r??wniez zal-ile.czy??, tu wy
pada l ze cmentarz nasz w bie????cej wiosnie
zmienli si
do niepoznania, - 1', -zasrugatotutej
szego obyw
teIa p. J. Szebesty, budownioze
go. - Za jego staran1erQ u-estp.ur??wano b!.r#
i umieszczono nad wa, 'rmpis: '
.
. .
k
r
Uil' - Mury .' e
??1rientarz. - ofji'n
wa11Or-naprawiono ,: :'
krycie
dach??wkami, stoki brzeg??w W ??tok1i
:,ma.dzono
drzewkami owooowemi i sadek te??JOdgraniczo-
no drutem,-przerzni??:to scie??-k
rownolegl?? do
g????wnej alei i kijka poprzecz1:!y
b/a dawniejsze
rozszerzono. Usuni??to nieco kilk'a nagrobk??w j
kt??re wyat??powidy na. drog??j pod drzewami
umieszczono kilkana??cie J:aweczek dla. wyg
/p0007.djvu
POGO??
'i
nie ma tam ani jednego ??wiate??ka, a ruch ln-
dzi z kolei lub do kolei :maczny.
Na Pogwizdowie. Na cmentarzu nale????oym
do szpitala tutejszego grzebi?? zmarlych w do-
??ach zaledwie 80 cm. g????bokich, jak nam oso-
ba wiarogodna donosi, kt??l"a tez tego pomiaru
dokona1a, a miejsce oznaczywszy wska??a?? jest
gotowa powolanym do 'nadzoru w??aih>n{11 lub
ciekawym. -
Mr. Vannutelli, arcybiskup Nicejaki, Nun-
cyusz papieski przy dworze wiede??skim pne.
jeZdta?? w sobot?? dnia 13 b. m. prZf\Z Tarn??w
ilo Przemy??la Da koosekracy?? ks. biskuP?? So
leekiego.
Towanyszy?? mu ks. Albin Duoajewski bi-
skup,krakowski. W uli 1. klasy ustrojonej w
ziele??' i ozdobionej portretem Ojca ??w. przyj.
mowalo go ducb()wie??stwo miejscQwe ??wieckie
"i zakonne z kl. Biskupam DIL czele - dalej
l'eprezaotand W??adz rz??dowych i autonomicznych
nauczydel
two i liczna pabli
zno???? zgroma-
dzon
DA peronie dworca kolejowego.
Konsekracya ks. biskupa. ??uk. Soleckiego
odby??a si?? dni", 14 maja w Prz(
my??lu, na kt??.
l'?? zjeilha?? nuncyusz Vann 'ttem. Ks. biskup So-
lecki Ul'. si?? 6 silwpnia 1827 w Jawczu w ob.
wodzie brze??auskim z J??zefa Soleckiego . her-
bu Ost/Jja i Katarzyny z T'??b??ckich. W Brze-
tanacb uko??czy?? szkoly gimna.zyalne z celuj??
cym post??pem, (.Locia?? wcze??nie osierocony
musia?? utrzymywa?? si?? z daws!1ia. lekcyj
W r.
1843 wst??pi?? do iJemilltuyum 'Lwowskiego,
gdzie ukQ??czywszy Jwuletni kurs filozofii i
czteroJetue studya' teologiczne w 22 r. ??yciia
uda?? si?? w deputacyi akademik??w l,*owskich
w r. J848 do WitJ.dnia!, za co mu rz??d wzbro-
ni?? "titlllum mensae" a tern samem i ??wi
ce??
kap??a??skich,
t6re dopiero 1.8 naleganiem ks.
Arl'yb. Baranieckiego otrzymfJ?? w r. 1850.
W t 1854 otrzyma?? gt(tpho?? DrR 'reologii, i
dopiero wtenczas na usilne proaby ks., Bara.
nieckiego z??j??to z, ks. Soleckiego kl??tw?? poli.
tyczn?? izezw??lon0" by m??g?? by?? profesorem.
Tak w r. 1855 .??.??2??St??pC??j: kate??hety gi.
mnazya]nego, za??" r. 1857 .obj???? profesnr??'
5tudy.um biblijnego St. Z"k
! I?? W r. 1859, zo.
sta?? kate
het?? w gimnuyum skademickiem, 7.:a??
VI 1', 1861 'otrzyml????katedr
studyum bib??. na
wszechnicy. H. 1??&a wydal. "Etyk
htolickl??. II
W r. 1866 'zosta?? I'ektorem' uniwersytetu i ka.
nooiki.emka.pitnly. Od r. 1867 nale??y do rady
8ekoll]
j kr
jowej za?? roku bie??. dnia 14 maja
konsekrowany .obj???? rz??.d.y' prastarej dyece-zyi
przewysJtiej.
Teatr. We wtorek 2 maja odegra??o Towa.
rzystwo teatralne La8ociciego 'znan?? ju?? u nas
operetk?? !!Dzwony z Corneville lol .. PublicznQs??.
ebrl1??8 si?? nie licznie, to te?? 1.rnzu miano przed.
stawiAnie odwo??a??, ale . zabiegi poczynione przez
N arkiewic1.a doprowadzi??y do tego, ??e klJs
ta
interesanci obnityli i przedstawienie, pr
ysz??o
do skutku. Wohec pustych ??aw nie grano jednak
II byt ochoc??o.
We czwartek miano. grac na benens Zawadz.
kiego trzy udatne sztuczki :nBursze"
"Hans.
Jurga" i "Nie m??.w hOp,3?? przeskoczysz". Publi-
czuoa?? zebra??. si?? nieco liczniej ni?? poprzednim
razem, mimo to doch??d by?? nie wielki i wy-
9t8rcz'a
p.rawie oi?? [-okrycie koszt??w i beneD6u.
W ekut??k . zach??t y ze strony Narkie\ficza goto-
wi bj'li, aktorzy gra?? cho??by za darma ale dy-
"ektor teatru ulegaj??c ni??roz
t??llDYUl wp??ywom
upar?? si?? i nard.aj'lc ca??e towarzystwo na
wstyd, pr,??miewisko i . nie??ask?? u doborawej
tym razem publiczno
ci kaza?? przedstawienie
odwo??" i biJety napowr??t wyp??aci??. Widocz.
nie prawd?? . m??wi erzys??Qwie, i
chl??b ludzi
IIDdzie, akora chwilowe- powodzenie. wzbi??o La-
sooJtiego, w,:takl}.du
. i
. g.ot??:w
Ciqie".nawet
z :publiCZDO??.cl.;
,t..??.rtY',8-tNi
... J t:t$eli.si
.
cz-
omie wywtymalo -00/+ godzi., w teatrw.. u4 8ej
do 9taj, to wypada??o gra??, cho??by to by??o po-
????czone ze strat??, I?? c???? dapiero je??eli chodzi??o
tylko o jednorAzowy drobny ubytek w zysku,
Wierz??c mocno w zacne po!:!??annictwo tea-
tru, uwa??aj??c go Za siJn?? d??wigni?? .o??wiaty
i patryotyzmu popierali??my towarzystwo teatral-
ne bawi??ce u nRS wszelkiami si??ami i Jednali??my
mu pubIicZiUO???? t??u'Dowsk?? a. .czyniliemy to tern
ch??tniej, ile te trupa ta od czas!] przej??cia pod
dyrekcY?? Lasockiego staraniem tego?? tudzie??
Nark.iewicza nietylko moralnie ale i 8rty
tyc,znie
si?? odrodzi??a, atoli wymagamy i zawsze wyma.
ga6 b??dziemy po??wi??c
nia ??e 8trony towarzystwa
i dyrekcyi.
Wspomniane odwolanie przedstawienia na'.
suwa Dam jeszcioe dwie uwagi. Po pierwsze
??d
imY?? ??e 'pabIiczno??6 . nigdy nie by??aby na.
razon??; na nadaremne ca??ogodzinne 8iedzenie
VII teAtrz0, gdyby arty??ci nawykli do puoktual.
noijci i zaraz z uderzeniem 8eJ godziny grac
poczynali. W tedy i publiczno???? wcze??niej by si??
schodzi??a tak ze ju?? o ??smej godzinie za staDu
kasy mozn??by .os??dzi??, czy przedJ)tllwienie mo-
??e przyj
?? do skutku lllb nie. Zal'??czy?? za??
mo??emy, ??e tak zwane wy<'.zekiwanie na go??ci
do wprost przeciwnycb doprowadza' wyniK??w.
Nieraz bowiem byliby??my ??wiadkami tego ja.k
ktoa przyszed??s??y do kasy o 8 1 J'J g. widz??c, te
jt,
zc1.e nie graj??, odszed??b'
z; uilt:tu pOlUtuku.
j??c,
e pewnie dzi?? grae nie b??d??.
Powt??re :.:auwdyliBmy, ze u na.s towarzystwo
teatralne wszyttcy interesanci zdzieraj??. Zamiast
bracdu??i, a rzadko lepiej bra?? uio(}o muiej a
CZ
iito, :I.: pewl;lo??ci?? za?? m??g??by si
u nas teatr
ca??y rok utrzyma!! i interesaQci mieliby na ca??y
rok upewnione .dochody, gdyby obni??on9 kosz-
ta do 25 zk Obecnie bowiem wynoflz?? one czt
.r
d1:ie??ci kilk" dr., w skutek czego arty??ci nie
rBZ nie na siebi??ale tylko na drugich pracuj??, gdy??
Ta.rn??...- nie jest tak bogaty, by mieszka??cy
Jego"1l!o
U, c?? ..d??ugi. wiecz??r znosie setkami
pieni??dze dt) kasy teatl'alnej i je??li CZAsem do-
ch??d 200 1.??r. dosi??ga lab. przenosi, to nieraz
te
i 50 z??r. nie dochodzi Odwo??y,wanie za??
przedstawie?? w tAkim razie zra:};a publiczno????.
W sobot?? i niedziel?? t. j. 6go i l go maja
powt??rzono !!Ko
ciuszk?? ,pod Raclawicami" Je-
. teli pierwszega dnia by??a bflrdzo wiele publicz-
no??ci, to w niedziel?? wprost przepe??ni??a si?? sa-
la go????mi, mi??dzy
i??rymi 'ndbijali ch??opi w bia.
??ycb c
Y8tych ,'pl??cienicach i czerwonych kra.
ko..tokicb czapkach. By??a ich oko??o 80ciu, jeden
z urodn?? zon?? i c??rk??;: Wi??ksza cZ?????? zasiad??a
tylne ??awy, inni stali na parter2:
a inni nako.
niec przypotrywali si?? sztuce z galeryi dla bra.
ku miejsca na dole. Sztuka podoba??a si?? im
si?? bardzo, to te??: niezmordowanie bili brawo
dzielnym krakusom ze sceny ?? KOBCiuszk?? wio
tali grzmi??cymi okrzykami. Zas??uga sprowadze
nia tak licznych wie??niak??w do ,teatru na przed-
stawienie, w kt??rem odgrywa si?? najpi??kniejsza
chwila z baazej przesz??o??ci, Dslctysi?? skarbo.
wi J. O. Ks. Sanguszki tudzie?? Wmu Zygm.
GOBtkowskiemu.
dla nich subw:ency?? tak jak j?? przyzna?? tbwa..
rzystwu ruskiemu. Fr. SI.
STOW ABZYSZEN'J;A. .
Towarzystwo o??wiaty w Taroowie, Doia
7 maja Dyrek.cya Gwiazdy TarnowskIej z
cr
Ja??a wa.lne zooranie w celu za.wil??:zania 'low,
o??\\", Zgromadzi??o si?? przesdo lOO.cz??ook??w.
O god. 3. zagai?? po.iedzenie ks. Kopyciilak.
podaj
c pr??yczyny, dlakt??ryehGwiazd??).
wezwa??a obywateli nazeb'rauie. Prz.yczyny,
jakie podal, s??:, i?? m
eSZCZ&tiBtwo potrze.buje
o??
iaty, do podniesienia.- kt??rej pooiewat
ma??o kto pomaga??, Gwiazda' o??mieli??a ,si??
podnie???? ten dawno upragniony i wygll??dany
dztandar ofiaruj??c przysz??emu Towarzystwu
ntytek lokalu .wego, biblioteki i obg??cgi.
Poczem wezwa?? zgromadzonycb, by wybra??o
Robie przewodnicz??cego. JedDog??-o??nie DR
wniosek p. Winkowskiego obrano pr1.6wo.
dnicz??cym ks. Kopyoi??gkiego, kt??ry odczy-
tal wypracowany przez siebie statut. Zarar.
rozpocz.??to debat??, Cl.Y Towanystwo ma o.
bejmowa?? samo miasto, czyli tet da18z
i
bliloz?? okolic??, Przyj??to jedl1og??o!nie, b)'
Towarzystwo obeJinowa??o Tarn??w i najb??it.-
sze okolice. P. W??odarski,. red. "Pogoni
,
ode:twa?? si??, i?? bezskuteczrne . tak lHugo n..
wo??ywa??a- "Pogo??" do zawi??'tania Tow.o??w.
dzi??knj
c k,. Kopyci??,kiemu, it t?? talt zbil.
wienn?? my??l podni??s??. - Zarazem motywuje
sw??j wniosek; aby :4gromsdzeni nie zawiti
l.ywaH oboonie Towarzy.stwa, lecz raczej .wy.
braH komitet, kt??ryby zaprosi?? tow. p$g
-
gicz.ne, rolnicze, rad?? gmino
i
8Zy??-tJtit'J
J'eprezentacJe ducbowne i??wioelJ;ie .do w:sp??l.
nej pracy na przysz??e zgromadzenie. P.Jam.
rawicz 'sprzeciwia si?? temu, twierdz??c; i1.
uie czas marnowa?? chwil, ale raczej, korz??.
sta?? z niej i natycbmiast Tow. zawi??za??.
f. ??azarski r??wnie?? sprzeciwia si?? gdro..
czeni??ltej sprawy m??wi??c, i?? inteJljgency,
.
kt??rej obowi:}zkiem jest 8zelzy?? .oswjafj.J
dawno ju?? sama ze siebie powinnabylaz
:"
j???? si?? za??o??eniem takiego tow., nie za?? cze...
kac na pro??by i "rzymu8 moralny miesz'czaD,
Poczem przewodnic'??cy zamkn??l dyskug'y??
dalsz?? na wniosek p. Vimpellera stawia.j
wniosek. czy Tow. O?? W, ma hy?? zaraz za.
wil??zanem" czyli tet od??o??onem wed??ug: woia
sku p. W??odarskiego. Znaczn??wi
k8z08Ci??'??
g??os??w ucbwalooozawi????a?? zaraz tow. o??w.
Wniosek p. Vimpellera aby Towarzystwu
przyj
??o loazw
n
owarzY1l??two o??w. ;Judo
woja, 7a kt??rym przemawiali p. ??azarski, 'p.
Smalec, .przyj??to. PI W??odarski wyja??nisJ'.i......
dlatego ????da?? odroczenia tej 'prawy, aby I
:??.amoini i intelligen
ya liczny wzi????a udz"ia(
w Tow. Po kilku przem??wieniach odczyta f
dalej przewodnicz??cy z statutu
. 2, kt'??r.\"
brzmia??:
Celeff!:' !fow;- jest rozszerzanie o
??wiat,)' w ducbo "polsko...katolickinJlti wywal:. ??
bardzo ??arliw?? dysltnsy??. P. YimpeUer t??d".
aby usun???? wyraz nkat??Ucld",kt??ry wyklJl'
W obee tak Jicznej i niezwyk??ej publiki eza t.yd??w i h:lDowierc??w. P. Scbiltz jest z"
grano stal'aunie i ochoczo, a 'tV og??le lepiej z.atrzymaniem wyrazu "katuUcki, Q p'. Winko,",' .
mo??e nawet, ni?? w poprzednie dn
. Po sko??- ski m??wi "i?? w ia-dneru Tow.o??w. w 6al\
czen,in przedstawienia pr
em??wi?? Narkiewic.z da cyi ni;} ma tego wyrazu, a wi??-c., trzeb'/-c,'gu
publiczno??ci dzi??kuj??c jej od serca starQPolskiem wyma.za??. Dr. Pech[Jik dowodzi, i:?? o??,W.Ia,h.
"B??g :&apla.??" Z8. doznane wzgl'tdy.Towarzy. nie mo??e by?? bezwyzu
uiowa,. lJu tylko,spn.
stwo odjecha??o do Przemy??la. Jesieni?? zapewne lecze??stwo wyz.!l_a_
iowe ma racy?? bytu, b.
zn??w do nas powr??ci, s w tedy mo??e j??sr;cze zebranie bezwyznaniowe sprowadzi??oby nit:
lapiej mu si
o nas
powiedzie. je??eli nil zgody, k????tnie i..l'ozwi
z",u
e .ry??f1??.8 ["Owa
lwem dotychczasowern sk??adzie nie poprze. rZ
8t.
a, bo .izr
lic.j j.??:at
z
;,,"
lep,,"ych si?? . w .ledy_oh1 S8jm ommhl :
, .;I;
olj9ij1i lb??,"I??e.. it- :
.w14
/p0008.djvu
8
POGO??
.
??yd,i oi. "
Polakami, lO mm! h
d
, jdeli
eh; wypo??ci wyraz n'katolIcki" i przyjmi?? ei??
ioh do Tow. Przewodnicz??cy pyta "i
, iln
je"lobecnych Izraelit??w,lgdy?? jeden tylko ,i
,n,la,l, ,tawia te dwa wnioski pod gloao-
wanie. Prz.wa??na wi
kazo;?? przyj
la "tyli.
..cy
odozytan??, it Tow. ma ,"ie?? charak-
ter 'katolicki. Po odozytania. do.lszem IItatu!u
rozpo..
la ,i
??ywa dyskusya nad sk??adem
dyr.kcyi.
P. Vimpeller stawia wniosek: Tow. O??W.
wybiera ,obie wydzial, w ,klad kt??rego
wchodzi dyrekeya Gwiazdy. P. Styla popie-
ra ten woio,.k, kt??ry jednog??o
nt. przyj
lo.
Wre,zci. przyj
lo caly statnt co do tre-
??oi polecaj??!lo wybranej komisyj opracowanie
t.go??, W ,k??ad lei Komi'yi wybran.j wcho-
dzi k". Kopyci6,ki i p. Styla z Stow. Gwia-
zdy; pp. Peehnik, Morawsk4 Matwij i Win
kow,kl. Po przyj
.iu
statniego wnio,ku, by
pozatwierdzeniu statutu przez Namiestnictwf'
uwiadomi?? wazy,tkicb, Jak tego t??da?? p,
Wlodarski, prz....odni.z??.y zamkn
1 posie-
dzenie, Dr. G.
(Jakkolwiek 00 do "tatutu daloby "i
poczyui?? niekt??re zarznty i wytkn4?? braki
oe ...zgl
du jednak na watuo???? sprawy s..
mej w 8trzymujemy 8i
od tego by nie stawa??
.. poprzek b??d?? 00 b
d?? dobrym oh??ciom.
i "podziewamy "i
??e og??lli.znym udzia??em da
trwa???? podstaw
bytn Towarzystwu, a w"p??l-
dzia??anie ludzi ??wiat??ych i dba??ych o dobro
krajn i j.go obywateli nada wla??.iwy kle'
runek tej iu,tytncyi. P. R.)
Gospodarstwo. przemys?? ?? handel.
Dowiadnjemy si??, ??e komitet wyatawy
roln.-przem. w PrzemyBlu ze wzgl??du,' te
do dnia 15. kwietwa zg??osi??a si?? taka
ilo"?? wystawo??w, te po tym dla braku
miej,ca na plaOll wy"tawy i w budynkaob
Bg??&azaj??oyoh si,je..oze wy"tawc??w, ptzyj.
-mowa. hy nie m??g??"'; plac wystawy roz.
szer
yl i w .sh
ek tego pot
d j.szoze zglo-
Blenl& przYJmuJe.
Komitet PrzemyakMj wystawy rolniozo-
przemyslow.j podaje do publicznej wiado-
mo??ci, te waziale byd1a rogatego zglo.
"zenia tylko do dm. 19 b, m. wnoszone
byc :Q1og"t niemniej
e i we . wszY8tkiC)h
innych dzisJaoh w kr??
kim bardzo oz..ie
ze wogltan'??
2) N a premiowanie pojedynczych sztuk bydla.
wi??kszych w??a??cicieli, w kt??rem pr??cz og??lnych
premij jeszcze nagrody pieni????ne w ??
cznoj kwocie
250 z??r. wed??ug uznania komisyi s??dzi??w rozdane
zostan??.
3) Na premiowanie pojedynrdoczny opiekun ludu
jako SWZorITy dobroczy??ca. m??odzie??y szkolnej i nie-
strudzony krzewicieloswiaty, jako funda.tor dom??w
bozych, wsp????za??o??yciel i hojny 'protektor bardzo
licznych przedsi??wzi??6 i zak??ad6w publicznej n??yte-
czno??ci: jako ch??tny opiekhn wszystkich, kto tylko
pomocy lub ochronypotrzobowa??:: sier??t, wd6w, u.
bOglch i chorych; jako wzorowy czlonf1kBady po-
wiatowej, kt6ry nie szcz??dz??c pracy ni ofiar ,ze swej
strony, powiat Kro??nie??ski zaopa.trzy?? vi dobra dr0-
gi, uregQ.lowal tam rzeki, poza.k??a.da?? ka.sy P0.iJ!'OII
kowe i pilnowa! j
, aby Fii?? rozwijaly po??ytecznie,
staraJ siEJ o porz??dno gospodarstWo.. we wrzystkich
gminach, na. kt??re m??g?? wp??yw wywiera??: rozpo-
wszechnia! rozumne za.<;ady pBzczelnictwa, sadowni-
ctwa i hodowli byd??a., a??eby podnie
c dobry -byt
ludu, piel??gnowa?? przez ca??e ??ycie miloM i wzaje-
mne poszanowanie pomi??dzy wBzystkiemi warstwa-
mi ludno??ci tej ziemi _ wszystkich vi. oko??o siebie
pragn
?? mie?? dobrymi i szcz????liwymi!
Jakim??e pomnikiem uczcie tyle zaslug r????noro-
dnych? Jak jo przekM:a.C przysz??ym pokoleniom do
na...<41a.dowauia.
Nie sta?? nas dzu
na spi??e i marmury dla. naj-
s??awniejszych bohater??w i wieszcz??w. Wi??c na. po-
mnik dla cichego pracownika, jakim byl Ignacy
??ukasiewicz . wezmy ffiaterya?? z bogatej &karbnicy
jego ??ywota: te cnoty, jakiemi on odszcs??g??lriid sig
uczy??my p(J1nnikiem dla niego.
Co stanowi??o cech?? charakteru tego niepospoli-
tego c????:owieka.?
I' .. Oto przedews.zYi!itkiem ??cis??a dok??adno???? i pe??na.
nieogranic.zonego poswi??oenia A:orliwo???? w spe??nia-
niu wszystkiego, co uzne.wa?? ja.ko Ob01.viq,iik - i to
zar??wno w prywatnem ??yciu, jakote?? i publicznem;
dalej, rzadka, bezprzyk??adna niemal ofuLrno???? p1'acy
swej i mienia. dla dobra powszechnego;, pracowitf??.
smljtno???? w tym kiernnk
a??eby W8zEJdzie, gdzie
tylko mo??na co?? dobrego, co?? dla bli??nich po??yte-
cmnego wy??wiadczy??-zlObic to, nie opuszczaj??c ??a-
dnej ku temu sposobnd.??ci, a. na\onioo skromno??6
szczera - ??e na.jcenniejszq, dla niego na.grod?? za
wszystko, c.o tylko dobrego zrobi?? w lrWem .iycit!,_
by??o to ciche SzcBlj??cie wewn??trzne, jaikie ,wdmzy
szlachetnej rodzi poczucie spe??nionego obowi??zku.
Gdy za?? g1:6wnem i najwilszem polem. dzia??ania
??. p. Ignacego ??ubsiewicza by??a praca nad dobrem
ludn wiejskiego, ??- to prsif:W4II??Itie prsea roeumne ??u-
iytkowanie orpanizacyi po..??tu i gminy na ??a8a
dach autonomtcmych, dlatego postanowili podpisani
za.st??sow.a.6 do tego usposobienia. . jego spos??b odda-
nia czci po??miertnej jego pa.mii:ici
Mianowicie b??dzie utworzon??, w drodze dobro-
wolnych sk??a.iek publicznych Jundacya pami??tko-
wa imienia Ignacego .??ukasiewiczalt w t;Y'm celu,
deby z odsetek uzbieranego w OOnspos??b bpitab1
Wydzia?? krajowy wyznacza?? m??g??: corooznie nagr0-
dy honorowe dla w6jMw gmin wiejskich, jako d0-
w??d obywatelskiego uznania za zas??ugi, 8i??gaj'lOO
wysoko po nOO miar?? zwyk??ego spe??nienia obowi??-
zku, jako zach
'??i?? do na??ladowania. dla innych, jako
hohl niepospolitych przymiot??w char&kteru, ,,8??m-
bie publicznej czynnie objawionych.
Niniejsz(lm za.pra.sz&my do udzia??u w .k??adce na
cel powy??szy Przewielebne Duchowie??stwo, Swietne
Repmzenta.cye powia.t??w i gmin, Szanowne Za.rJlW
Ba.k??ad??W publicznych, koleg??w i przyja.oi
??. p.
Ignacego ??ukauewicla, jakote! w8zystJrlch prawych
obywateli kraju, kt??rzy umiej, elianowa?? cn0??..t. i
nznaj??. to iii&-' rzacJl 8prawie??I.i.w??, a??eby zas??uga"me
pOIosta.wa??a bez oznwa.
W
eg??lno??oi zwracamy si?? do ??-wietnroo. Wy
dzia????w powiatowych i ??ag1stra.t??w miast :w"Ws:roh
II uprzejm??. pxo??b". aJeby raczy??y pojre??afo??
w
zbieraniu sk??adek. C. k. Namiestnictwo iNktyptem
z dnia, 2. marca br. l. 2128 pr. pt'??zWo??i??o na..me..
ranie sk??adek w ca??ym kraJu na cel."... wyMaczany.
Zebrane da.tk.t przesy??a?? n&.1????y pod adresem
W go Apolinarego Stokowekiego, sekretarza galio.
Towarzystwa kredytowego &ieJ:n&kiego we Lwowie.
Lw??W'; dnia 18. kwietnie. 1882.
Dr. Franciszek Smole1i Apolinary 8takowski
przewodn. komitetu skarbnik
KB. FeUks Zab??ocki Teofil Memszawicn
zast. przewodu. sekreta.r.l
it. d.
Zapiski bibliograftczne.
Tre???? 10 nr. Przyrodnik Bo z dnia, 15 maja;
G??oszec.. przez A. 1JlanoWBkiego. Kilka azkic??wlI pilo-
eoiytnego ??yda. ro??lin z uzwgl
em kl??sk, ja.ki.e
/p0009.djvu
POGO??
9
gospoq,arz, st??,d ponosi. Skre??li?? R. C....w. -:- Oceny
i sprawQljda.nia. _ Rozmn,itosci. - R????a, koral i s??o-
wik. Legendo. przez Z. M.-
"G??rnik". Pismo po??wi
conespra.womg??rnictV\'a
na.fiowego w Galicyi, zacz????o wychod
?? w br. pod
reda.kcy&, Dr. Stanis??awa Ols2ewskiego w Gorlicach,'
Pocz??ikowod:rukowaDe by??o we Lwowie, ooeonie
w drukarni J. Pisza w Tarnowie.
8 nr. teg"?? pisma za.wiera; Ulepszenia. z dziedzi-
ny techniki wiercenia, podal A, Fauck (dok.). -Pro
aty mechanizwdo ocLskeJawo.nia noMw przy ??widrze
Pierwsza
na Galiey?? i
Bukowin??
premiowana i zaszczy.
eona 7 medalami
Fabryka
rozszerzaj??cym. - "Q'.
agi dotycz??ce Bra.ctw wzaje-
mnej pomocy robotnik??w w kopalniach _ de
.clar-
niach nafty. PodaJ: Wilhelm Noab, - Za.piski litera-
ckie.- Wiadomo??ci bie1:1}C6.-Prenumera.ta. kwartalna.
pisma 1 z??r., 20 fint.
"??wia.ta. illuS1i!'owanego", wychod.z!}Csgo
w Wiedniu nak??adem Zygmuta. Bensing era, a. pod
redakcY!?? Andrzl:lja Odr0W??a., wyszed?? w??:8.??nie ze-
" . yt szesnasty i zawiera A) w cZt';lsci literackiej: 1)
Wina i odwe
, powieM z zycia s po?? ecznego lciltg
dalszy). 2
??niade dziewcz??, obraz zmw mon,.
w.ooch (Cll??8' dalszy); a} Sprawa o la.??. OPOw1A--
danie; 4) Dla. ezczf;\??cia., o'brQ@ z zyciaj(ci??g
daJs;Y)j nadto objaan.ienia. do rycin, poczt??
d&-
kcyi nowe .1W??!ki, rozmaito??ci, ??a.Inig??'??wk??, rozWi,,-
zanie za.gadk:i.- B) W cz????ci obrazowej: 1) Z wj
downipowstania :a) przyj
cie w Blagaju wojsk
powra.caj??cych z wyprawy b) "Pierwuy
toast na cl!e???? walec.znego 3. pulku!" (2 R a,..
do???? i smutek 3) Wybi?? okno! 4} Fra.szkihu.
morystyczne.
I'J??ANCISZKA ??AZARSKIEGO W TARNOWIE,
Poleca Lodownie na piwo zwykJ:e i nowego wYllala.zku z rezerwoarem
powietrznym b62i rur.z pomp'??, spi??arki, maszyny do zamra??ania i p:rzecho.
wania lod??w, tudzie?? ozi??bienia wody; lodownie, w??zki na wod?? sodow??, pipy
mosi??,ine, ws:telkie przybory dla s
ra??Y ogniowychl
przyjmuje i wykoDuje na-
de:rBta.rannie i tanio wszelkie roboty ??lusD.l"ISkie, jako to; okucia. do budowli
reguluje, r6peruje i recementuje wagi, szalkowe stolowe i dziesi??tne, Urz??dZA
uzwonki telegra.ficzne. - ????
ka . ??elazne, pomnikl i miary metrowe ??elu..zne
odrewmWl6 posiada. zawsze na sk??adzie.
Cenblkl na ????danie przesy??a si?? frallko,
Handel W. T. A. Wielog??rskiego
w Tarnowie,
Polecana rozpoczyna.j??cv si
sezon lctlli parasole jasne
i
parasolki damskie i dziecinne, krawatkI m
skie
damskie,
,koronki, wst??}??ki, po??czot'hy, po??czoszki, skarpetki, r??kJwi-
e??kiniciane, i ghice, damskie, m??skfe i dziecinne laski,. ku;..
fry podr????ne, obida pokojowe, story do okien p????d_une, &.
po cenach nmiarlwwanych t
Handel Wina
M. HA BERA W TARNOWIE
<0..,.-...6-.:&':.>
r??g uliey S-chetdowej po schodkach"
poleca. na sk??adzie
Wina W??gierskie . Austryackie
w starych ga
UDkach pocz
/p0010.djvu
l()
Po
a
ti
ow
j
llch
j
do 8p..
eda...:l.a.,
1 0 000 sztuk frEtucuskiej - 10 000 sJ/ltuk cegi&??kowej
'. , 9145 centymetr??w . 16132 centymetr??w
8 000 sztuk cegiclkowej
. 13\26 centymetr??w
posiada
J??ZEF SZEBESTA
budowniczy w Tarnowie.
1-2.
Ird@;
lJp
erJ'
Kamila Bauma w Tarnowie.
.
p...ee_
. L;;: ..
. . Bilety wizytowe, J.\ilonogramy,
. Ksi??gi handlowe i Hektografy.
:;<'- -o--o-o--o--o--o--o-)-)--o--o--??l)-
, 'i
'
'k.
..!.
!J..
,
,
-I
, koje oyza i knchnia na pierwszym pi??tl'ze "I
ulica ChyszowBka-L, 481. 1-2
Do han
lnN, TRAUMA W Tarnowie
przy placu Ka??mierza W. nadszed?? ju??
2gi ??wie??y transport w??d mineralnych
ze ??r??de?? krajowych i zagranicznych
pr??cz teg
handel ten otrzymywa?? b??dzie
CO 1<1 dni
??wieze przesylki z nast??puj[J!cych zdrojowisk:
.. kroj()w!lf
: ??egiestowska., Szczawnicka, Iwonfcka, Rabcza??ska., Krynicka
SolotwiiJJUra, Bardyowska, Morsz
ka.
, $akrajoicych: BiliiLska, Emska, Francensuadzka, Friedrichshallersk
, .Giess
hiiblerska Gleichenberska., HaUerska, Karlsb8.a
k:a, K18Smgell
Prebla.tler
lm, Kronnendorfska, Mo.rienbadzka j Obersall/??brunn
Pillnawska, Sa.idl'lchitzka, Selterska., Vichy, jFranciszka J??zefa.
woda gorzka, Hunia,dy Janosz, . . .
'Opr6cz tego z rM.iDych zdrojowisk, Pastylki, Sole, Myd??a, ??Ugi
td.
__ Ceny weding Cennika zdrojowiBli z doliczeniem ko-
szt??w przesy??ki.
i e??a p. t
podarstwo wieiskie. Borta:
. a
-
rni??c zados??liczniD objawionym iyczemom, by
ermiu,8k.??:adaniB. przod
ty na toidzie??oprz8dluzy?? mam zaszozyt o??WJadczyc, l?? Przedp??at??
],;;:yjmowa?? b??d??, ai do zupe??nego uko.??czenia dzie??a, kt??re z P?wodu
;asz??:ych trud!lo
ci w pierwszych' dnla.ch CzerwCI;1. r. b. 0PU??C1 pras??.
Przedp??ata II! przesy??k??: wynosi 85
ent??w.
Z szacunkiem
J??zef Pisz.
Dvl!1> i. '!ydaWQi.ctwo .T??z??fa Pi
W Tuoowie..
POGO??'
000000000000 ;:;: 0000 CO 00 00 00
O O
Nowe zdanie leli.al'zy znakomitych o
O O
FRANCISZKA J
ZHFA I
O wodzie gor??kiej I o
o . o
o wed??ug og??lnego uznanie najskuteczniajszej %6 wszystkich w??d gorik??c.h, O
0 0 Prof.
. Ries??adecki, IJrot<.imedyk i kraj. refw6l\t l>D.nitarny "e, O
LwoWIe:
Woda. godka. Franciszka ,J??zefa" dzia??a ju?? w malyah O
?? dAwkach jako pewny roZ'Walniaj??cy 8rodek nie spra.wia.j3jcy balu, nie
O tmclicy przy bH??szem u??yciu skuteczno??ci i nic przeszkadzaj??cy t.ra-' O
wianiu, 1879. . O
Dr. G??owaeki, dyrl!'l??tor szpitala we Lwo-wie; "Wed??ug skutk??w
O otrzymanych na oddziR.tach pow. szpitala potwierdzam zgodnie z praw- O
O d4, i?? "Woda godka Franciszka J??zefa." i:as??uguJe na, sZCJ:eg??lne O
uwzgl??dnienie jako pewny, lagodnie dzia1o.j??cy Brodek przeczysz-
O czaj??cy". 1879, O
O Prof. dr. lIadarow??ez, w KrakDwie : "W cierpieniach po??oi. O
O i giJ?: sprawia zawsze ju?? w maJ:ych dawkach szybko i niebole??.D.ie'
zanuerzony skuwk." 1879. " O
O Dr. Wanzauer, w Kt'akowie, 1880 j cz??onek akad. umiej??t.. prezes. O
O TO"'vl.Iorzystwa lekarskiego. W maJ:ych zadawana. dozach okazaJa. ai??
zawszo skuteczn??., mog??; .?;atem w..kowl?? poleci?? jttk najlepiej. O
O C. kro powaz. szpital w Wiedniu V. oddzia?? pro??. dr. Draschego: O
O "W nie??ytach ??o????dk??, i jelit, nawykowem zaparciu stolc.a., braku ape
tytu, nawa??ach krwi, krwawicach, cierpieniach w??troby i choroba.
h O
O kobiecych uzyskano wyborno wyniki. Wiede?? 1878. O
Do :nabycia. w TM"tIowiB u p. Trn.um,I1o, tudJric! we wszystkich
O aptekach i handlach w??d minero.lnych, tudzie?? u Dyrekcji wysy??ek O
O w BudB.peszeie. Nalezy ????da?? zawsze wyra.??nie: ..Fra.nciszka J??zefa O
O wody gor??kiej."
00 0000 000000 = 00 000000 ooog
Mariazoll
kie krODlo io??
kowe.
Skutek Maria.zelskich kropli w na:!t??pujl\:cy
h
przypadkach nie da si?? przewy??szy??.. ??adnym
in.nym ??rodkiem j a mianowicie; w braku ape..
tytu, niepf'$yjemnej u'oni B ust, s??abo??ci to..
l??dka, odbijaniu kwasem, wed
ci", kolkach
katarze ??o????dkou:ym, paleniu zgagi, twor.eniu
8i
piasku i drobny
h kamyk??w w mQC;??u
mocnem zgromadseniu si
??lin w. "stach, 4??l
taczce, wstr??cie (odlJijaniu'i b??lu glowy (je
teli pochodsi s to??gdka, kurceu Ro????dkowYn??
nieregulaf'tlym stolcu i satwardzeniu, pru.
pe??nieniu io????dka potra1('ami i napojami
cierpieniu??ledzwnll i u.
trob!l, robakach.
Opis u??ycia.
Marialiellskie krople dzia??aj?? lagodnie na rozwolnienie i maj?? bar-
dzo przyjemny gorzkawy smak: u??ywa ich si?? MCZCzO zranal, a wie-
cz??r przed po??o??eniem si?? do snu, ka??dym razem jedn??.. ??y??eczk?? (azie.
ciom tylko trzeci?? cz?????? ly??eczki) z ??wie??
wod?? albo winem zmi??szan&
fi: wod??. Po u??yciu daj?? te slawne krople eMamu ustrojowi ciala robo
sil?? i ??YWO????. -, .
Nale??y si?? jeszcze zwr??ci?? uwag??, ??e przy ci
g??em uiywaniu tych
krqpij w pr
eci??gu dw??ch do czterech tygodni, ka??da z powyj&j wy_
mienionych chor??b zupe??nie usuni??t?? zostanie.
Rozumie si??, ??e IH'Zytem nale??y zachowa?? ??cisl?? dye
.
... Cena jednej flaszeczki 35 et. ...
Sklady: Tarn??w: L. Chodacki, apt. E. Rank, .&pt. l. Reid, apt
W. T. A. Wielog??rski.
G????wny sk??ad przesy??kowy w. aptece pod "Anio??em opieknnczym-'
??arola. Bradego w Kromiery??u (Kremsier).
A dministrator, rz??dca, ekonom, ldniczy, borowy, ogrodnik,pszczo-
. larz, guwernor, kluoznioa, gospodyni pa . ma s??u??lica &11a.jd?? p(Jsady
w Kr??l. Polski(lill j Galicyi. -. Przy .:g??oszeniach naJ.e??y z& 25 cnt.
znac:.d6w pocztowych do odpowiedzi zah,czyc.
"Patria"
J enera.lny Dom Komisowy
Krak??w, Gl??wny E 1:'. 11.
Odpowi??dzialpy redaktor l '.oda.r,ki.
/p0011.djvu
C. k. wy????cznie uprzywilejowany
Wyr??b piec??w
podw??jnych
ZW ANYOH
.ee '"
.ee-..
il KUle??i??UI
egUlllaeJ'JIIJJ'e. I .iwletJ1aJ
eJ'e.
WYNALAZKU
..-??:&:E:EAL ??!!iI
=-:E??!!iI':II:'''''''--
flECE
Wszystkie dotychczas znane systemy piec??w I mniej lub
wiqcej posiadaj?? tego rodzaju braki, ??e dzial teu budownio-
twa., ozyli odpowiedniego ogrzania na.szych mieszkati uwaja??
musimy ja.ko niewydoskonalony, skutkiem czego ustawicznie
robiono w tei ga??
zi wydoskonalenia,
kt??re jednak nie prowadzily do t??dane-
go rezultatu, albowiem mlUni
te jedno
zle, wywolywalo drugie; tak te tadeu
dotychczas nam zuany aystam piec??w,
jako odpowiadaj??cy wszystkim wyma-
ganym warunkom uwa??a?? nie mo??emy.
W mej dlugolelniej praktyce, po??wiq-
calem wszystkie moje wolne chwile te.
mu dzialowi budowniotwa, ci??gle pr??by
j doswiadczenia nie da??y mi spokoju, po-
oi??gajl\c za sobfJI znaczne koszta, dot"d,
dop??ki systematycznie nie staralem si??
USUDI\O jedno z??e za drugiem, i niepo-
stawilem w&runk??w kt??rym dobrze skon-
struowany piec odpowiada?? winien. I tak:
1-) Osececdno???? materyalu opalou'ego tj.
prawie calkowite zu??ycie tegot. Jeteli
zwatymy te przy wszystkich znanych
dotychcz.. systemach piec??w, a dzi?? paj-
wi??oej rozpowszechnionych, ??e zn??yte-
go materyalu opaloweg'J zaledwie 20 do.
40'/0 tego'?? ogrzewalo nam nasze mie-
szkania, reszt
za. tj. 60 do 80'1, po-
ohlanialy kominy, to przyzna?? muaimy,
te marnotrawstwo jakiego si
dopuaz.
ozali??my, jest a?? nadto krzycz??cem, aby
go gwaltowuie nsun????. Jeteli za" z dru-
giej strony zwatymy, it do usuni
cia Nr. 1 i 2gi
tego zlel1;o staly nam na przeszkodoie
tak trudne warunki, jak wyb??r materya-
l??w, kt??remi rozporz
dza?? mogli??my, na-
st
pnie wielko???? pieca, jako rozprowa..
diienie i wydzielenie tego?? oiepla, f\ kt??-
ren to pieo dla estetycznych powod??w o
ile motuo".i jak najmniejszy by?? powiuien, uwataj??o go jako
sprz
t, kt??ry przez wi
ksz?? polowq roku atoi bezutyteconie,
to i trudno??" zadania t??omaczy ni"usuni
cie doty.hczaaowe tego
niedostatku.
2) Otrzymanie ciep{a niesskodZiwego nassemu odrowiu, a wply-
waj??cego korzystnie na nass ustr??j moralny i fisyc."y, i daj??cego
si
st??sownie d -' _.,_l,__._L. 'C,-'''A_.3_._,_l. pr<:",. .p,.:.--- .
-
...::/
manie go w t??danym stopniu w miesakaniach, jak i otraymanie go
na nowo w bardso kr6tkim preeci??gu' czasu.
Piece kaflowe bez zaprzeczenia da.jl?? nam najzdrowsze
albowiem trie oauszaj
ce oieplo; jeteli jednak ??waiymy, te do
otrzymania tego?? przyohodzimy oaledwie
w godzin
lub dwie, te to?? nie zatrzymuje
a.i
do"?? dlugo, te oaledwie ozwart?? oz,????
materyalu opalowego zu??ytkowujemy,
te wre..cie nie daj?? nam motehno,ci do-
prowadzenia powietrza ??wietego a ogrza-
uego do naszych mieszka??, .. kt??ren to
brak zwloszcza przy slabo??oiach bzr-
dzo dotkliwie cou?? nam si
daje, to nio
dziwnego. gdy zwolna mimo pierw.
szych korzy??ci, piece kaflowe zarzu-
cane zostoj??, i bywaj
zast
pywane pieca-
mi telaznemi.
Piece ??elazne, nie mowi"c tu caJkiem
o piecach zwyk??ych, leoz zwr??.iw,zy u-
wag
na pieoe ayatem??w Dr. Meidinge-
ra, Wolperle, Intzego, ZwilliDgera, Gie-
bnrta, te wazystkie aystemy maj
mniej
wi
cej jedne i te same korzy??ci i. nie-
korzy.oi, daj?? nam w bardzo kr6tkim
przeoi??gu czasu cieplo, jednak oieplo
szkodliwe zdrowiu albowiem osuszaj"oe,
a jako zbyt pr
/p0012.djvu
Przez usuniljOie tyoh trzech punkt??w wynalazkiem swoiem
.,dz'!. te dopi..??em o"lu tyle pot
danego, i ptsledotowiam niniaj-
..ym ko
koyq moioh pieo??w, na kt??re otrzymal"m przy-
wileje, a kt??ryoh korzy"oi a
n..tqpuj
..:
l) Jednem paleniem ogrzewa siq dwa pieoe. kt??re ot??ec-
wnie do wielko"oi pelotenia mieazkani.. uatowia .iq w dw??ch,
trzaoh Inb ozterech pokojaoh, i to w ubikaoyaoh obok aiebia
lub te??. po uad oob, peletouych, ni"potrzebownj,c do ogrzania
pokoi w prz
gn jeduej doby przy .ewn,trzn"j temperaturze,
8' a wewn,trznej + 16 wi,..j jak 6 do 9 kilo WUla i Q'5kilo
drzewa.
I??) Po rozpaleniu otrzymuje aiq ....... cieplo, kt??re do-
prowadzone do ??,danej temperatury zatrzymuje pr.e. dingi
przeoi
o..au t. j. jed"" do
8) Zyzkuje na obatndze i ut;rzymauiu ozyato??ci.
4) Wedle woli mOIM doprowadal?? "wieie powietrze lub
te?? uiy?? tylko cyrkulaoyi powietrza wewnqtrznego,
5) Rozmiarami piec??w ui_bieram duto miej.oa poko-
jowego.
C'BN Y:
Koszt pi... jednego w m
wielko??oi wyztewiouego z kafli zwyklych, wraz z wazeiklem! OQlewalD1 i nztowleD1em
w miej.ou wynie.ie 00 do 80 zlr. z.. pieca z kalli porcelanowyoh doborowych z wykwintuemi gzymsami od 85 do 100 .Ir.
Knohtria. kafli zwyklyoh :wra. z dodaniem wszelkioh odlew??w, ozq8oi z iel... kutego, materyalu potrzebnago z ustr-
wietriam w miarq wielko??oi od 65 do 100 zlr. za. z kafli poroelanowycb z odpowiednim telaziwem od 85 do 150 zh.
Piec zwykly . okuoiem od 86 do 50 w.
Pieo poroelanowy od 60 do 90 z/r.
Dn,Idem J. Piazo ... Tamowie.