/007_0001.djvu
--
----..J_
.£ r" s. - ... n
\
WIADOMOśCI LITERACKIE
'1
ROGI NA UKI WSPÓŁCZ ES NEJ
DODATEK
,WIADOMOŚCI LITERACKICH" POŚWIĘCONY NA UCE
Rozrnovva
o
popularyzacji
dki naukowe Btanowią tylko
ą częiŚć Pańslkiego zbiaru wycin-
'ie kładŹimy błędów d'z:iennikar-
a kar,b popularyzacji. NajwiękBi
fa,chowcy, uczeni-wię,cei,-ni
-.fa-I
, ,bo maj,ący ,żywą rpotrzebę I dar
wania więk,szych pól pracy przy- D r O g a M I e C Z n a
złowi
ka, nie .
ardzil! populary-
JZY me uczyhsmy SIę
zy.scy
larnych a ,jednak wykwIntnych " ..' .' , . .
Macha i Poincarego, czem jest I Nauka o niebIe przynosI WCląZ o
ro
- ! naJSze Słon
e. Droga
leczna m? .k,ształt I SIę w pOlStacl Jas
eJ wstęgI"
jej wartość i metoda? Czy wie- ną ilość no
y
h odkryć. .W znacznej mle- \ ISPłi(lSZCZOneJ lSoczewkl o gruboscl 8.00.0, koła cały naBZ firmament.
śmy, czem jest alS,tronomja, gdy- rze uzupełnIają o
e lukI. v: nas
ych do- . ,.'
popularne klSiążki N ewcamba i tychczasowych wla:d
mosclach I popra - 1-
Jł '."%', , ...
"la. 't
.' . j\ /
...
!i.i r.. :
)arwin lub "Ko.siffiograf
a" Ję- wiajlą wyni,ki :da
IJlle) otr.z,rmane. Zebra- '
,;:;.;-).. -".' li>.':.
icza? Tomiki wy.dawnictwa an- ne z poprzedmeml w całosc przez umysły .ł'JI 4
" 'f',
lo ..Horne UniveriSity Library", wybi,tne" p
.zwalajlą stwo
zyć na
e":
ych
T,.
" .'
ueckiej "VeriStiind\i.che WiliSsen- "odc.m
ach. Byn
ezę.
a ącą moznosc 0-
pod3!jlą wiedzę ISpoBo,bem zrozu- garmęcla meporawname
zer.s.:/:ych hory-
a pad w
.\ędem naukowym z'ontów, niż ta .było' możhwe Jeszcz
do-
Jez zarzutu. niedawna, powJedzmy lat temu kllkana- \
stko to są doskonat.e k.siążki" ście. . .'
nikt j'UJż nie czyta Macha i Jedną z tail{lch syntez daJ)ą obe.cme ba-
,
o, a1'bo czyta icb. pobieżnie i dania nad Dro,gą Mlecz
ą. Badama te, to
?WU za gazetę. Bo zasadą lPa- wyniki pracy wykonanej przez,całe rpo
o-
CJ!, :pos.zukiwanej przez publicz- lenia astronomów, którzy, w ,CIągu dwach
st. lPodawać "ostatnie" wyniki ostatnich stulec
, st
djowali lSylSte
aty
z-
me przedOBtatnie. Dlatelgo' wy- nie ruchy własne wIelu setek tysIęcy Ja-
k popularyzacy,jnej .szkoły, jak śn
eiszych .gwiazd. aby zorjentować się w
Munchhausena" B!pUJSzcza Bię z pozo,rnym chao.sie, jaki naJS zewiSz<\Jd o,ta-
wieży
dcz
pia,jąoc górny ko- cza. Jak tytanicznej pracy są to wyniki,
. i
rzywląztł:lą
do doln-ego: niecih zil'US,truje fakt, t. zw. "katalo
ów I
.y klIka łakcl lmy. Ze Słonim- użyto ,tu kilkuset t. zw. "katalo,gów
la
bym słucha
. od c,z y tu Ein- gwiazd", z których kaiŻdy wymagał mrów- I
Winawerze mz Wmawera o czej pracy całego życia naQmniej je,dn
- I
e, jednak mUJSzę (Zauważyć go aIStronoma.
'6pól'ną publiczność na obu od- Niemniej ważne w badaniach tyc,h by-
to dewotki popu!aryz.acji, róż- ło za.st'osowanie spektroskopu. Na szer.szą
:e i mło,dsze pame, cIemno u- skalę wszedł on w życie w alStatnich dzie-
Lwodowe Błuchaczki odczytów. BiąŁlk.ach lat. aby niemal W zupełności po-
ę się na odczytach, ho myślę konać przestrzeń.
, też one mogą so,bie myśleć. . I stało się tak Jak zazwyczaj się dzie-
Pan rezul'ta'ty? .e. Wyniki. które otrzymano, prze.szły naj-
roszę .zapytać kilku inteligen- śmie1sze oczekiwania badaczów.
wykształconych pań, jak po- I. Wszy.stkie bez wyj,ątku 'gwiazdy, nawet
zy księ'życa. Ro,biłem ten eks- l te, które dostrzegamy dopiero przy po-
kilka razy: udawał się za- mocy największych współczesnych tele-
wie się P.an. że to :ziemia rzu- Bkopów. tworzą jeden wspólny układ Dro-
ień na kB,ięży'c. A Pan chciałlby gi Mlecznej. W .skład jego wchodzi około
ł{ać Eddi
ton
1 Jeansem! 400 miljardów g
z
z których je.dną jest
aly rozwój ,nauk przyradniczych
azostać bez echa wśród szera.
Jlteligencji. To też zaintereso.
(ą w ostatnich czasach paw aż-
la, czegO' dawadem chaćby
,wadzenie literatury papularna-
P
pul:ł.ryzacja nauki jest je- I
.ą rowme trudną jak i łatwą da
. Trudną - jeśli się ta czyni I
awi
dzia!l!aścią, łatwą - gdyż
,
bhcznasc z całą naiwnaścią
'ledzę, którą dają " e , ' różne do-
I' "
owe pJ1asy cadziennej.
maś
i Literackie" w swym do-
I usllowały dać czytelnikam 0-
iłków w różnych dziedzinach
ując papularyzację równie da-
i adpawiedzialną. Uczestnika-
ego d!alagu. o .zadaniach papu-
I dwa, wybdD..1 uczeni, któr:zy
pragną zachawać incagnita.
"
no ade mnie artykułu o zada-
pularyzacji. Nie mogę go napi-
ł{ popularyzac1,ę nie w,ierzę.
rwykład ISz:kolny jest po,pula-
na myiŚli agólnoksztakącą IPO-
cję wiedzy wśr6d .doro.słych. I
!? Niema dziś gazety bez "do-
aukowego", n,jema mia.s,teczka
ytów uniwersytetu ludowego,
łowieka wyk.ształoconego, który
ałby dowiedzieć się czegoś z
IoUJb wyk},a,dów o firzyce., a.stro-
iolo@ji. Popu1aryrzacja jest fa-k-
sprzeciw ,był może czas w r.
edy Dell rpoczął głosić zalSadę
lity exten.sion". !l'oZiSzerz
nia
I wszystkie warstwy !udności.
dziś zbieramy owoce te,go po-
bieram .s,krzętnie "dodatki nau-
Kto ma trochę gumy arabsokiej
w orprawce, może wyciąć z
kaiiejliSze myśli. nakleić na arku-
.eru i ,będzie miał tanim kosz-
atek 'hUiffiO!l'ystyc.zny do .smętnej
taści. Oto przykład:
.Iaśnle o 52.000 km. OdjeIdoM tak
te najbieglejszy w matematyce u-
I . trudno.icl" mote j" sobie uliwia-
,.._.... '!C"II'ntff"r
on. odel1'niahr ma-
najdował
:ię pewnego razU w licI.
rzyslwie.
t ENIE PROMIENI S
ONECZ:
l obscrwatorjum .:Mou
t Wtlson znaJ
. jmoiejszy na EjW\CCle pr.zyrząd
o
Lilipuci tcn przyrząd sl!'z}' do 'ł!'le:
JP\ lia ciepłolY i przekroJu prom..en..
ch I Caly a'Parat waży niespełna 1110
ni l!en)051 mOfemoqaDU.
fWTIe impresariA w Budapeszcie zjawila
-gdai DeW!l8 kobieta z Koszyc . &-Iotnlm
;1 £m. rykiem Iwartczo. DZIecko 1e3ł. praw-
mit odDvm DJl,łlepcą cudowuego .atema..
lamy Fro_l.. kiMy jako mai,. clIlo-
lradza\ rOwn.'ef fenomenalne zdolnośd ma-
e i por:'sY"'\"al siQ w lealrach wa.riet.o.
Zazna.otvł naletv. te Maurvcv Fra.nke1 bvl
,zku tego dokonal sceptyk:
tóry nie
"sz}'Gtkiernu. co podnla of!cJalne ,!a-
lnu
wierzono. ze prómienle ultraho-
lwar'o sa jedynis w bezpośrednim
lonecz.. em i w sPcoJalnych tródlaoh
WynaJazca_ Aleksander Callo. zbada I
one świat10 c.1zienne i stwierdził. że
,ie mC posiada ono krótkich. bijolo-
dzi",aiącycb promicni ultrafioleto-
JOsiJWuem I B.: Skoro zaczynamy powoływać się na ka w fizyce i bio\.ogji. jak buduje się na pytania laików, które zaw.sze są trud- mówi twórca .szkoły panidealistycznej
1P0pełma tę zb
odmę. ze pmdUJkuJe pre- historj,ę, widzę inną linj'ę rozwojową: teor,je fi.zY'kalne i biologiczne, jakim BpO- nie.jsze od pyotań fachowców. Trz'2ba po- Holzapfel.
legentów. dr
glego i trzeciego rzędu i zaczęło się w Angl'ji. w tym kraju pO- I .sobem możliwa je.st twórczo
ć w nauce rzucić klasyfikację .specjaliBty, dla któ- Ale I Pan Bam niweluje zagadnienie
przy
zyma SIę .do rozlPowBzechn,jenia na lPularyzacj'i. Naprzód Bacon ogłosił wie- tak mało konkretne1, jak matematyka, lJ'ego zaWlSze liść jest ważniej.szy od popularyzacji. WszYlStkie uwagI Pana
globIe obr
ydhwego gatunku l'lldzkiego: dzę 7Ja 1P0tęgę. W mnarę jak "rozszerza- I ,i jak można aJb.strakcyjne, !przy biurku \ drzewa. i trzeba zej,ść z drzewa.. ż.zby śWIadczą a tern, że popularyzac.ji je.st
6zystkO'wledzącego jgnoraniła, tego tŻy- ła" się nauka. zaczęły zni.kać awe praw- stworzone teol"je sto.sOWla,Ć do rze- zabaczyć całe drzewo - może nawet za mało. nie za .dużo, ,Mbo że popula-
J,ące
o p,o'L?-ad liStan umy.słowy: "BildungiS- dziwie wielkie Itypy U'Czonych, jak Gali- czywistości objektywnej. Chcieliby liSły- \.as. A co je.szcze donioślejsze, nauka, ryzuje Bię niedość dobrze.
krehna , Jak go nazywa Nletz.scih.'I. A leusz i Newton, a nawet Lagrange i La- ISzeć od specjaliliStów o niez,głę\bionych jeżeli nie chce z,ginąć wśród zalewu Publiczność i prasa miesza piąte z
po wtó
e oddaJe się nie'beZlPi
cznemu place. Potem zaczęto coraz brutalniej I ,bo,gactwach form przyrody we wszech- ,;barbarzyństwa wewnętrznego", przed ,dziesiątem, bo w.szkole i popularyzacji
złudzemu... I sprowadzać naukę do "walkJi z przyro- \ .świecie i życiu or
anicznem, o tern, jak którem przestrzega Wells i ll'a.sz A. B. podaje się jej ab.strakcje i terminy, przy-
A.:? " odą". da techniki. do produkcji komfor- fizyka, chemja i 'bio\.ogja zapatruóą się DohrowolBki, mUJ5i. we własnym interesie ISto.sowane tylkO' do małych wycinków
B.: Żle interpretuje zadumane spojrzenie I tiu, i 'Oczywiście, synowie Am
rykanoje dzi.s.iaj na "martwą materię" i żywe or- zrozumieć etyczny obowiązek 03wiece- ,żYCIa. Whitehead p(}dnolS'
, że Adam
pani w pierwszym rzędzie i pana w drU- \ prześciJgnęli a
ielskich ojców. Tam na j - \ ganizmy i czy jest nadzieja połącz
nia I nia naj,gzerszych war.stw lUJdności. No-I wprzód oglądał w raju zwierzęta, a po-
gim rzędzie krzeseł. Pani myśli, o tem. wyższą miarą twórczości naukowej jest abu dziedzil1;. rOZ1bitych przez naukę I we demokracje, prawdziwe czy papiero- tern dopiero je nazywał, po.dczas gody
,dl'aczego prele,gent ma .dziś inną kra- dziś Edison. jutro m-oże DUż Ford. Praw- trzech ubie.głych stuled; czy jest w we. wymagają .z'asto.sowania się nauki zła szkoła WJprzód nazywa zWIerzęta a
watkę a pan zastanawia liSię nad tern, dziwego uczonego Boltzmanna palecały I kOSilllosie jeden wielki plan, ,/porzą- do nowego środowi.ska, tak samo jak to pokazuje je później a1bo wcale nie. Po-
,co to takiego może ,być ta ..,mechanlka I dz,ienniJki amerykańskie jako Edisona I ,dek natury". czy też i to tylko jakaś nastąpiło po rewol'llcji francuskiej. rpularyzacja musi po,wrócić do starej tra-
klaJSyczna". o której prelegent powie- "na małą skalę". 1 heury.styczna metoda nauki, Bkazanej A .dla wiernych? iPo,dobna korzyść co CYCJI ftQama.
dział na wstępie, że ,
est w.szystkim My tutaj pamiętamy }eszcze inny typ I na n-a,gntel1Jtaryczność, a w istocie scep- z ,dalekiej podróży. co z oglądania mo- Ta pierw.sza zasada. Dr.u,ga - aby
Bzanownym paniom i panom doskanal
uczonego. Ale pozytywizm wamzawski, tycznej. Czy je.st w przyro.dzie pęd do rza i stepu. ,wISchodów i zachadów Błoń- nie bawić Się w niepotrzebne daty i
znana". szkoła Prusa i Swiętochowskie,go, uzna-, rozwoju. czy też życie organiczne jest ca, nieba gwiażdzistego i wioBennych szczegóły ,a padawać arŁy.stycznie i ży-
A.: !Pan ten w do'brych, papulamych wy- ły właśnie utylitarne wzary za właści- j tylko ziem.skim "przypadkiem"" uni,ka-
ąk gÓriSkich. Żwi. Karl Krao.llSo n16....1 O agl'l,atorze po- .....utqr
y popularyzacji mnych ,c..zle.dz.m. ! łnna, me wrÓCI cała do pOSIPolitego ży- prze.z to laikom lak pożi\tdany przez nich
tnteligencj1i liS'ą to rzeczy ZlIJpełnie nowe. , loi.tycZi!lym, że udaje tak głupiego jak je- S
m wDdzlałe
Pa
czytającelgo' książ- cia. poziomych myśli i spcr-aw. Nie rozu- obraz
ego "czem Dest a czem nie jest
Nie mYślę . o o.d.syłaniu ludzi doraBłyc'h , go Błuohacze;. aby im się zdawało, że kI z zakresu blOlo,g
'I. I mie formuł, ale spolStrzega i przeczuwa I matematyka". Wkońcu popularyzator
do szkółki, ale". I oSą, t1acy mądrzy jak on. To Bamo po- B.: To zU1?ełnie co, inne.g
. Ktoś, kto już morza przy,gód duchowych. Budzi się naJSz w.skaże, że można wyrzucić poza
A.: Ale ich Pan odsyła. wIem o popularyza,torze. sam wy,blera sobIe kBlązkę i przyzwy- i w niej kult tych żeglarzy, co rpo.sz1i nawias mo.de1e, które .są u Bra,gga i Hil-
B.: Niema nauki bez gruntown
go, IPrzy- 1 A.: Technika Jest i.sto!nie związana z czajony j.est d? ,kolcó
i cierni lektury za gło.sem tajemnicy, którym "nie prze- ,bert,a tyJlko wspólną zmYlSłową repre-
gotowania! nauką. Bez zastosowan nauka przy,bra- naukowe,). moze czy tac co zechce. Ale znaczol1Jo żyć jaka zwierzęta". zentacją tych Bamych struktur. Dziś,
A.: To przy,gotowanie musi się
dzieś i I
ab.y .
ychło.. najry
hlej u ,
.
harakter .stały .czytelnik pilS
a,
tó,ry może na- B.: Ba, wymienia się im nawet nazwi- kie,dy Jeans w swem "Mystell'iaUJS Uni-
kie,dyś r024>0cząć. a niepodobna zaczy- Jakle'JIS zawIeszanej w ,prOZi!l1 ".jamburo- v.:e,t IlJle przeczuwając mc złego" zapła- .ska tych żeglarzy: Newton, NogUJchi, Fa- ver.se" wobec setek ty.sięcy czytelników
nać tylko ad dzieci, skoro do
o'śli mają I wej rzeczywisto,ści'.', n.ieproduktywnej clł abonam
ntz,*óry, n
g!e zo.st
j
. u.r
- raday. Edisan, Ford, Einstein, Mo'.>zkow- .zaczyna znowu .snuć marzenia o Bogu-
wpływ na mło,dzierż i decy,duJą o pro- \ zabawy. ZreliSztą najlepSI współpracow- czony p
rcj,
wladomoscl z naJrozm
J- 1 ski. Picoaro." Jeden gen;,alny i drugi ge- matematyku. kiedy Whiteheze cZaJSy mają rozpocząć Byn-
że ba,dania naukowe i przystępny wy- miarami daleko poza cele wyłącznie u-
ym termmy mowy Rotocznej znaczą co I chyba Piccard, któremu .dane było po 'tezę rozdzielanych w :XVII i XVIII w,
,kład nauki .szły zaWiSze ręka w rękę. tylitarne.i poza zaściankowe .s.z:koły pol- mnego. ł.ączyć "wyczyn" ISportowy z naulko- ,dziedzin nauki, .sztuki, ,ba. nawet reli@ji...
Francuscy encykloped
ści dokonali .skie, z
ró,wno t
, k
óre my
lą ty
ko ,o I A.: POP!ll,aryzować znaczy. właśnie tłu-I wym. .Oto' próbka.Pańskic
Byntez! .Nasz B.: Ani .sława dalej! Nie zamierza naJ!
świadomie wielkiego dZIeła populary- hodo'wh bydła)ak I te, ktore zajmU.j'ą I maczyc naukowe tekBty z Języka kaPła- 1 wle1kl C2Ja!S ,dał PlCoardowl "balon l no- f'an chyba i tern je.szcze uszczęiŚliwićl
zac}; :nie zaprzeczy Pan, że Encyklo- się dziennemi wahaniami chemicznego. nów na języ;k ludu. tatki"; Newton miał tylko nota,tki. . I Czy nie pamięta Pan owych nap:lSów
pedja wpłynęła m,ocno .
a IStworzeL?-ie t
j I oSIkła
u
awy w. swe.j kawia
n!. ;a
B.: !.an,:ery w
r?nie ,
wie,dzy
si.ążko- A.: A Gedna
dolS !,
os, więc l
terat: X: 1 :. ,naj,grub.szemi czcionkami:
war.stwy, która SIę dZls nazywa mbh- I wkoncu [ te, ktare w śWIetnej IzolacjI we) pl.sze o razmcy mIędzy kSlęzyc,
m. .zadawala .sIę ogol
ukową "genJ'<ł:lnos.clą p K O F E S O J:{ H I L L K A :2: E
gencj'ą a kt
ra przedtem nie .mo
ła
i
i od .agólnol
dzkiej myś!i "za
ra
icznej" a,
tronOl:nów a
siężycem p
e
ów. Dla I Edisona, 'który "IlJle trolSzc
ył Bl
mg,dy I S W Y M ŻKA
BO ZM I E
?R A Ć N A
wyadrębnić jako grupa o w.spalneJ tresc! I BnUij'ą olSobhwe marzenia o plahletkach,
Iego pler
zy Jes:t poetyczmeJIS.zy. Ale o mat
matykę, o B!,.stemy f1l
zof
czne, o I
kulturalnej z, pośród grup IStanowych I I kulturalnych. I Jak nazwac promlen aJStronomaw tak, kwe.stJe społeczne . a przecIwme, spe- I Poprzedniego dnia Hill na wykładzie
klasowych. Do zwycię.stwa mechaniki Jak i Pan nie wąt,pię, że rozpow- I aby poeci zrozumieli. że to, nie "pro- cjal'ilSta Pańskie,go 3!utoramentu, Comp- popularnym demonstrował fizjolo
iczne
Newtona w lSamym świeci,
naukowym .s,zechnianie różnych wiadomości z za- myczek"? ton, zniwelował Sokratesa, czyniąc z prądy elektryczne w ne,rwach żabicb
IPrzyczyniła .się :niemało popularyzacja kresu tec'hni'ki nie może 'być celem t y- ! A.: W tern właśnie leży wielki urok do- niego dta odmiany idjotę. Rezultat
m 1P0ł'ączonych z głośnikiem. Czy nie wi-
poparta świetnym talent'2m .Wol,te!a. . godn.ik
. w rodzaju "Wiadomości Lite-' brej popularyzacj
. Sł
wnik nie wystar- n!welując.e,go ".kultu genj'U5
u".
ęd
ie dzi Pan już tych przyszłych napi.sów'
B.: Gotów Pan je.sz'cze powle.dzlec, ze rackIch . Dadatek naukowy ma prze-! cza, tł'llmacz mu.s,1 byc arty.stą. Czy są- n!echybme zamIast o,brony I 'U'swl
tme- NADZWYCZAJNY DOiDATEK
popularyzatorzy .dali uczonym podnietę mawiać do czytelników części literac- \ ,dzi Pa:n rzeczywiście, że Ib
z księżyca, ma nauki ta, że połączeni podoflC
ro: S I R J A :;
UtOIT
N S O D-
do ad'kryć! kiej i ten fakt roz.strzyga wiele pytań. stworzonego przez poetów, Tannery wie w.szech naradów uznaJ'ą naukę I KR Y Ł B O G A M A T E M A-
TYKA I
PROFESOR WHITEHEAD
OBALA WIEDZĘ I UWAL-
NIA BOGA OD ODPOWIE-
DZIALNOsCI ZA ZŁO W
ich kilka- S W I E C I E !
A.: Te napisy mnie nie trwożą. Ale jest
coś gł'ęlb.srzego za Pana .słowami.
B.: Więc jednak?!
A.: To, że popularyzacja nauk nie może
samadzielnie wypmedzić r.aZJwoju in-
nych najwazniejszych dziedzin życia i
ducha. Że nie można W1śród Btępienia u-
czuciowego, wśród brutalnych stosun-
ków 1SiP0łecznych i lPolity.cznych. wśród
zakłamania jednostek, party,j i klas, po-
przestać na rozpow.szechnianiu właście
,wiedzy przyrodniczej. "Inteligencja"
musi podjąć pracę o wiele głę,b.szą i
.szer.szą, nad lSabą i nad innymi. Ma ona
,dziś wybór, czy zo.stać .zlikwidowaną.
'Przyjąć dyktat ,,anaterj.alizmu dzi,ejowe-
go". - nazwa jest obojętna, - owych
haseł "komunizaqji, uniformizacji, sta-
ibiHzacji". wyitJpionych przez AldollJBa
Huxleya w "Brave New World.....
B.: To tam wyspecjalizowana ,.bioche-
mi czka" na pytanie "Co to lSą chemika-
lja 7", ma . edną odpowiedż: "Chemika-
lja wy;muje się z flaJSzek".
A.: Tak! Bo oprócz kilku generalnych
kontrolerów, którzy rządzą tym przy-
szłym rajem, rac
onalj,!ltów, nikt nie ma
,do.stępu do książek minionych wieków,
t, zymanych w OIPancel"zonych kasach.
Najściślejsza specjali2Jacja rpanuje w nau-
ce i s'Zfou.ce. Arf-...\",
. '1" -
,I. ;ot, .> .
'"
i !t:'11
.," ' ,
YJ, '''-1;
9
'.
'.
,.
M. J1t....:
"! ',
'", ....
# t
.
.. .. f
1.
. '4
.., ...... . ,
f\. ..
J. .., -
')'......
...
:i
.
.7', N' -'/' .
,.. :ri" .... t. .... r
..... . .
.._..... ..'
"
'r\;
. .' \':.
. "'"'" To.' :\.."
.\!...\: -łłf,":
_1i ,:.ł
'
'
:1 .
:.
... :
}
.,J... '
.
..: \.,
;!.:..'
t.
....
...:.
." . . .t"'.
":.
.'t-.
!".
'-. .....
i'"
.. .
{
.>
Bogata w gwiazdy okolica Drogi Mlecznej w konstelacji Wę-
żownika
średnicy 40.000 lat światła. Oglądana z I jej częściach nagromadz
nie. per
pektywi-
Ziemi położanej w jej wnętrzu, wISkutek czne gwiazd ;est tak w
elkle, ze na po-
dział;nia praw perspe.ktywy, przedIStawia wierzchni jednego stopma kwadratowego
Jan Gadomski.
A.iB.
/008_0001.djvu
-- - - -- -. -.
-
WIADOMośCI LITERACKIE
Nr. 1
8
Wyspa Nied:2:vviedzia
K
s
i
ą
ż
k
i
NOTATKI
l b b b N L' T bn ' ik ' B bl t k " Niebo" z P raW1dzjwie euro p eilsikiem zr02JU- Ciągłość razwaju nauki. W przemówie
Hinrno y a. WV'G. p a Niedżwiedz:ia. A I Arctowski i Dobrowolski . w zakresie fi . - I ag . Ó , ną, o iec . yw . ano .so ie , owiem znacz- Z Dziedziny aUKlI i ec : I. i, ';0 e a , G . "' ł IS k d .
r- 1- k k '- T I N b A _ t mieniem dla B zaty "'ra,ficzne ,) ' klSi ąz 'ki. a- mu,. wY . 's . ozonem . z o azj,i, orocznej uro-
więc blok skalny, rzucony pod 75 prawie 'vl<; 7;em; - Białobrzeski. Hłasek. K
h- meJsze or
ysc.1 n
ukowe I. pra.. tycz?-e z II popularno-nauKJowa. om . . ie, o'. .ł-... ro- >; ł t K h
sto p niem Bzerokości P ółnocne J ' w o.dmęty D.oW&ki , Lwgeon, Smosarski i in. Ponle- Rok . u, ,g.d . yz dZIękI , komun . lkacJI radJotele- nomja dla laików. Napisał SJ.r James Je- tuneik p
ieru, kró,j, c7cionek, doskana e I czys os CI na ullłwecr-.sy'tecie w ope,n a-
I I '" f tk l M A D S S D LL D F R S P lansze zwraca J '" uwa.... ę znawc y . alw' l dze . , materna . t . yk Zeu . tlhe , n usiławał W . y,ka-
aceanu Lo<1owatego i wYlStawiony na ni- .;ra IczneJ wszy.s
e. .stacje po ar
e mo . - ans, . .. . c" c. ., . ., . . . ... '" ,
SZczące działanie burzliwych fal, nieu- eona przez rząd Państwowemu In.stytuto- gły,by w sposob blezący pr.zesyłac SWOje Przekład autoryzowany dr. Władysława zac w rOZWiOJU ws:po"czz,snych teorYJI ma-
stannego wichru i niskiej temperatury. wi Meteorologicznemu. da prezydjum spostrzeżenia. W ten .spolSób abfity ma- Kapuścińskiego.. War.szawa, "Mathes'lS Langin Lasewicz, k. in,ż. iPo.łii!:echniki I tematyc,zny:ch ślady za,g:ł.d.nie:i bardzo 5'ta-
terjał będzie można wyzyskać dla celów Polska" 1933; str. XII i 194 i 2nl'. i taM. 26. GdańJskie,j. Wyła . dowania elektryczności I rych, rO
lązywanych lUZ zapomocą
e-
przewidywania pogo,dy, co pozwoli także atmolS.ferycznei. Wykła.d pop-ularny z tod em,plrycznych p r Ze2J narody .s.tarozyt-
r zor,jentować s,ię w polarnej' cyrkulaoji Astronomj'1L w.aj,duje się w szczególnie 20-ma llustracjami oraz d,odatkami. n
. W. f
ktach ty'ch Zeutben wid,zl .dowód
atmo.s,feryczne;. Konferencja postanowiła SoZczęśliwem położeniu pomię.dzy nauka- Gdańsk, autor, 1932; Btr. 153 i 9n1. I cl'ligło,sc
rozwOJU nauki z pokolenia na
I zatem zorganizować Rak Polarny w cza- mi ścisłemi. C
eszy si'ę wISzerokich .s.fe- iPokoleZle. th Do przykła.dów, po-clanych
. Bie ad dn. 1 Bierpnia ,b. r. .do dn. 1 wrze- rach BrpOTą populart1aścią niema w IStO- Przypuszcza .się powszechnie, że po- IPrzez, eu' e,na, matematyk 'Wł'Ol
k,i Bor-
śnia 1933 r. i misję tę powierzyła Między- sunku do niełj ter; niechęci, antypat,ji, z pularyzacja nauk ścisłych jest rzeczą toloth .dołącza w "Scientia" jes2Jc,ze jeden
narodowe1' Komisj
Rc.ku Polarnego. zło- któremi muszą wa1czyć matematyka i fi- trudną, @dy&: oprócz lekkie'go stylu wy- uderzaJący pr.zykład, dotyczący rpojęcia
żone
z szeregu wy,bitnych geofizyków zyka. Łatwiej się ludzie, godzą na to, że " ma,ga sumienno,ści i
unto
n
j wie-clzy' l Ulłam
aw, ma1ą
ych w li-czn;Jm L Bor-
pod .prze . wo,dnictwem La Coura z Kopen- jest interesuj
c
, mniej,
a nią
p:ł,d
B'Z:Y- Oka
uje się ł.
,d.nak. ze myh SIę k!? tak to!O't
\. r
t
patruJe rpoozcze,gólne st
dja te-
hagi. Za.sadniczy pro,gt"am prac polarnych deriSt'w, rzadzle, słyszy Się 2JdZlWI,eme, ze I B
dZl. Trudnoscl :te łatwo po
>n
c. ,,:y- go. prz
w
rtośc!owania os,ią
a-
skę reprezentował .dyr. Ll1i&eon). Konfe- skawem okiem spogl'ądali na alS,tronomrę. tern samem co proton (Btr. 30),. cho.c!az ,nYdh p
ze
!lIe ":Ylll1kow. O de z 1.e,dnej 6tro-
rencje te za.joęły się ustaleniem .szczegóło- Ten czaT j:est z<łipewne przyczyną iej ka,żdy wie. że dom i cegła to dWIe raZDe lny dąznosc ta le
t pożyteczna i konieoz-
w
o programu prac i jego. ujednosta;nie- popularnoiŚci. JelSt on ZiTes,ztą da.ść okle- rzeczy, mimo że dom ,je.st l'ibudowany z na, o tyle z drugIej odbiera ona radoOść,
niem; w po.szczególnych krajach powsta- . 1 pany. Bo te,ż,
,dy mu .się hllilŻe:' pTZyj'rzeć, c.egieł. Autor nie odróżnia po.ta.szu od zawartą w
a
em
os
ukiwaniu prawdy.
ło 15 komisyj narodO'wych, które zaj.ęły. ruie Ó1els't .on ani Igłębaki, ani ,dłuJ!otrwały. pierwiastka potaJSu (str. 51) i wogó!e
-I Autor an
hz
e po
cla pOZt\ania i wy-
Bię przygotowaniem wypraw polarnych. I Prawdziwa wi'elkość as'tronomi'i tkwi chy- waża. że pierwiastki chemiczne różnIą &SIę I tłumaczema lwyraza po,gl!\!d, że niema
Na,jiWięk,s'zą aktywność wykazal
tu Ro- ba
dzieindzjej i nie takł.atwo, ją oceni,ć. mi,ę.dzy .saibą przedewszystkiem wy
l
dem, I pow
du do s'ceptycy
u, gdyż niepowo-
sj,anie, którym zres'Złą przypada najwięk- Spróbujmy Ujprzytomnić sOlbie dOlkła.d- 1 t. ,j. ka . laTem ,(str. 28). Twierdzi' dale,j (str. d:ł;ema wabrębIe teor,J1 poznania nie po-
B,Zy szmat polarny do oh
adzenia placów- nie, joa:kie pod.stawy ma aJStronom do wy- 13). że odrywa,jąc elektro,n od atomu rtę- I wmny hamować naJSzych
ad,ań, mającyc'h
karni 0<1 morza Białe.go aż po cieśninę ciągania swoich imponuiących wniolS,ków. c
. przemienimy go na atom złota, cho- na celu wytłnmaozeme zljawllsik. Je,dynie
Beringa. Jaki je.st materj,ał doświadczaliny, ,;'aki ciaż z tego co pilSze na st.r. 31 czytelnik, dąż
oś
do szukan!a wytłumaczenia ;es't.
A!e wróć
y do, PollSki
j .K.omiB;j,i IPo- 1
t1Jdament" n
któr
lbud
,;e s
,ie te
- Błu.sznie. wywniosk.u,je, iż w ten BpOBÓb I d
wI
mą powo.?-zema w .badaJniach, .szcze-
larneJ. Z chWltą rozpoczęcIa jej prac wy- TJe? PosltaraJmy B:lę uśwladomlc BobIe :pow.s,t.ame Jon rtęcI. ,golnIe w .gałę2Jlach specl),alnych. Autor de-
łoniły się .dwa odrębne projekty. Dyr. Lu- jasno fakt. że astro,nam widzi tylko .sła- Autor wid::Jcznie nie uwa,żał za wsk a- fiJijlU;e wytłumaczenie jadkleJ' Wy- Sir James Jeans. Z 2-l!o uzupełnionego wydama oryginału tłumaczYł przemówieni-u wstępnem, znaJdujemy na-
odbytym 'W r. 1929 w Kopenha-clze, wyst.ą- prawy.Pol'arne'J m.ogł nas.na
azlc w oczach WI. Kapuściński. Str. VIII, 306. Z 24 fig. i 24 tabL Wopr. płóc. zł. 21.60 I stęPUjlące ironi.czne &słowa, skIerowane. da.
pił admirał Dominik w imieniiU Niemiec za
r:ł'm
y. Ra.czel pr
eclwme, mamy n
-I Do nabycia W administraC J i .. Mathesis POlskier- tych, którzy mozolili
i
nad.lS;z
nJo
m
z propozycjlą uczcze.nia teg,a d'zieła nauko- dZleJ1ę, ze
a.sl mło?zl e
sploratarzy wro- I istoty eteru: ..Na,jwa
legszą, }es
1 me J
-
wego przez zorgamzowanle II Roku Pa- c
do kraju z ?,Mltym l cennym dorob- Warszawa. Marszałkowska 81 tel. 940-14. P. K. O. 12628 dyną, funkcj<\ eteru, \est, zdaje SIę, to,. ze
larnego w 50-ą rocznicę lPierwszego. ot. j. klem obserwacYJnym. oraz w większych księgarniach Błuży on ł'zei:zowni'kiem do czasownika
w r. 1932/33. Projekt ten zy.skał aprobatę Edward Stenz. "drgać".
---...IJ,.;" ......
-
ł
.
Morze koła Bjornoy.a
Krajoibraz WJprolS,t żałosny: po,wierzchnia I Komi5j,i Polarnej we.szli kierownicy Insty-
wyspy pokryta bądź ZJdmzgatanemi zło- tutu: Hłasek, Dobrowo.lISki i Lugeon.
mami skalnemi, bądż moczarami bezro- W tern m:e,j:scu m1lsimy wyjaśnić, na
ślinnemi. ściętemi zmarzłą Bkorupą lodu czem pol
a Rok Polarny. Twórcą idei ra-
w czasie beznadziejnie ,długiej zimy. Po
,m po,arnego jest podróżni,k au.strjacki
zatem: mgły i niezliczone Btada mor.skie- Weyprech1. W 11'. 1874. po powrocie z po-
i!o. ptactwa. Niekiedy w czasie trzymie- dróży do ziemi Franciszka Józefa (którą
eięcznej nocy zimowejl nieboskłon zapala I adkrył) , Weyprecht począł dowodzić. że
r-
;
:;
-
-:-....-T;_.
- -,----
-------,.
- - - --
- - - .-
-""
7
"..
"" ""
......- .... ..
"II "
..
...... "
" ..... ...... c....)f ,...... .
ł. ;oi;::' ,
'-...,. 1:: ". .
-""'"
"",'A.
-.-''1>0, ,,
..., ......
;
. '«
,...
.>.
..
,
...-;,
....,...._
-" ......"..... ,..;;.,
-- .,...
....
- , " ..
...... .....
--:" ",,"'
, ! "1 ":' '......
,.....r..: "
'"
- , .'
.
-
... " ":... -
,'
'f
- 11
k -"'1 '
, , Iiw c
':
..
.J:
MO'unt Mise.ry na Bjornoy.a
,
.,.
.1.
,'t..
ł.
!
"
..............
t
, ..
"
o'
..
l!Ił;
;...
....
,
,,'
.J::'":-
:.
. ",-
>",
ł\,. ...'
-
, ,
.....
. '
1
;
."
........ ....
.j
,<
.", ..
-.
-..
- .... .,.
Na Bjornoya: Lngean, Siedlecki, Centkiewicz, Lysakawski, Gurcman
Dużo się pisało o Roku Polarnym i o
na.szym w nim udziale. Wybitny badacz
polarny, Arctowski, pisał, że w Roku Po-
la.rnym "PolISka powinna wziąć udział,
yż te
o wyma,ga d'e
p,owaga na terenie
międzynarodowym. Brak pO.\6kiej ek.spe-
dyc'jri w r. 1932/33 spowodowałby niep.o-
wetowaną stratę w opinj
zagranicy o nau-
ce po1.skiej i a jej żywotno.ści". Mało tego.
NarO'dowy Komitet Geodezyjno-Geofizy-
czny naszej; Akademji Umiejętności uzn.ał
jednagłaśnie za rze,cz pożądaną, a,by Pol-
ska wzięła udział w Roku Polarnym
1932/33. Wkrótce też dla urzeczywi.stme-
nia tycih planów powstała w War.szawie
Po1ska Komis,j,a Narodowa Raku Polar-
nego, w której skład weszły nasze 1P0w