/p0105.djvu
o
24 lipca na letniej estradzie w Raj-
sku, w ramach DNI OSIEDLI (Raj-
ska, Soboniowic i Kosocic) wyst??pi??a
Halina Fr??ckowiak.
To dobrze, ??e po??r??d nastroj??w i??cie
piknikowych zdarzaj?? si?? tak??e klimaty
liryczne, odrobina nostalgii, jak w pio-
sence "Anna ju?? tu?? nie mieszka", b??d??-
cej wspomnieniem innej znanej woka-
listki, Anny Jantar.
By??a te?? jedna z pierwszych pio-
senek, nagrana jeszcze z grup?? ABC
Andrzeja Nebeskiego "Napisz prosz??".
Wokalistka starannie przypomina??a nam
nazwiska zautor??w muzyki i tekst??w.
Klimaty z filmu Emanuelle przywo-
??a?? "ma??y Elf, zmys????w woj a??er", by??a
te?? piosenka z rodzimego filmu, oczy-
wi??cie "Papierowy ksi????yc" i muzyczne
wezwanie: "B??d?? gotowy dzi?? do dro-
gi". ??atwo powiedzie??.
Piosenkarka akurat mknie "Win-
d?? do nieba", ja tymczasem przecha-
dzam si?? wok????, przypatruj?? jak trud-
no wybra?? pier??cionek na straganie.
A co dopiero drog??, i to ??yciow??? Chy-
ba, ??e pomkn????, jak z nadmuchanej
zje??d??alni.
Opr??cz utwor??w znanych - prawie
ka??dy z nich to przeb??j - us??yszeli??my
te?? piosenk?? zapowiadaj??c?? now?? p??yt??
wokalistki "Wiem, dok??d id??". Ilu z ar-
W NUMERZE:
Halina Fr??ckowiak
z dedykacj?? dla Dziesi??tki 1
priorytety na rok 2006 2
U swoszowickich w??d 3, 8
Lato we Wr??blowicach 4
Do??yn ki 5
Kluby kultury zapraszaj?? 6
Komunikaty 7
S??ONECZNIE
I LIRYCZNIE
--------
tyst??w, ilu z nas ma tak?? dojrza-
???? pewno????, i odwag??, na jej wy-
znanIe.
S?? gwiazdy wynios??e, i r??w-
nie wysoko ??wiec??ce na firma-
mencie, cho?? pe??ne ciep??a, jak
nasz sympatyczny go????. Pani
Halina Fr??ckowiak nie tylko po-
zwoli??a si?? "obfotografowa??",
ale r??wnie?? przekaza??a nam mi????
dedykacj??. Dzi??kujemy.
Krzysztof ??lusarczyk
/p0106.djvu
PRIORYTETY NA ROK 200&
Cho?? mamy za sob?? dopiero pierwsze p????rocze, ju?? trwaj?? przymiarki do zada??
na rok nast??pny. Rada Dzielnicy X w dniu 28 czerwca uchwa???? nr LXII/427/2005
ustali??a zadania priorytetowe na rok 2006 okre??laj??c na ich realizacj?? wysoko????
??rodk??w finansowych.
Lista obejmuje ponad 60 r????nego ro-
dzaju temat??w - od zasadniczego, jakim
s?? zazwyczaj remonty budynk??w, dr??g
i chodnik??w, poprzez dofinansowanie
dzia??alno??ci kulturalnej i edukacyjnej pro-
wadzonej przez kluby osiedlowe po po-
moc natury socjalnej oraz imprezy inte-
gruj??ce miejscow?? spo??eczno???? - ????cznie
na kwot?? ponad 500 tysi??cy z??otych.
1. Likwidacj a dzikich wysypisk
na terenie dzielnicy
2. Od??nie??anie ulic na
terenie dzielnicy 18 900
3. Budowa boiska asfaltowego wielofunk-
cyjnego przy ul. Nad Fos?? 44 000
4. Wykonanie projektu drogi
od ul. Familijnej do Wr??blowickiej,
zgodnie z koncepcj?? 14 000
5. Opracowanie dokumentacji
projektowej przebudowy
ul. Wa??ewskiego
6. Wykonanie i monta??
2 tablic informacyjnych 3 000
7. Wykonanie projektu ul. Wichrowej
w osiedlu Kliny 4 000
8. Wykonanie chodnika-
-bezpiecznika, ul. Kopernickiego
w osiedlu Kliny 3 000
9. Wytyczenie ul. M??czy??skiego wosie-
dlu Kliny 2 000
10. Wykonanie projektu
chodnika, ul. Zelazowskiego
11. Wykonanie koncepcji
przebudowy skrzy??owania,
ul. Niebieska-Osterwy
12. Remont chodnik??w,
ul. Zawiszy, Judyma,
N arwik w osiedlu Kliny
13. Wykonanie projektu chodnika
????cz??cego ul. Forteczn?? z Judyma
w osiedlu Kliny 4 000
14. Wykonanie projektu chodnika,
ul Borkowska w osiedlu Kliny 4 000
15. Zakup ksi????ek do filii
biblioteki w Kosocicach
16. Zakup ksi????ek do filii
biblioteki we Wr??blowicach
17. Zakup ksi????ek do filii
biblioteki w Swoszowicach 2 000
18. Zakupy dla Policji 30000
19. Prace remontowe w budynku OSP
Zbydniowice przy ul. Matematyk??w
Krakowskich 102 17 000
5000
15 000
5000
20 000
14 000
1 000
2000
20. Zakup szczepionek
. .
przeCIW grypIe
21. Wydawanie i druk
gazetki oraz materia????w
promocyjnych Dzielnicy X
22. Obs??uga strony
internetowej Dzielnicy X
23. Malowanie korytarzy
w Centrum Medycznym
24. Nagrody dla uczestnik??w
konkursu "Prawo i My"
25. Dofinansowanie
dzia??alno??ci Klubu
Kultury Kosocice
26. Organizacja Dni osiedli:
Rajsko, Soboniowice, Kocice 8 000
27. Parafiada 5 000
28. Do??ynki dzielnicowe 10 000
29. Dofinansowanie Klubu
Soboniowice
30. Zakupy dla Klubu Kultury
Soboniowice i remont 2 500
31. Organizacja wycieczek dla K???? Emery-
t??w Kliny (1 000), Swoszowice (1 000),
Opatkowice (2 000), i uczestnik??w
zaj???? Klubu Zbydniowice 2 000
32. Dofinansowanie
dzia??alno??ci Klubu
Kultury Zbydniowice
33. Zakupy dla Klubu
Kultury Zbydniowice
34. Dofinansowanie
Klubu Kultury Wr??blowice 8 000
35. Organizacja festynu Wr??blowicka
Biesiada Rodzin 5 000
36. Dni Osiedla Jugowice 10 000
37. Festyn na boisku KRAKUS 5 000
38. Organizacja wycieczek
dla uczestnik??w zaj????
klubowych 2 000 i Ko??a Seniora Wr??-
blowice 2 000
39. Zakupy dla Klubu
Kultury Wr??blowice
40. Organizacja turnieju
pi??ki no??nej 3 000
41. Organizacj a imprez na terenie osiedla
Opatkowice 4 500
42. Zakup podr??cznik??w
dla dzieci z ubogich rodzin
w SP 147, os. Zbydniowice
43. Dofinansowanie wycieczek
i wyjazd??w ??r??drocznych
w SP 147, os. Zbydniowice
10 000
15 000
3600
5000
500
8000
7500
10 000
6000
2000
2000
2000
44. Zakup paczek dla dzieci
z ubogich rodzin - do??ywianie w SP
147, os. Zbydniowice 1 000
45. Zakup pomocy dydaktycznych dla SP
97, os. Kliny 2 000
46. Dofinansowanie obiad??w
w SP 97, os. Kliny 1 500
i os. Jugowice
47. Kontynuacja remontu
w SP 97
48. Dofinansowanie obiad??w
w ZSO 35, os. Wr??blowice
49. Dofinansowanie wyjazd??w
??r??drocznych w ZSO 35
50. Zakup ksi????ek do biblioteki
szkolnej w ZSO 35,
os. Wr??blowice
51. Organizacj a wycieczek
dla Ko??a Ekologicznego
w SP 136, os. Rajsko
52. Malowanie Sali gimnastycznej
w SP 136 10000
53. Dofinansowanie obiad??w w SP 27
(dzieci z os. Kosocice) 2 000
54. Remont sekretariatu
i gabinetu dyrektora
w SP 134, os. Opatkowice 13.000
55. Zakupy dla SP 134 (nagrody dla dzie-
ci, odkurzacz pior??cy) 2 500
56. Zakupy pomocy dydaktycznych dla
SP 43, os. Swoszowice 4 000
57. Organizacja wycieczek
w SP 43
58. Remont kuchni w SP 43
59. Dofinansowanie obiad??w
w SP 43 3 000
60. Zakup pomocy dydaktycznych dla
Oddzia??u Przedszkola,
os. Wr??blowice 1 000
61. Kontynuacja remontu dachu Przedszko-
la 145, os. Opatkowice 10000
62. Wymiana okien w budynku Przedszko-
la 132, os. Swoszowice 6 000
63. Zakup pomocy dydaktycznych dla
Przedszkola 132 3 000
64. Organizacja wycieczek dla dzieci
z Przedszkola 132 2 000
65. Adaptacj a pomieszcze?? Filii Przed-
szkola 145 15 000.
4000
15 500
5000
4000
3000
3000
3000
10 000
2
/p0107.djvu
SPOTKANIA W UZDROWISKU SWOSZOWICE
wczoraj, dzi?? i jutro Uzdrowiska
witajcie drodzy obecni i przyszli kuracjusze!
Zapraszam do wsp??lnego spotkania z wielkim skarbem Krakowa, znajduj??cym si??
na terenie Dzielnicy X. Jeste??my wszyscy nie tylko gospodarzami unikatu w posta-
ci Uzdrowiska znajduj??cego si?? na terenie du??ego miasta, pacjentami posiadaj??cymi
szans?? na normalne ??ycie dzi??ki wodzie siarczkowo-siarkowodorowej, nale????cej do
??cis??ej europejskiej czo????wki, ale tak??e uczestnikami przeobra??e??, kt??rym ulega obec-
nie nasze Uzdrowisko, osiedle, dzielnica, by?? mo??e r??wnie?? Miasto.
W naszych "Spotkaniach w Uzdrowisku" b??dziemy pisa?? o historii, walorach
leczniczych, sprawach bie????cych, a tak??e szansach na lepsz?? przysz??o????. Aby nie
by??y to szanse zmarnowane, musimy je realizowa?? wsp??lnie, bowiem wszyscy je-
ste??my zainteresowani, by przypowie???? o zmarnowanych talentach nie odnios??a si??
kiedy?? do nas.
Wszelkie wnioski, pytania, propozycje dotycz??ce Uzdrowiska w Swoszowicach
prosimy kierowa?? na adres redakcji. Przedstawimy dzi?? rys historyczny Uzdrowiska.
Marcin Lembas
Stowarzyszenie Przyjaci???? Uzdrowiska Swoszowice
'"
ZARYS DZIEJOW UZDROWISKA SWOSZOWICE
Uzdrowisko Swoszowice istnieje od
roku 1811, ale ju?? w ??redniowieczu wyko-
rzystywano wyp??ywaj??c?? z kopalni siar-
ki wod?? do cel??w leczniczych. Kodeks
Tyniecki z 1362 r. zamieszcza pierwsze
wzmianki o Swoszowicach, wsi podkar-
packiej. W XIV w. na tych terenach za??o-
??ono pierwsze kopalnie siarki, kt??re przy-
nosi??y znaczne dochody Skarbowi Kr??le-
stwa. ??lady tych kopal?? istniej?? do dzi??
w postaci wyrobisk i ha??d. W tych cza-
sach znane by??y ??r??d??a siarczane. O wy-
korzystaniu tych ??r??de?? do k??pieli leczni-
czych, stosowanych w Swoszowicach ju??
w pocz??tkach XV w. donosi "Przewod-
nik po Uzdrowiskach" z 1878 r. Siar-
k?? w Swoszowicach odkryto w 1422 r.
w okresie, kiedy bro?? palna na dobre za-
cz????a wchodzi?? w u??ycie, a siarka stano-
wi??a cenny surowiec do wyrobu prochu
strze lnicze go.
Odkrywc?? siarki by?? g??rnik, niejaki
Krystyn. Zainteresowali si?? ni?? krakow-
scy mieszczanie, kt??rzy mieli w kopal-
niach wysokie udzia??y - Marcin Chmie-
li, Adam Szolc.
Pretensje do kopalni ro??ci?? sobie r??w-
nie?? klasztor Bo??ego Cia??a w Krako-
wie, do kt??rego Swoszowice nale??a??y. Od
1488 r. kopalni?? siarki posiada?? Pawe??
Szwarc, a nast??pnie jego syn Stanis??aw,
kt??ry w 1526 r. sprzeda?? j?? Zaifret-Bet-
manom, a ci z kolei w 1594 r. Melchowi
W??odkowiczowi. W??a??ciciele kopalni to-
czyli spory z kr??lem, kt??ry posiada?? tzw.
Regale, tj. wy????czne prawo do wszystkich
bogactw kopalnych. Prawa tego w od-
niesieniu do swoszowickiej siarki zrzek??
si?? dopiero w 1598 r. kr??l Zygmunt III
Waza. Do klasztoru Bo??ego Cia??a Swo-
szowice nale??a??y a?? do rozbior??w. Potem
przesz??y w r??ce prywatne, a od 1807 r.
kopalnia sta??a si?? w??asno??ci?? rz??dow??.
W kopalni zatrudnionych by??o wtedy oko??o
250 os??b, a urobek wynosi?? 1500 ton rocz-
nie. W roku 1888 zaniechano wydobywa-
nia siarki ze wzgl??du na nisk?? wydajno????
z??????. Pr??by eksploatacji kopalni podj??-
li w okresie I wojny ??wiatowej Austria-
cy, jednak najwi??kszym bogactwem Swo-
szowic by??y ??r??d??a siarczane. W 1578 r.
ukaza??a si?? w Oficynie ??azarzowej pra-
ca lekarza kr??la Stefana Batorego - Woj-
ciecha Oczki pt. "Cieplice ", w kt??rej au-
tor opisuje ??r??d??a siarczane Swoszowic.
Napisa?? on, ??e wody Swoszowic maj?? wy-
sok?? warto???? lecznicz?? przy chorobach
reumatycznych. W 1597 r. Francuz Ja-
kub Esprinchard zwiedzi?? kopalni?? i po-
zostawi?? opis stwierdzaj??c m. in., ??e po-
byt w podziemiach kopalni skutecznie le-
czy zaraz??. W 1617 r. inny lekarz Erazm
Syxt rozwin???? badania nad wodami siar-
czanymi w Swoszowicach. Nie wiado-
mo, czy zbudowano ju?? w??wczas jakie??
k??pielisko, ale ludzie korzystali z w??d.
W 1721 r. ukaza??o si?? dzie??o jezuity Ga-
briela Rz??czy??skiego pt. "Historia natu-
ralia Regni Poloniae ... in tractatus XX
divisa ", w kt??rym autor napisa??: "Svo-
szoviciis aquas aulphurata affectis male
corporibus multum et salutaris".
W 1795 r. w??a??ciciele Swoszowic Leon
von Lowenmuth oraz Franciszek Hilburg
von Eh renfels "zw??chawszy pachn??-
cy zgni??ymi jajami interes ", zbudowali
tu trzy sza??asy z gliny i chrustu nazywa-
j??c je szumnie ??azienkami oraz domami
go??cinnymi. W 1807 r. kupi?? Swoszowice
pro! UJ Feliks Radwa??ski. Zbudowa?? on
dom zdrojowy "??azienki", do kt??rych do-
prowadzono wod?? drewnianymi rynnami,
oraz wzni??s?? kilka budynk??w przeznaczo-
nych na mieszkania dla go??ci.
W roku 1811 zjawi?? si?? w Swoszowi-
cach Julian Ursyn Niemcewicz odbywaj??-
cy jedn?? ze swych interesuj??cych podr????y
po ziemiach Polski i zanotowa??, ??e k??pie-
le nale???? do rozs??dnego obywatela, acz
nieumiej??tnego - Radwa??skiego. Stwier-
dzi?? wtedy: "Chorzy w miejscu tym wiel-
ce dobroczynnym w dolegliwo??ciach swo-
ich doznaj?? skutk??w. Najwi??ksz?? miej-
sca tego nieprzyjemno??ci?? jest brak cie-
nia ". W 1820 r. Swoszowice nadal by??y
skromne i nie stanowi??y powa??niejszej
konkurencji dla modnych Krzeszowic.
Z biegiem czasu wesz??o u Krakowian
w mod?? przyje??d??anie do Swoszowic na
niedziele i ??wi??ta. Uzdrowisko rozwija-
??o si??, ??azienki stawa??y si?? za ciasne. Ku-
racjusze bawili si?? weso??o maj??c do dys-
pozycji: restauracj??, koncerty, bilard,
doko??czenie na str. 8
3
/p0108.djvu
AKCJA LATO 2005
W osiedlowym Klubie KUltury Wr??blowice
Wszystko zacz????o si?? w upalnym dniu, pierwszego lipca. Przed Osiedlowym Klu-
bem Kultury Wr??blowice ustawi??a si?? "dorodna grupa" tegorocznych uczestni-
k??w wakacyjnych przyg??d w ramach Akcji Lato. Ka??dy dzie?? "przynosi??" no-
wych uczestnik??w, by??o nas wi??cej i wi??cej, i wci???? coraz wi??cej. Piszemy to
z u??miechem na twarzy przypominaj??c sobie nasz "biedny' dziennik zaj????, kt??-
ry "nie radzi?? sobie" z pomieszczeniem wszystkich uczestnik??w - i z ka??dej stro-
ny doklejano mu coraz to nowsze karteczki.
Zaj??cia podzielone by??y na te, kt??-
re pozwala??y za??y?? ??wie??ego powie-
trza i na te, kt??re odbywa??y si?? w mu-
rach klubu. Wycieczki by??y zdecydo-
wanie najbardziej oczekiwan?? form?? za-
j????: Byli??my w Kopalni Soli w Bochni.
Jest to wyprawa w czasie kt??rej nie ma
czasu na nud??. Zach??camy wszystkich
do zwiedzania tego obiektu - dodatko-
wymi atrakcjami s?? podziemna kolejka,
d??uga drewniana zje??d??alnia oraz obiek-
ty sportowe, gdzie mo??na pogra?? w pi??-
k?? czy te?? w tenisa sto??owego, wdycha-
j ??c zdrow?? solank??.
W Dobczycach zwiedzali??my skan-
sen oraz zamek, a na podzamczu gru-
pa rycerzy z Bractwa Kongregacji ??w.
Jana Chrzciciela zaprosi??a nas na poka-
zy walk rycerskich, dzi??ki kt??rym na ja-
ki?? czas przenie??li??my si?? w inn??, dosy??
odleg???? epok??. Ca??o??ci dope??ni??y konkur-
sy i turnieje prowadzone przez wy??ej wy-
mienionych dzielnych i nieustraszonych
rycerzy. Niekt??re z konkurencji, w kt??-
rych brali??my udzia?? to: "??cinanie g????w
toporem" (przecinanie kapusty), strzela-
nie z ??uku do odleg??ej s??omianej tarczy,
zabawy z lin?? itp. Ognisko z pysznymi
kie??baskami zako??czy??o nasz?? kolejn??
wycieczk??.
Z Muzeum Lotnictwa wynie??li??my
niezapomniane wra??enia. Ilo???? i r????no-
rodno???? samolot??w z r????nych miejsc
i epok przeplata??a si?? z niesamowitymi
gaw??dami i opowiadanymi historiami
naszego przewodnika. W Parku Jorda-
na oddali??my si?? swawolom, korzystaj??c
z urz??dze?? zabawowych.
ZOO to miejsce, do kt??rego ch??t-
nie si?? wraca. By??a to kolejna nasza wy-
prawa. Najm??odszym uczestnikom zapa-
d??a w pami??ci wycieczka do "Smykolan-
du", i??cie bajkowej krainy, gdzie mo??na
popu??ci?? wodze fantazji, k??pi??c si?? np.
w plastikowych kulkach, ??lizgaj??c na
zje??d??alni i wspinaj??c po bardzo wyso-
kich drabinach.
Odwiedzili??my r??wnie?? Kino Cine-
ma City, ogl??daj??c film p.t. "Roboty".
Polecamy ten film, jest weso??y i odpr??-
??aj??cy. Po obejrzeniu go, w klubie pro-
jektowali??my, a nast??pnie wykonywali-
??my "Swojego osobistego robota". Mile
wspominamy koncert M??odzie??owej Or-
kiestry Rozrywkowej z Anglii, organiza-
torem kt??rego by?? D. K. Solvay.
Kiedy zostawali??my w klubie, wszy-
scy ch??tnie uczyli si?? ta??czy??, zw??asz-
4
/p0109.djvu
cza ta??ca "Coritta" . Podczas zaj???? z dzie-
dziny plastyki wykonano wiele makiet
przedstawiaj??cych "Moje osiedle - tera??-
niej szo???? i przysz??o????". Du??ym powodze-
niem cieszy??y si?? kolorowe tatua??e ma-
lowane na r??kach i twarzy. Turnieje gier
stolikowych, tenis sto??owy oraz r????nego
rodzaju zabawy i konkursy to sta??e ele-
menty programu.
Nie spos??b nie wspomnie?? o go??ciu
z U.S.A., sta??ym uczestniku akcji o imie-
niu Daniel, kt??ry bardzo szybko si?? u nas
zaaklimatyzowa?? i zaprzyj a??ni?? z reszt??
uczestnik??w. Jednak cz??sto wynika??y ja-
kie?? ??mieszne sytuacje z powodu pomy-
??ek komunikacyjnych. Polubili??my go,
a czy on nas i nasz kraj?! Na to pytanie
najlepiej odpowie on sam: "by??o bardzo
fajnie i na pewno jeszcze nie raz przyja-
d?? do Polski na wakacje, poniewa?? jestem
bardzo zadowolony i d??ugo b??d?? je wspo-
mina?? oraz opowiada?? o Polsce swoim ko-
legom ze Stan??w. Niech mi zazdroszcz??"
- dodaje Daniel Kowalyk.
I wszystko si?? sko??czy??o w r??wnie
bardzo upalny dzie?? (29 lipca) jak ten,
w kt??rym si?? zacz????o. Na zako??czenie
"Lata" rozdane zosta??y pami??tkowe dy-
plomy i nagrody, maj??ce przypomina??
o minionych wakacjach.
Kierownik Osiedlowego Klubu Kultury
- Jadwiga Szarek z instruktorami
.
DOZYNKI
Sierpie??, nie trzeba by?? wielkim etymologiem, aby imi?? tego miesi??ca wyprowadzi??
od sierpa - to pora szczeg??lna, pora ??niw, kiedy ziarno zasiane - od s??o??ca w k??os
dojrza??y wzros??e - w m??k??, a potem w chleb trzeba przysposobi??.
To pora bodaj najpi??kniejsza, czas plo-
n??w, pora w wie??cach prawdziwych, z da-
r??w natury, kiedy nagrodzony trud cz??o-
wieka, kiedy rado???? dostatku pe??nych ko-
m??r i spichlerzy - dzi?? zamienionych
w obco brzmi??ce silosy i "polityk?? roln??".
Do??ynki - ??wi??to, kt??re od wiek??w, co
rok, zgodnie z rytmem przyrody, nios??o lu-
dziom nadziej?? prze??ycia, raz oznacza??o
dostatek, kiedy indziej g??odny przedn??wek.
Skoro rado????, to i pie????, pe??na ??ycze??
i zakl????, ulgi po trudzie ca??orocznym:
Plon niesiemy, plon
W jegomo??ci dom.
Bodaj zdrowo plonowa??a,
Po sto korcy kopa da??a.
Do??ynki to prawdziwe ??wi??to ??ywicie-
li. Jeszcze nie tak dawno wykorzystywa-
ne przez w??adz?? g????wnie do propagandy
(wtedy to nawet nie zauwa??ono na Stadio-
nie Dziesi??ciolecia w Warszawie cz??owie-
ka p??on??cego na znak protestu przed ??wia-
tem z??ym), dzi?? - celebrowane bardziej dla
kultywowania obrz??d??w, kt??rych w na-
szym ??yciu coraz mniej, nie licz??c ogl??-
dania telewizji.
Si??gam po Encyklopedi?? staropolsk??
Zygmunta Glogera:
Tak wi??c do??ynki i okr????ne, zwane in-
aczej w r????nych stronach Polski "wy??yn-
kami", "obrzynkami", "zarzynkami" lub
"wie??cem ", uroczy??cie i wsz??dzie po
dworach ziemian polskich do ostatnich
czas??w obchodzone, nale???? do charakte-
rystycznych i najpi??kniejszych obrz??d??w
rolniczych narodu polskiego i s?? za by t-
kiem obyczajowym pierwotnego rolnictwa
Polan nad Wis???? i Wart??, od kt??rych zwy-
czaj ten przejmowa??y plemiona pruskie i li-
tewskie.
Za?? Franciszek Salezy Dmochowski
we wspomnianych swoich tak pisze o do-
??ynkowym obrz??dzie, opisuj??c jego atry-
but, wieniec:
Wspania??y wieniec z dojrza??ych k??o-
s??w zbo??a, kszta??tem dawnych sto??ko-
wych koron uwity, jest symbolem plon??w
i koron?? ca??orocznej pracy rolnika. Zni-
wiarze sk??adaj?? go gospodarzowi, aby
ozdobi?? nim swoj?? ??wietlic?? i wykruszy??
ziarno do pierwszej gar??ci nowego posie-
wu. Do wie??ca tego opr??cz kwiat??w po-
lnych nieraz wplataj?? czerwone jab??ka,
jako plon sad??w, i ki??cie orzech??w jako
plon las??w. W niekt??rych okolicach do-
daj?? k??osy owsa i j??czmienia, grona kali-
ny, a nawet niekiedy umieszczaj?? na czu-
bie wie??ca kuku??k?? pszenn?? lub pierniki,
jednym s??owem obfito???? wszystkiego, co
daje ??an, las i pasieka, pragn?? wnie???? pod
strzech?? ziemianina.
***
Chleb - dzi?? pe??en spulchniaczy i przy-
spieszaczy, a mo??e jeszcze czego??, o czym
nie wiemy. Kto by si?? tam zastanawia??,
w po??piechu porywaj??c z p????ki super- albo
mniejszego - marketu, towar jeden z tysi??-
ca, nawet nie zawsze w promocji.
Wprawdzie Krak??w, jakby si?? za ludz-
ko???? ockn???? i uwi??d?? nas ostatnio "??wi??-
tem chleba", ale nie ujmuj??c splendoru po-
mys??odawcom i organizatorom bardziej
jest to przedsi??wzi??cie marketingowe, ani-
??eli ka??dego z nas my??l o kromce chleba,
"naszego powszedniego".
Janusz Redak
DO??YNKI DZIELNICOWE 2005
Rada Dzielnicy X, OSP Zbydniowice, Dom Kultury "Podg??rze" i Osiedlowy Klub
Kultury Zbydniowice, serdecznie zapraszaj?? na Do??ynki Dzielnicowe 11 wrze??nia
- na terenie ogr??dka przy Szkole Podstawowej nr 147, ul. Zbydniowicka 1.
W programie: godz. 15.00 - estrada plenerowa
godz. 15.30 - przejazd korowodu do ko??cio??a we Wr??blowicach
godz. 17.15 - koncert kapeli folklorystycznej
godz. 17.30 - cz?????? oficjalna i koncert kapeli
godz. 18.00 - program kabaretowy
godz. 19.30 - zabawa plenerowa do 24.00
Tegorocznym do??ynkom przy??wieca?? b??dzie has??o o ekologicznym przes??aniu
"Segregujmy ??mieci".
Zach??camy osiedlowe kluby kultury oraz plac??wki szkolne z terenu Dzielnicy X
do udzia??u w konkursie pt. "Zwierz??ta domowe", kt??re powinny by?? wykonane z su-
rowc??w wt??rnych.
Liczymy na inwencj?? i pomys??owo????. Najlepsze prace zostan?? nagrodzone.
5
/p0110.djvu
NOWY ROK SZKOLNY
OSIEDLOWY KLUB KULTURY "SOBONIOWICE, ul. Kury??owicza 115 zapra-
sza wszystkich ch??tnych: dzieci, m??odzie?? i doros??ych do udzia??u w zaj??ciach, kt??re
odbywa?? si?? b??d?? w nowym roku szkolnym 2005/2006.
Proponujemy:
?? Akademie Przedszkolaka - zaj??cia og??l-
norozwojowe, plastyczne i umuzykal-
niaj??ce dla dzieci w wieku 3-5 lat
?? zaj??cia rytmiczno-wokalne dla przed-
szkolak??w
?? klub Plastu?? - plastyka dla przedszko-
lak??w
?? zesp???? wokalny
?? grup?? teatraln??
?? zaj??cia plastyczne i ceramiczne
?? zesp???? taneczny
?? nauk?? gry na pianinie, syntezatorze
i gitarze
?? kursy j??zykowe: angielski, francuski,
niemiecki
?? aerobic - dla pa?? i nastolatek
?? szk????k?? tenisa sto??owego
Bezpo??redni dojazd autobusami linii 107
oraz 101.
Informacje dodatkowe oraz pytania - tel.
451-83-44, Iwona Blecharz lub e-mail:
klubsoboniowice @ interna. pl
Gwarantujemy wykwalifikowan?? i spraw-
dzon?? kadr?? instruktorska, mi????, "rodzin-
n??" atmosfer??, kameralne warunki zaj????
(grupy do 1 O os??b).
UWAGA - mo??liwo???? prowadzenia ka??-
dych zaj????, nie uj??tych w ofercie, o ile
zbierze si?? grupa minimum 5 os??b. Cze-
kamy na propozycje!
Zapraszamy do wsp????pracy wszystkich
ludzi dobrej woli: rodzic??w, wolonta-
riuszy, tw??rc??w, artyst??w, pasjonat??w
i sponsor??w.
Iwona Blecharz - kierownik plac??wki
I' I'
PODCORSKA JESIEN KULTURALNA
KLUB SOBONIOWICE serdecznie zaprasza na wybrane imprezy organizowane
w ramach corocznego jesiennego cyklu wydarze?? artystycznych na terenie Dzielni-
cy Podg??rze.
17.09. 2005 - sobota, g.10.00
"Kram z bajkami" - spektakl teatralny dla dzieci oraz blok konkurs??w i zabaw.
17.09.2005 - sobota, g. 17.00
"Zielono mi" - Wiecz??r irlandzki,
w programIe:
- koncert zespo??u FORANN
- pokazy i nauka ta??ca irlandzkiego
- degustacja tradycyjnych potraw irlandzkich
KO??A
I'
ZAINTERESOW AN
I ZAJ??CIA STA??E
OSIEDLOWY KLUB KULTURY
"ZBYDNIOWICE" przy ul. Matematy-
k??w Krakowskich 102 zaprasza do udzia-
??u w zaj??ciach sta??ych i do k???? zaintereso-
wa?? w roku 2005/2006.
Zaj??cia sta??e:
- gimnastyka korekcyjna dla senior??w,
zaj??cia we czwartki, godz. 20.00
- grupa kabaretowa dla doros??ych, zaj??cia
we ??rody, godz. 20.00
- orkiestra d??ta, zaj??cia w pi??tki
godz. 19.00
- aerobik, zaj??cia we wtorki godz.20.00
- otwarte zaj??cia plastyczne, zaj??cia
w poniedzia??ki i wtorki, godz.15.00.
- nauka gry na instrumentach
klawiszowych, zaj??cia w poniedzia??ki
i ??rody, od godz. 14.00.
Zespo??y taneczne:
- "Pikolo" (dzieci od 3 do 6 lat), zaj??cia
we ??rody, godz.16.30
- "Fantazja" (dzieci od 7 do 9 lat), zaj??cia
we wtorki, godz.16.30
- "Moderato" (dzieci od 13 do16 lat),
zaj??cia we wtorki, godz.18.00
- "Rewerans" (dzieci od 9-12 lat), zaj??cia
we ??rody, godz.18.00
- "Modern" (dzieci od 9 do 12 lat),
zaj??cia we czwartki, godz.18.00
- "Lajkonik", zaj??cia we czwartki,
godz.16.30
Zesp???? wokalny "Cantabile", zaj??cia w po-
niedzia??ki, godz. 18.00
"Akademia Ma??ego Szkraba" - ognisko
przedszkolne dla naj m??odszych, we
wtorki, ??rody i czwartki, od godz. 9.00
do 13.30.
Wszystkie zaj??cia prowadzone s?? przez
wykwalifikowanych instruktor??w.
Bezpo??redni dojazd autobusami 145 i 135
z Borku Fa????ckiergo i Kurdwanowa.
Dodatkowe informacje udzielane s??
w Klubie Kultury w godzinach po-
po??udniowych, tel. 659-71-20 lub
693-540-654.
6
/p0111.djvu
NIESIE POMOC
Fundacja Aktywnej Rehabilitacji istnie-
je od 1988 roku. Wprowadzi??a do Polski
model rehabilitacji os??b niepe??nospraw-
nych, kt??rego g????wnym elementem jest
trening sportowy. Fundacja Aktywnej
Rehabilitacji jest organizacj?? po??ytku
publicznego o niezwyk??ych korzeniach.
Utworzy??y ja osoby z urazami rdze-
nia kr??gowego, poruszaj??ce si?? na w??z-
kach inwalidzkich; ich podstawowym
celem jest wspieranie wszystkich, kt??-
rzy po urazie rdzenia kr??gowego znale??-
li si?? w podobnej sytuacji, w powrocie
do aktywnego ??ycia. Program Fundacji
Aktywnej Rehabilitacji zosta?? oparty na
metodach stosowanych w specjalistycz-
nych o??rodkach sportowo-rekreacyj-
nw&iO\V
nach Zjednoczonych, Wiel-
kiej Brytanii i Szwecji, stanowi on uzu-
pe??nienie do tradycyjnych form uspraw-
niania, b??d??c pomostem pomi??dzy szpi-
talem a "normalnym" ??yciem.
Na terenie Krakowa znajduje si??
siedziba Koordynatora Fundacji Ak-
tywnej Rehabilitacji (30-409 Krak??w,
ul. Ruczaj 5/6, tel. 0501/ 489 008, 269
31 66; ??roda 8.00 - 12.00, czwartek
8 - 10.00), kt??ry wsp????pracuje z Urz??-
dem Miasta Krakowa przy realizowa-
niu przedsi??wzi???? skierowanych do
??rodowiska os??b niepe??nosprawnych.
Informacj?? podajemy za Pe??nomoc-
nikiem Prezydenta Miasta Krakowa ds.
Os??b Niepe??nosprawnych, Bogdana D??-
sala.
WYJAZD MA TARCI
Ma??opolski O??rodek Doradztwa Rolni-
czego w Karniowicach organizuje dla
zainteresowanych rolnik??w z terenu po-
wiatu krakowskiego dwudniowy wyjazd
na targi pozna??skie POLAGRA-FARM,
odbywaj??ce si?? w dniach 6-7 pa??dzier-
nika 2005.
Orientacyjny koszt wyjazdu (bez bile-
t??w na targi) z noclegami wyniesie ok. 67
z?? na osob??. Noclegi b??d?? w pokojach 2,
3 i 4 osobowych w Schronisku M??odzie-
??owym w Poznaniu (niedaleko Centrum
Targowego ).
W szystkich ch??tnych prosimy o kontakt
i zg??oszenie udzia??u do Powiatowego Biura
Doradztwa Rolniczego w Krakowie przy
ul. Lubicz 25, pok. 713a, tel. 619-71-93,
b??d?? te?? pod tel. 285-21-13, w. 47.
Z uwagi na konieczno???? zamkni??cia
listy uczestnik??w przed targami - prosi
si?? o zg??oszenie udzia??u do dnia 6 wrze-
??nia 2005 r.
DBAJMY O PORZ??DEK
W trosce o nasze najbli??sze otoczenie,
ochron?? ??rodowiska i ekologiczne posta-
wy Miejskie Przedsi??biorstwo Oczysz-
czania w Krakowie wzorem europej-
skich rozwi??za??, wdro??y??o chodniko-
wy system odbioru odpad??w wielkoga-
barytowych.
Przypominamy Mieszka??com Dziel-
nicy X, ??e nadal mog?? wystawi?? wszyst-
kie niepotrzebne, stare lub zu??yte me-
ble, sprz??t AGD oraz inne odpady wiel-
kogabarytowe na chodniki przy wyzna-
czonych ulicach. W drugi pi??tek ka??de-
go miesi??ca w godzinach 18-20.
Odpady inne ni?? wielkogabaryto-
we z gospodarstw domowych (komunal-
ne, poprodukcyjne, gruz, odpady segre-
gowane itp.) nie b??d?? odbierane. Doty-
czy to wy????cznie indywidualnych klien-
t??w MPO.
Dodatkowe informacje w siedzibie
Rady Dzielnicy oraz w MPO pod nr tel.
64 62 306, (305 lub 213).
Harmonogram na wrzesie??:
Ulice: J. i F. Sawiczewskich, Droga Ro-
kadowa, J. Osterwy, J. Hallera, R. ??e-
lazowskiego, Krzemieniecka, Dru??bac-
kiej, Kury??owicza.
J??zef Warszewicz (1812-1866)
- ogrodnik, botanik amator, samouk, uf.
w Wilnie, zm. w Krakowie; wywodzi?? si??
z zubo??a??ej rodziny szlacheckiej.
Prac?? rozpocz???? w wile??skim Ogro-
dzie Botanicznym, lecz przerwa?? j??
i wspomaga?? ruch m??odzie??y akademic-
kiej wyruszaj??cej do powstania, sam
tak??e bra?? udzia?? w walkach powstania
1830/31, a po jego upadku wyemigro-
wa?? do Berlina i pracowa?? w tamtejszym
Ogrodzie Botanicznym. Nast??pnie zg??o-
si?? sw??j udzia?? w naukowej ekspedycji
belgijskiego Towarzystwa Ogrodniczego
na wybrze??a Gwatemali. Gdy wi??kszo????
uczestnik??w wyprawy zmar??a na ??????t?? fe-
br??, Warszewicz samotnie podr????owa??;
w 1845-1850, przemierzy?? tereny Boli-
wii, Kostaryk??, Nikaragu?? i Panam??. Po
powrocie do Berlina zorganizowa?? drug??
swoj?? wypraw??, w czasie kt??rej w latach
1850-1853 przemierzy?? tereny Boliwii,
Peru i Brazylii.
Ze swoich wypraw przywi??z?? do Euro-
py bogate zbiory ro??lin, kolekcj?? spreparo-
wanych zwierz??t; odkry?? ok. 300 gatunk??w
storczyk??w, wiele gatunk??w drzew itp.,
opisanych nast??pnie przez wybitnych bota-
nik??w niemieckich i angielskich.
Jego imi?? utrwalono w ok. 40 na-
zwach egzotycznych ro??lin, jak np. pa-
ciorecznika - Canna Warszewiczii, stor-
czyka - Stanhopea Warszewiczii i in.
W 1854 zosta?? g????wnym ogrodnikiem
Ogrodu Botanicznego w Krakowie,
wzbogacaj??c go poka??nym zbiorem tro-
pikalnych ro??lin i przyczyniaj??c si?? wy-
datnie do jego rozwoju. Tu te?? stan????
(przed 1882) pomnik Warszewicza, wy-
rze??biony przez Franciszka Wyspia??skie-
go - ojca Stanis??awa, a ozdobiony wier-
szem Wincentego Pola. W??r??d starych
drzew Ogrodu ro??nie "Jesion Warszewi-
cza", nazwany tak przez profesora W??a-
dys??awa Szafera.
Ulica J??zefa Warszewicza ????czy ul.
My??lenick?? z ul. Merkuriusza Polskiego
w os. Swoszowice.
wg Teresa Stanis??awska - Adamczewska,
Jan Adamczewski, Krak??w ulica imienia...
7
/p0112.djvu
I'
ZARYS DZIEJOW doko??czenie ze str. 3
UZDROWISKA SWOSZOWICE
kr??gle, taniec. W??drowne ze-
spo??y teatralne dawa??y przed-
stawienia. Owe stosunkowo
dobre lata trwa??y do 1831 r.,
kiedy to Powstanie Listopado-
we i zwi??zane z nim zamkni??-
cie komory celnej w Podg??-
rzu, a nast??pnie epidemia
cholery doprowadzi??y Swo-
szowice do upadku trwaj??ce-
go blisko 30 lat. W 1859 r.
Zdr??j i przyleg??e tereny zo-
sta??y zakupione przez Sp????-
k?? Zdrojowisk Krajowych,
utworzon?? Z inicjatywy Pre-
zesa dra J??zefa Dietla za pie-
ni??dze ziemian ma??opolskich,
z ks. W??adys??awem Sanduszk??
na czele. Energia J??zefa Die-
tla i cz??onka Sp????ki pro! dra
Franciszka SkrobIa wkr??tce
doprowadzi??y do podniesie-
nia rangi Uzdrowiska. W dwa
lata po wykupieniu Zdroju
Sp????ka wyremontowa??a go.
Postawiono gotyck?? glorie-
t?? s??u????c?? zabiegom inhala-
cyjnym. Wybudowano nowy
budynek ??azienek, w kt??rym
by??o 30 kabin k??pielowych
i kocio?? parowy do ogrzewa-
nia wody mineralnej. Powsta??
nowy dom mieszkalny, dom
parterowy Z dwoma pawilo-
nami na rogach, kt??re - ????cz-
nie ze starym - dysponowa??y
70-oma pokojami wyposa??o-
nymi kompletnie w niezb??d-
ne meble. Wybudowano r??w-
nie?? dom letni z restauracj??
i salami do zabaw. Postawio-
no tak??e dom w stylu "szwaj-
carskim" z 17-oma pokojami.
W owych czasach dojazd
z Krakowa do Swoszowic od-
bywa?? si?? doro??kami i brycz-
kami, ale te?? 3 razy dziennie
kursowa?? omnibus krakowski.
Dzi?? Swoszowice to osie-
dle Krakowa po??o??one w po-
Kalendarium
o 1362 r. Swoszowice wymie-
nione po raz pierwszy jako
wie?? w"Tynieckim Kodek-
sie Praw".
o XIV w. wydobycie siarki
wokolicy Swoszowic (naj-
wi??ksze w ??wczesnej Euro-
pieL Znaczne dochody dla
Skarbu Kr??lewskiego. Pozna-
nie ??r??de?? siarczanych i ich zastosowanie podczas zarazy.
o 1578 r. publikacja lekarza nadwornego Wojciecha Oczko
pt. "Cieplice" opisuj??ca ??r??d??a siarczane.
o XVI w. wody siarczane u??ywane do k??pieli leczniczych
przez zakon Kanonik??w Latera??skich.
o 1617 r. Badania Erazma Syxta nad wodami mineralnymi
Swoszowic.
o 1811 r. Profesor UJ Feliks Radwa??ski - tw??rc?? Uzdrowi-
ska w Swoszowicach wed??ug ??wczesnych wzorc??w euro-
pejskich. Budowa ??azienek i wytyczenie terenu dla Par-
ku Uzdrowiskowego.
o 1800-1831 Najlepszy okres rozwoju Uzdrowiska.
o 1840 r. Pierwsza naukowa analiza w??d mineralnych
ze Swoszowic.
o 1859 r. zawi??zanie Sp????ki Zdrojowisk Krajowych.
Dzia??alno???? prof. J??zefa Dietla.
o 1875 r. Doprowadzenie do Swoszowic linii kolejowej.
o 1914-1918 Dewastacja Uzdrowiska w okresie I wojny ??wia-
towej.
o 1918-1939 Odbudowa i rozbudowa Uzdrowiska.
o 1939-1945 Rozbudowa ??a??ni przez Niemc??w w czasie
II wojny ??wiatowej.
o 1945 r. Nacjonalizacja Uzdrowiska.
o 1950-1960 Prowadzenie analiz naukowych w??d mineral-
nych przez Instytut Balneologiczny w Szczawnie-Zdroju
oraz przez uniwersytet Jagiello??ski w Krakowie.
o 1952-1953 wiercenia w okolicy Lusiny. Potwierdzenie ist-
nienia nowych z?????? w??d mineralnych.
o 1973 r. Formalna rejestracja P.P. zesp???? Uzdrowisk Kra-
kowskich. w????czenie Swoszowic w granice administracyj-
ne Miasta Krakowa.
o 1974 r. Nadanie Swoszowicom statusu Uzdrowiska przez
urz??d Miasta Krakowa.
o 1995 r. Budowa autostrady A-4 w s??siedztwie Swoszowic ,
niebezpiecze??stwo zanieczyszcze?? i ha??asu.
o 1999 r. Komercjalizacja zespo??u Uzdrowisk Krakowskich.
Przekszta??cenie przedsi??biorstwa pa??stwowego w sp????-
k?? akcyjn?? ze 100% udzia??em Skarbu pa??stwa.
INFORMATOR DZIESI??TKI
??udniowo-wschodniej cz??-
??ci by??ej dzielnicy admi-
nistracyjnej Krak??w-Pod-
g??rze, a obecnie X Dziel-
nicy samorz??dowej. Cha-
rakter osiedla wynika z ko-
nieczno??ci zachowania hi-
storycznej dyspozycji prze-
strzennej oraz stref ochron-
nych uzdrowiska. Rozporz??-
dzeniem Ministra Zdrowia
i Opieki Spo??ecznej z dnia
25.07.1973 roku Swoszowi-
ce zosta??y uznane Uzdrowi-
skiem. W 1974 roku Rada
Narodowa Miasta Krakowa
nada??a Swoszowicom status
Uzdrowiska.
Istnienie 200-letniego par-
ku uzdrowiskowego, park??w
le??nych oraz zielonego pasa
rzeki Wilgi czyni?? ze Swoszo-
wic idealne miejsce rekreacji.
Bibliografia
1. Mgr arch. Dorota Uruska-Su-
szek, mgr Katarzyna F abijanowska
"Katalog zabytkowych za??o??e?? zie-
lonych m. Krakowa i woj. krakow-
skiego. Park zdrojowy w Swoszowi-
cach", Krak??w 1991.
2. Dr in??. arch. El??bieta W??c??a-
wowicz-Bilska, "Analiza mo??li-
wo??ci rozwoju funkcji uzdrowisko-
wej w Krakowie. Zesp???? rekreacyj-
no-leczniczy Swoszowice ", Kra-
k??w 1993.
3. Dr Jan Miklasi??ski - materia-
??y w??asne.
Pismo Rady i Zarz??du Dzielnicy X miasta Krakowa, nak??ad 1000 egz., ISSN 1508 - 9614.
Adres redakcji: siedziba Rady i Zarz??du Dzielnicy X, ul. Inicjatywy Lokalnej 5, 30 - 499 Krak??w, tel. 264-92-01, e-mail:dzielnica10@um.krakow.pl.
Redaguje zesp???? redakcyjny w sk??adzie: Iwona Gizicka-Jarek - redaktor naczelny, Andrzej Bielarz - z-ca redaktora, Barbara Lambor,
Jadwiga Szarek, Zbigniew Kapera, Krzysztof ??lusarczyk - redaktor techniczny.
Sk??ad, ??amanie, opracowanie graficzne, druk: Firma "Geoinfo", ul. ??adna 14, Krak??w, tel. 411-75-23
Redakcja zastrzega sobie prawo do korekty nades??anych tekst??w.
Redakcja nie bierze odpowiedzialno??ci za tre???? zamieszczanych og??osze??.