/167_0001.djvu
????
??aCll00.000 egzemprarzy.
lENNIK
ITERACKI
ROK II -Je NI" 20 (63) * KRAK??W, 16 - 22 MAJA 1948
Cena egzemplarza 8 z??.
CZY
TE t
N:K
DZI?? W NUMERZE:
PISARZE WSI
M. Rusinek - "Jubileuszowe par6wki"
A M. Swinarski - "Legenda o mqdrym m????u"
K. Winkler - "Krytyk jest artystq o arty??cie"
J. Wo??oszynowski - "Pami??ci Osterwy"
IF
PoLska graFika oLimpijsku
-
;'.,
:.'"
T eg-O??"'Dc
n
1 XIV
I'f
pi'ilda ja.ka od:
b
dz,ie SI?? w mlet.l??c'ach lipcu ]
??ierqmi'll w Le;ndynie, pnrz.a ku.nk'll-
??l'el1cjami spo'rtu,wymi, !J??drzAe jak zwy-
Ode po????clOna z mit')d;LYllarodowym
IPrt.e0??d
1ffi 6ZJtuki. W ramach polskie-
!JO c.Jiminacyjnego kO'l1
ur,
1\' plastyki,
IJ...J??ry olellby.?? si?? w 'k wleLlIl\I w War-
S7iIWiC', szcrcfj lla
JI"od.zo,nych prac za-
ik.w.a,I,jf.iJwwaa1,O :nu wys'
aw?? olimpij-
1-
:=- .',
\ \
-
J
-'(/-
.
/
\
1
:
.
.,r.- i
:k
.
Andrzej Jurkiewicz (akwaforta) - nagroda l.
l!ik??. W??.r6d s.ukcc
??w, kt??re s?? udzia-
??em drty.s.t??.w krakowskidl. musimy
podkre??li?? ().dz,ni1c7enie pracy JCl'?e-
Ho Ba.nodury "Plywak", kt??ra jcdy.na
w ko'nktwe'ncji ,rz.e??hiarskiei zdobyja
pie,rw6z?? ;na'grod!,;,. Z t.rwch ,r??wno-
1'7.??d'l1yeh pier'w6zych na
r??d w dziale
grafiki, d
vie p rzy'pil'C??ll y Clrtystom
kr.a,k-owskim - And'rZ??'jowi .Jurkie,wi-
ezowi za dkwafolTt?? "Skok" oraz. Ada-
l'
: _:=
t:
-- ..
=
-
;Y
: :
I
/
.;;
t'.
'';
::''
:
,
---
--- _ ...-- h
..- .
\.
-
.-
- -.\
u , .
.
..;:----
:i:'..
/
- /
-+- - \
T.-
&
\
\
---.. -
'1:". -
.. --
,
-- 'O
;
I
-
1" .',f' ./
!ttf:rt
,'r
.,
b fi "lec' '
; ',/ . ' o f
)
, 1
.
Y1<
r ??JJJ!
f:l
'.,
;::
:fl/
I
--'- -i?? >tt_--,
-- }
.
t '(" . .
U.." <,
..::
;;'
..
":_'
;:
__I t
7
I
Aelam MarczYliski (lysunekJ - nagroda l.
Bogna Kw.morl??bska-Gardowska (drzeworyt)
.....,
'...' t, \..,,\
\ ;., '-0.,' . \
' \
\\\ ,\
, I' .
\\
\ li
/. I'C=J . .\
..:":::' -_
\ l.
, ." ,'\\i
\;., .
:
.
e-:-
:f'
'
. ??
1 \
'\
.
,II"
.
,o
';
:1', i\,
\,
t \
1A??'.. I
, J} '- -.., .
I
\
"""!
"'
.
,.. ,
<.
/ 4.
'
-
-
,
1- -
III ,,1111
1
I
.!'!
Helena Kraiowska-Knotowa (drzewo.Iylr]
/168_0001.djvu
kRON I KA RADZI ECKA
.
WIERSZE PISARZY WSI
z . cylclu: Odnaleziony poemat
ST ANIS??A W PI??TAK
Ws????p do poema??u
Jak ??piewa?? ci??, ziemio, spok??j w.rze??niowych fJmie1?ch??w, zdrowie
kwietniowego Iwitu!
Nie wyjd?? Ju?? z w??skiej uliczki 7: ko.s?? i grabiami na m??odym ramieniu,
Ulecia??y dni. Czar tw??j, o ziemio, godny jMt najwl??k!Jego czm??w
naszych mitu.
Niechaj .nigdy ciebie nie zapomn??, widzeniem twym obj??ty spoczn??
W' Iml????lCJ -. niepami??ci
tl!.lmieniu.
*
Szumia??y drzewa na wzg??lzaclz za Wis????, a mokh ust ani wiarr nie
oplukal 7: dusz??cej goryczy.
Upad'P.'m mi??dry k??osy, w nich lI1J.lkalem mpomn1enla.
Gleba
waja by??a szorstka JCJk ??wir, lec
dla mnie mia??a \\"o?? ??wirio
s,koszonvch kon:'czvn.
Gdy wstawa??em Zas?? ' 1Ch(!l/1Y w twe 8Zumy, twal'Z mia,lem ju?? Mnq, jak
. kamienia.
Przewala??y si?? wODZach wi'dzfNlia przysz??ych dni jc,'k d??a.wi??ce podr????e
. przedwl(>:czornych chmur.
GloAnv ??miech dzieci nik' jale szelest !)lasku,
przecie?? d??OO1ie d??wiga??y ju?? wtedy przeczuwanych lIatchnie?? .
z??oto-cwrny b??r.
*
l.eN nie rylko pi??kno twoje widz??, Ile?? lat podawalem USlta I pIer81
na jesienn?? s??ot??.
Mg??a na polach. Z lejcamI w r??ku id?? za koniem w gryzqce ch'odem
"usUcowie.
Ocry przetrzesz - Wl6w wlok?? si?? za tob?? clchuMco br!fory "tulone
.euluzczqcym z??otem.
I c6??, ??e g'??d, jak smakuje suchy chleb zj
xony azybko w przydro??nym,
I ??I?? wl'lgo'tnym lowiel
o dlll dziecinnych lat, dlli g'odu, choroby, wojny, 'lak?? pidni?? Wall
wielbi??, jak W'6pom
1KI??l
By??a" mi drugq motk??, ziemio J dxiA jdIi /Ntem cichych ??an??w twoich
lt!lUl71em,
to Jest to najwa??nielSft. A kiedy po latoch Ja1c lot 'mu
nel Jmk??lkl
. lIadlecl ostCbftnia god%lna..
ta wiEolka b??dxie ta??oA?? odej????, bo blask twoich p??l .kocham j 1'02llmJem.
'Poezja
W jakie s??owa ci??
Illbkn????, lJf??o !Zuchw<1??a Ja1c IJwiallo, nag??okiq zamyl le??
wznios??a
Ach, rece uni??s??szy przez bry??y powiefrza anopem pIIon??cych wIdze?? p??dx??.
Wiem, rozkwHnINz w myci, wler,5zac/l, ziemio nta/nna, zdarDnlamI prosta.
DzM zn??w z kamyk??w gwiazd buduj?? lo,y, jak .zJe??o U8lluj?? rozbi?? m.oJc.h
ame'k??w n??dz??.
A ??e ctcho ocieram Wlra o wiec2l!lw??, sty.z?? w -??owie nt1jaOInotnlejlzq muzy.k??.
1)roga daleka
$Iadem oczu neleum:qcy ptak p??yn.fe - zmC.rJfCh.
Jedyna, wci???? jNtern teon sam,
jedyna, przesrrzenl, szeptom wiatru wierz.
Przebudxolny szukam twoich r??k jak chleba,
ach, bo I dzi?? w Ani'e noc ca???? ?..eJ twoim bieg??em ecMm,
ach, bo l dzi.j nfe usly.l!lzawszy twego
owa,
upad??em p??acz??c w blasku wlltajqcego nieba.",
1)0 :3WOiCh
W mglistej zieleni Jak ??wierszcu
iony dom.
O ju?? dawno nauczy??em si?? widzia'nym rzeczoni dawa
inny ks.ta??t,
dlatego I w 5??ow/e ten cierpienia to,n,
Co wiecz??r grz????nie w pIersi zd!Mzony jak u,poIcoTlI/'l/1'e bu.nt.
Oparty o oien odpy??'ham lepki 5zelest spadaj??CYCh waszych el6w.
Modllcle .f??, bym ??yl w
u1ony w Jeden ??wIat tak .somo, jaJe wy!
O tym my??lalem l Ja maj??c n!eca'e 11 lat. .
WszC!1k??e wyratme wtedy sr:umia??a wiatrem l11n
sl'Ona da'l,
oczom WYllrarczy?? widok w b????k.Mny wiecz6r zapatrzonych kr??w.
Dzi?? my??lami rzu,cony daleko, jak??e wybiegam w przysz??o????.
chc?? gibki kra; widzen zaku?? jCJJk w .tal
w d??awi??C?? pi??knem, wci???? ??ywo wzru
zeni??tm prHz wieki jaAni
j??cq ksiqilk??,
uwieszonq jak niebo u ojczystych p??l.
W??e??ce i ig??y
Skrzypi??cy tramwaj rozwozi po tym smutnym mleAcie
truj??cy jak t??sknGta zaPf1ch.
Z nim chmury wezbrane wo????w, w deszczu IJzele'cie
tal< samo jak wczoraj id??ce ku oc!wm...Ach,
jestem wCi???? blady i I l??kiem szukam krwi
na .nami pok??utej, w mroku zgubionej podU82De.
Przy mnioe utwory mO/e\zwi??za,ne w ksi????k?? jakby w .upe' ??y??.
O nie wllpleram si?? myl)q jak o buchaJ??cy 'Ogie??,
lecz Z'l/,OWU zachadzi im drog?? m??cz??cy l
/169_0001.djvu
ANDRZEJ BANACH
I KRON I KA I-RI\I
( lJ
KI\
I .
I
GOnZINA PRAWn)'. w nuWC]
. ksi????ce, kt??n, El??bieta Gramml)nt
po??wi??ca ??yciu i tworczosci Prousta.
sens tego ??yda streszC'zon:.',: ,la??
I z formule: ..Autor ..W pm7,uI:;waniu
('mno??ci". ('lTlnWiaj;??l' ich
NikLfora., jej ruiewil'tpliwy autenolvzm I Uo, genez??, dzil"je,
e:ls, Iruun'-'bl"i
...oci??aa 7/1 sam?? jej n.ieipowtar7/1.1no??c I i niebezpieczelistwa.
i ti6,totn?? u??omno'sc wsz,elki-cih pr??b na-
,
??htc1owal!1!a teqo prymitywu, i BIl
NNAI.E NU: '1'YLI{() 1")),-
_, .'. . i l\'IOWE. 'I'egoroCzn0 BiC'nnah' '..".We-
z'luka N:Jofe??ra !e
'l w Wy
,ok:-?J s,ta-
necji b??dzie po??wi??con
nip lyJko
p'Dr.'I1 s'tyJ.owa w??asn
o d:lateqo, 7.e. a.r
i filmowi, ale tak??e i teatrowi, IllU-
tY6,t
tClIl .ma
wa]e. bezp?srednte I i zyce i plastyce. Cz?????? fiImowR 00-
P!zezyte
I'd
e
le ??W-??
.ta, ze a st;lu g b.??dzie. si?? .'Y oltresic od] l 1'1') 26
r,IC me Wloe, g nIe mysh nawet o. t
,
Slel'pma, cz??se muzyczna od l 1'11) 15
.a by do. ???Ityl u m{)!Ln
by??o d??:zyc.! wrze
nia (konc
rty po??wi!)col1\.' \)('_
T
:i, -- J,ak
z{;zprym Jest ly'-k
o czlo-
bussy'emu. muzyc!" nowor:zp,n(' j l
w:.e.!;, klory z prasto.lY sW!'J me .CZy-
operom) okres od 20 do :??O wrl.(.'f,nia
n,i zaqadI\lienia, Za a-c'e'na uCZ.oiWp5C1
rtY5lY, kJl??-
i .holenderskich. oraz imprC'sjolli-
ry tworzY?? ti!k, jak w Id:ZIa'??,
stow francuskich z Man('tem, C'e-
7.anne'm, Toulouse-Laulrec, Van
Niespad-z,danik?? s7Jtuki Nikif<>,ra je05t
Gogh'em i Gaughin'em na cZ<'le,
wi
lotema.tow05?? jeqo.. k,ompozycjd, ??
p r:ze.(\ staw.; a nie na jeod'nym 'Obrazie i!
wiE'lu r????nych 7Jda.rze??, l,u??.oDoo zwi??za- "=
nych tre??dowa, spojonych jednak w
i kaI!1G:'kwel\l:I\J1}. ca??.oo???? niezawo.dlIlym
'zmy,;;J.em malaI'.'-kim actysty.
..
Spc,h??d'l1da Cz,cTW-
oowe, ??wiqlefmy Ni'ki{or rozk??ada??
wy:;':awp, swych prac ma
.arslkkh w
paTku, na betonie dawno wyqaos??ej
fontanny. Niesotety 1i;;ed'uqo zwykle
hwa??y te werniosa??.e: niecz'llly na 6Iltu-
kG prymHvW'u dozorca sp??drza?? bez li-
toki c\rtY6t??, korzyostaj??ceq'o z bez-
]! kltne j f;(\'li pod nC.ebem.
Nie ??yw,i??c urazy, poqod:ny jak H'
Wl'ze, 5k??aclcl?? Malejko powoli sw??
kram m."luwnic
y i odchodzi?? do do-
mu, by za tyd7ie?? powr??ci?? znowu,
Nil' qnoiewa?? si??, qdv mu kLo pne-
l.k;:dl.
J w pracy: OCZy 6peLzle 'On
6lbi1Cd poodnosi?? Wl??Ody 7JT\a-d papieru
i ]Jaluyl ufnie i m??d.rze. Ch??lnie opa-
w;acl,tI, bdkotem trudno zro'Z.um:alym.
o c:enie swvch ulwor??w, a naweot qdy
nabr,l?? zaufania, wyci??qa?? s.pod s.llr-
dniu (k.')\!'zuli w dni powszedn:i-e nil'
no-si1\ brudny niemo??J.iwie ze
zvt ..Ar-
kilrl" Z a:'lykllkm Jerzeqo \VnUta IJ
..r;,b:b, Usmie:'!wl s,i?? przy lym wstyrl-
!iw;l' i dumnie, I.k:iwym skrzywien1iem
(]
iedl<', kt??re z 7??dllniem niemym
puc:llwclly poka7.u je osw??j 5karh n??j-
w;c:k,o.zy: zah
wkQ !"'1jemnicz??, kl??rej
!;.Ia.p::,i zrozumie?? nie mog??.
Jl';li szluka N:kifora 5'lvhko 71'111.-
laz.Ja di"l''l?? do na6zvC'h oczu, to po-
l,07l:mienie z nim OSd1nvm by',o barn70
I rud'\??? Kdl:dv C'?1.owiek ..tanowi
h,:c\??kl; nic l.??lwo czytelne) rlfa dru"
qi2fJ'O, i n'lI-dv pod.obno s??owo nie ie,
t
ro'?,umiilnl' td,k. jak je my??li telJJ., f o
nt??w
.
Iuk mow,l IJa'J'Z.d docit'ralll dl!
Ni':,:forc\ - ni.e wiem; on 5am blll
I()-
[al niewvrai:nip. dotykaj??c cz??slo pal.
(cm ",Iasnych ]yiersi i z nazwi6ka M']-
lcjk,i czyniaf symbol mala.rslwa - lo
'/'hJCI.V {),kreslajcjc nim :samp.uo 6ie-
hic. Pios,c??' p
rp tv:ko wyraz??w "drll-
kawu.nnh: "NIKFOR" (zawsze z op u-
6z.czcniem Iil,ery "i". mimo wyrzul??w
poma.r!",jacych n,un w rozmowie dz:e.
ci), ,.MATEJKO" i "KRYNICA". R???oszta
wyraz??w, kt??re pisa?? lIDli.a??, rozsypy.
wa??", sie pod o'l??W'kicm j???",vi, t.ak istotnym dli! ludizi, lilie pa-
nuj??cych nad sob??.
Ma.1owanlie p{)p.r7..eo(]z,a?? Ni.kliofa;r ry-
!'iu:nkiem pilnym i uczcj.wym i cIopie'r.o
qdv o????w!kiem utrwali?? widolk na pa-
pie.rz,e, wype!tnia?? qo kOllo'l'???Iffi. Patrzy??
prz,ed soiebde uwa??nie, e, iak qdyby 'Z)u.pe'hn.i e pozba-
wi.ony by?? pami??ci wrzrokowej i wy-
obra??l1:j a,rtysly, jak qdyby c1o'Pie,ro co
O'tw{)ony?? po -raz P'ierwsrzv aczv i UI7:e-
CZOI!1V urokiem ot!tczaj??ceq<> qo ??wia-
ta, c'hcia'?? qo utwiercI"l!ic i zamkn????
na kartce papieru WV'rwanej z zeszy-
tu. Rysowa?? pracowicie d cierpldwie.
paLl1Z??c wi??cej n.a k,rajooraz, nJil'i: r.a
papier, li p'or??wnuj??c z ca???? dok??aoo<>-
??ci?? uzy6.kane WYlIliki - z na1tllT??.
RV60wa??
emie llllie wiedrz??c n.a,wet
o delkoracvjlIlych u??a1wierlii.adh, zwod-
niczej p??ynno??ci ltimlii, czy te?? obl'i-
czonych ni-ezrnienl1.i e lIla wi'clrLa zawi-
??o??ciach pnemysla.nych a nlesZC'lE"
rych.
Jak il\J.ni w1el'CV lDa1.a.rze. Iein pry-
.:
.::
x.."..
mHyw kry
oicki pa'lrzy?? prz-cd s.ieb ip
I malowa?? tylko to, co widzj-a??; niC"
stylizuj??c, nie deof'am1Ujijc, nie mysl??c:
o w.ra??eniu, ja.k
e d7,ido i-cq,o wywrzl':'
mQ
e. Dok??adna i czysta ob5erwacj jest eksprf'-
syjl!1Y, :!:e ma eb60lutne poczlwie ko-
loru, a rytm jeqo kompozycji j-es1
ideB.'lnie czV6rty i to ??a.qolClnlie - jak
aSOnaI!J6e.
MalaT6lk?? krytyk?? pr,ac NiJdfor1t
przeipTOwao(\z;iq ju:!: dawiIJoo Jerzy 'Vol??f,
we wSlpamnli-B.JJym wyiei arty!kule, Po-.
niewa?? za?? nieufny czyte!;nik :s'uG'ZI!1,ie
ch
'
niej uwie.rzy autorytetowi - po-
wo??am s,i?? w Lej cz??oci na je@o ell1tu-
zjas1ycz,ne uwagi. W zeszycie ITh.'1r-
..._....::::
.;;:
Rysunek krynickiego Matejki
.: J.?""';:%
,,fw.
..EPJFANJZM". Nawy pr??d Jilc-
racka-filozoficzny (po niepowodze-
niach ,.Ietryzmu") rysuje s:?? wc
Francji. .Jest to ..epifanizm" zapo-
cz??tkowany I{sia??k?? Henryka Per-
ruchot "Le ma)!!'e d'hommp". Na-
Z,WI oznacza ..wT.noszcnic si
ku
!\-"viatlu". EpiIanisci, to grupa mlo-
dych pisarzy, plastyk??w, filol.Of??w
i ekonomist??w, l{t??rzy
:??osz?? swia-
tcpogl??d w 'l.asadzie optymistyczny.
Przeciwstawia.i?? si?? cgzyslcncjali-
zmow; SaiI'tre'a, jako filmofii nJ7pneracji bur7.uazji.
. Sl\n.ERC BJERmA,JEWA. Na at.R!
.
serca 7.T11ar?? nagle, w 75 roku i:yL"ir
w wilIi w Clamart pod Pary??C'm. iilt'-
zof i pisar7.., Miko??aj Bierc1iajew. <.IU-
tor "Nowego ??redniowiecza", ,.I
07-
mysla?? o "gzyst.encji" idziela .,0
niewoli i wolno??ci ludzki{>j". Nie-
kt??r.r.y krytycy uwa:i:aj?? Bierdia k-
wa za poprzednika Sa.rtre'a, .
PRZYJACIEL??; J.EK'l'URY. S10-
warzys7.enie ..Praca i kultura" Wf'
Francji rozpocz????o ak:cj?? zak??adnnia
wielkich bibliotek publicznych, Ma
. by?? stworzona sf'kcja ..Przyjdc:u??
lektury", ltt??ra ??tr7.ymt.
c".nel we Franl'Jl
strzecha stoi porz??dna. Przez drzwi powo??uj?? Si?? tak ze na prz)'kldd Z.
otwarte wida?? jeszcze t.ar pod kuch- S. R. R. .i U. S. A.,
dzie istni.;.je
ni?? - wiee
erza. zgotowana dla nl
- 7.500 bibliotek publicznych, kt??re w
o. Wcho
7..1 do Izby. Nagle rzuca sl??;. r. 1947 wypo??yczy??y zupe??nie bC'7p;t3-
lm . drzwIOm -;- '
rzyczy .- w??a?neJ tnie 356 milion??w ksi??i.eic. Ruch t
n
chaty podpalar: me b??dzie - c)
ka I zacz' ?? M?? w stani L . . .
g??owni??. Ju?? Niemcy drzwi z.atrza- . ?? '.' e UJsIana. a
-,e-
snQli, przytkn??li ogie??. Sz.amoce Sli.?? cme wmeSlOno do Kongresu proJekt
z drzwiami ch??op. Os??ab??. R01??zer- _ ustawy w sprawie pomocy finanso-
v..ieniona jego twarz ukazuje si?? W I wej dla bibliotek w ca??ym kraju.
s7.Ybi
. , PAMU;CI POLEG??.\'CJJ. W Pary-
t
as
t
l
ysxa lsta??
P
d sP
o= 15 i.
zawi??za?? si?? komitpt dla UC'lcze-
g
t
i0mi. l Helka,
i
I:I
j
dzi
;- ! me. pa
i??ci pi??ciu parlyzant??w
czyna" patn.??e uwa:i:nie na j??zyki po- I francuskich 7. grupy VC'rC'ors'a,
??ar??w,
.aj!l1uj??ce <,'oraz wy??ej ??ci
;' i! sc
wyt:anych.i r07.stT'l.{'lallych pr/.;'7.
ny rodzInnego domu - koleba??a J?? i!! Nlemcow 1 slCrpnif1 J944 r. W??rud
'chem miaro
ym h\k Si1:n:o; jak 1'0- I poleg??ych b
'1i dwaj pi!iar7.f': Jean
b,??a 1.0 '
c7.oraJ przy kamu1Je, pod 0- _ Prevos't .i Andre de Breui!. Do komi-
hra7..cm Swi??tej. . I tctu nale:i:?? m. inn.: ,kan CiJ
S"'". h-
Anna Kamlenska lain, Duhamcl i Pau'han,
ANNA KAM/ENSKA
Chrzest
W trzecie ??wi??to postanowili o-
chrzci??' ostatniego ch??opaka. Rano
przyjecha?? kum. Kiedy otworzy??
drzwi, matka a?? krzykn????a, taka wi-
chura powia??a kurzem do pu??apu.
Od??????my - radzi. Pogody nie ma,
Ksi??dz si?? rozgniewa - upar?? si?? oj-
ciec. Dawno przypomina??. W trze-
cie swi??to si?? obieca??em. '-- Na Stu-
dnikach wczoraj zabili Niemca. mo??e
co?? hyc - nie jed??cie - m??wi kum.
Tym gorzej. W wojn?? ??ycie dziecka
niepewne, jedziemy.
KOli brnie w zaEpach. Zrywa si??
zadymka. Kuma dziecko chwali, ??e
udane. A tu z daleka - bruzdami
ju?? widac ludzie przE'mykaj?? si?? do
lasu. Coraz ich wi??cej. Przy Itrzy??u
id7.ie z pi??ciu kawaler??w ze skrzyp-
kami i z harmoni??. Szli do dziew-
czyn na Studniki. Zawr??cili ich lu-
dzie. Mo??e przejecha?? si?? uda. Nie
na zabaw?? jad??.
Str7.a??y karabinowe odezwa??y si??
tu, tam. Matka zaczyna p??aka??, dzie-
cito obudzone piszczy.
'.r,..
..'
Przyje:ehalt jako??. Ksi??dz si?? spie-
szy?? - o imiona ledwo pyta. Kurne.
chcia??a, ??eby by?? Ludwik, albo Ed-
ward - ksi??dz zapisa?? na Jana.
Wioz?? Jasia do domu. Wiatr 8d??
odwr??ci??, wsz??dzie pusto, cicho. Mo-
??e jeSzcze pocz??stunek urz??dzimy. A
mo??e. Uspokoi??o si?? jako??. Dzie?? zl-
UlOWy kr??tki. Sciernnia si??, kiedy do,"
je??d??aj?? do pierwszych cha??up. A tu
Niemcy wychod7..??. Karabiny nasta-
wione: :Sta??. Zrzucaj?? kobiety, ka????
si?? mez?? d<> so??tysa.
Dowlok??y. si?? jako?? do cha??upy w
kopnym ??megu. A tu drugie dzieci
czekaj?? -< trzeba co?? Dcugotowa??. Sw.i-
ni ni??; wynios??y. BOj?? si?? wychodzi??,
bo NIemcy patrz??. Wsz??dzif" Niem-
cy. Zrobily porz??dek. A?? dziwne, co
tak cicho na wsi, wszyscy po domach
siedz??, a to przecie?? trzecie ??wJ??t.o.
Lampy nic pal??, siedz??, czekaj??. A??
tu blask uderza w szyb?? i krzyk. Po,"
??ar. Kto si?? pali? Sobota na ka??cu
wioski. Wiatr bujny, ??atwo po??ar
rozdmucha. Mo??e Niemcy,podpalili?
Co robi??? Co ratowa??? JI\?? krzyczy
ci??gle t st.uk ko??yski dzieli jego
Wl'7.ask na r??wne, monotonne okre-
sy.
Wre.!l1.cle i krok:!. w sIeni. Wracaj??.
A to Niemcy, Ka???? si?? wynOSli?? na
??nie.g. Popycha.i?? wahaj??ce si?? kobie-
ty. Dzieci szurgaj?? za matk??. Ja?? zo-
sta?? w ko??ysce.
Z u??miechem silny Niemiec uni??s??
k<>??ysk?? d rzuci?? przez pr??g. Choc za-
bra?? co?? ciep??ego. Nie wolno. A
przed innymi domami ju?? staj??, za-
wodz??c, kobiety. Psy roz
7..c7..eka??y
si??. Nicm
strzelaj?? do ps??w. .
OdeS1l'.1:i dalej. Ale ogie?? coraz bli-
??ej - slcwi.erk jega s??ycha?? g??sto jak
szum wody we m??ynie. Zza rogu,
brn??c w czerw'Onej ??unie wysuwa s,i??
stary Zaj??c z siekier?? w r??ku. Zana.
za nim. Zmiluj si??, w tak?? 'por??,
cz??awieku. Wzywa Boga na ??wiadka.
Mam ja sW<>je pora:chunki - upie-
ra si?? Zaj??c. Spi??e?? si??, co ci 7..robi??
so??tys? Ale stary wymachuje siekie-
r??, w kt??rej jak: w lusterku ??wieci
po??ar. Kobiety ust??puj?? mu z drogi.
Id??c, zawadzi?? .o ko??ysk?? .Jasia, zwa-
li?? si?? i pozasta?? na ??niegu.
Ojciec Jasia id.7.ic blady. Trzyma w
r??ku p??on??c?? g??owni??. Za n1m u-
zbrojeni Niemcy. Zbli??a si?? do pi('r-
wszej cha??upy i podpala j??. Nie od
rani zaj
??a si?? s??oma. W??jcikowa 0-
.
L '-
ZIENNIK Li iiRACIU NR, :'.0 (63) str. 3
/170_0001.djvu
ARTUR MARV A SWINARSKI
lIustrowal Anton; Unlechowsk'
Le
enda O m??drym tll????u
OD AUTORA:
Po uka.??czeJ1liu pierw.szej 6W1>JeJ
atuki, kt??r?? uWlI1??:"l'??em za wi??<;ej !I1:i??
przyg.otOW8.wcz?? eti,ud?? - pa 'I1kQn-
C'Zeniu "Ja60na" (1924), zaoc'Z????em pi_
6,a?? "Le'g,end?? o m??drym m????u". VI
IIOku 1926 by??a g>ohOW8 - oz wy-
j??tkiem jednego dJialQgu: rozmowy
Soikre.-tesa i KSa.IJ.ty.py o mooe??l>twie.
Nota bene, milll??a to by?? jedynfl sce-
n." w ikt??rej wyst??pi??.by 6am Sokra-
tes. Ale nne mia??em o-dwugi kan-tynu_
ow-a?? Platona Cl.y Ksenofo!llt-a-
wpmwaodzi?? SoIkrote66 na scen?? 1 kR-
?!'
/'J?1 1 <:-
'
-7 II
- 4 1
/ - .Ii/;
-',. -.. 'J
";;,..::;;::=::
- f/
" l
.4 -
...\.3; "
//iJif: -,
'
'"
I
I .
,
,
\yj
f.
----
.
a{; mu przema.w:ia?? moimi s,??awami.
Nie by??y W??WC71B6 jes'Zcze naip??sMle
dwl'E 6ztu.kj o Sokr.atesi e d Kfiantypie,
kt6re 3stniej?? <1"Zieiaj, tlzwe.jcar6ka i
1IikM.. Sxwl\ojc'l!Irsik1 poeta wybIt!l4??
zrl!l'iz-t?? 11: sytuacj.i w ten spos??b, ??e
wk??a-da Sokl'lates.owi w uBta wyl??cz
n.ie cyt a-ty z PJetona, a ostaW akt
6"Zuki jE'
t ni'czym i,nnym ja,k p
????
z,e-
niem dw??ch di..??.oog6w pI.atal16kld1,
"Kr,ilo:n-a" i .,FedJona". Ist;nie.ia 001'0_
ml,aet ju?? wtedy powie???? lIJ1l:strie.cikie_
8'0 pilSarza, pierw6Za. w hteroaturze
"Obl1ona KoS&.Iltypy". na lata przed
P ,.;JJzi'ni m.
Nie naplu??em brakuj??cej sceny do
dzi??. W cz,asie wojny straci??em r??ka-
pilS "Legendy" i zreko,n'!itruowa.lem
j?? z pami??ci. W lIS'ztu'Ce, ktOl'Ia wcale
nie pra.g-ni
by?? a,pologl?? KSoM1typy,
kmtes nie ukazuje si?? i nie 110rz.nta-
wia z ??on" o ma??:i:e??6twle." R??kapilll
pierw!S'Lej l"edakcji od:zmalaz?? si?? zre-
szt?? ndedawoo.
"Leogeooa o m
drym m??w" u'ke.??e
sil?? wkr??tce, ziJ.ustroW.MLa pnez Unie-
ch
kiego - w zll8Z'Czytnym
sle-
d'
twia Sz.aniawskieg,o, Flukowskiego i
Witkiewkz.e, jako czwarty tom cyklu
..Nowy te"tr". D
illS,ilal korzystam z
!Szczodrej goAcinna??<:i "Dzienruika L'i-
tcrr.ckj'e'go" i cz??stuj?? je'!Z.o Czyt
].n??-
k6w dl'Ulgim z n??du urywkiem z "Le_
a-endy o m??drym m??tu".
A. M. S.
Dom Arystolcrnesa le??y w eleganc-
kiej dzielnicy Kydalenajon. na po-d-
zCl/nczu.
Tu dzlejq si?? wypadki aktu drug/e
go. mianawide w tale zwanej "sali
flll;Sc>k". Wysoka. ozdobna; r6wnlei
na ukos ramp?? przeci??ta, ??e podlogo
tworzy tr??jk??t. Z lewej, za kolU/nnn-
cl??, sala jada/na; z prawej przez sze<-
roki otw6r w Scianie widoczny leory-
IClrz i drzwI otwarte na ulic??; p07:rom
jndaJni i poziom sieni wy??sze ni??
-
ziorn salI nlasele l polqczone z m??
stopniami od leqta do kqta. Na sce-
nie stoi i wJsi mn??stwo mC1J8ek. tra-
gicznych l komkzrtych; jest ldlka sto-
l??w, killca 801 i niewiele lamp. wl?,c
panuje mi??kki. ciep??y p6lrnrole; r:z??
si??cie o??wietlona nal<>mtast Bala s??-
siednia. a w korytCl/'zu plonie tylko
jedna jedyna lampa. zo'Wie8Z01bQ u 6U-
litu.
Ju?? noc 1 po kolacji. Na salj masek
1/1 n,ajnzniej. Z jndulni docho_
dzI gwar rOlXm6w. ocl cza,su do czasu
sm/ech pij??cy.ch go??ci. W sieni dw??clr
sluiqcvch nieruchomo u drzwi.
ARYSTOFANES: P
llIli??tasz, Ag-atol1lie?
W6wczas, u ciebie, powied.zia?? So-
krotelS, ??e poeta powinien piosa?? Zd-
c;,e wyle-
cz?? 'Ojczyzn?? z najgon;z.ej chor.oby.
-
-
.
/
(Fragment aktu drugiego)
:d
I)
ARYSTOFANES: Hm,.. (On/ej do Agn- clzi, o!;wi('c?? ga, na t{'hn ??, aby na-
tona): p.oJI;a???? w swym dramacie, :Ze uczai pfJ
mlD,:a. ("0 dobre. a CQ z??e;
cz??awiek mo??e oszuk{l?? przeznacze_ cz??owiek to niewygodny dla ??wi??tu,
nie... Sokmtefi jC6t takim wybra??cem' ba-
AGATON: A jak dooikQna tega cudu?
6w. DaJi mu ??yw,ot pogodny i d??u-
RODOPA (ju?? znGw deklamuje): ar.
"Cud6w jest wiele. lecz nad ARYSTOFANES: I(o,go bog1>w.ie ka-
dhaj??. ten ??yje d??ugo.
wszystkie' sI??ga AGATON: Od czterdzie&tu lat choozj
Cudy - tw.oja, czlawieku, pol??gCl" po At.en, ac??t uczy, newa??uje, budzi...
j03'k ??p1'ewa Iffi??dry S.ofokles. 'ZOFIA (spojrznla przez kolumnad??):
ARYSTOFANES: Hm... A w j(\daJ
1:i pewnie \W;zys,cy po6'lJ'1??'-
ZOF1A: Dopa, p.rze6ta?? wreszc1el li _ taka cieza...
.ARYSTOFANES (kantynuuje swa je
wywody): Cz??owieka mo??e wyraho- (2 jadalni idzie czwarta hetera: Kalo-
wa?? jedno: _ ??miedh. derma).
AGATON: I ty piszesz taki dramat? KALO DERMA: S??l1ociha.jcie! Nowo????:
ARYSTOFANES (wziql AgatOlla pod Alkibi03.del5 ??enj si??.
HELENA: No?
r??k?? i przec1lC1dza sj.?? iZ nim pa sn- ZOFIA: Z' kim?
li): Bolh...'1terk"mi s?? k.oib.ilety, ??any KALODERMA: WtSz y stko l1f\ ta wsJca-
i malk.i - i6t1>ty tl1a'gi<:z,ne, bo woj-
na domO\Wa niszczy pawali Grecj??. 7JUje, bo od kwa.dr,ans.ao zcze,
??Jy...
czot - rony 7Jamykaj?? im drzwi sy- AGATON: Sob.a??e6 m??wi, c'hodtmy,
ipia:ln
ma????enskkih przed nosem. pl!lovjacielu.
HELENA: Takie :rzeczy b??<1?? w twojej KALODERMA: . W??!;'z:yw;:y .oniemieli,
szLu
? No, 00... PJaton i F.iJ.e-bos, i Poota.rdhosi K6e-
AGATON: Ce:ni7J1.??.r'd m()
e nie pukli:. nofont; wYOIbnatide BObie, nawet
Bo cz;y woJl!IO pOOsuwa??: kobie!lom pyskaty Fajdr08 2JIIm.tlkl. A etllru-
t03kie my??l.1 lIntY'{l&'letwowe?? szek rozgada?? !Si?? .na ca??ego.
ZOFIA: I jak si?? lo Ik,o??czy?? ARYSTOFANES: Idziede IZ :nam1f
ARYSTOFANES: iNiew.
asty ozwyci????.a- ZOFIA: MaiJ:ien??two? ki temat d1.a. nas
j4. a. ca??a Grecja 'llStaxJe.w
", pok6j obcy. nawet wU'agi..
wiekuisty. I jest SWL????c.ie, .fad06?? 1 AJRYSTOF.ANES (Mzie z Agatonem do
'2Jgoda. jadalni}: Przy??l?? wam kilku dh.??oop-
AGATON: A :teby dC;". Pamyq gro- c??w. (Exeunl).
wi?? si?? nad tym, jakby tu nll:resz- !o...??.LODERMA: Nielprzyjd4. Wol??e??u-
de pO'genacli
Lecz cha??by Smialo patrzal w wJek <,oraz wi??cej m??iczym zajmuje 8I??
daleki. fil()'ZOfi??.
Cha?? ma na b??le J cierpienkl lek./, RODOPA: I je6za:e trze'b.a'lldetwe??, te
n&8 !lo bu w'J., bo d.n.acze j powi-ed??:
Smierd nIe ujdzJe on grot6w" -
??upia' f\rzynsjmniej kol9lcja by??a.
jak e??ui9znie etw!ey;dza w ..Antygo_ do!b.ra. .W??gorzBl zjfld??ean trzy por_
n??e" .nasz niezawoooy Sofokles. cje.
ARYSTOFANES: Hm... HELENA iN . ?? t d
AGATON: Wam poellom
y nie : Je pr:ly1pU8ZC'Zll am, e
bra.k konceptu. Zn??ll.Obo,ry jestel??cie bu,mary??ci. komediopi6a!'ILe, s?? w
od W6a:eI.a1c.iclh doJ.egl
:wo??d. tyciu prywlIJtnym tacy nudin.i.
ARYSI'OFANES: Przecie?? W15'ZyI9bko, KALODERMA: I teIDB.8ki. ponure, ju
CIO w tY.ciJu. j.as.ne i pi??k.nJe, daj?? lu- ??C'.i??te S??awy.
(\rz:\,0'lll poeci. Stworzyli s??owa, kt??- RODOPA: I wci???? jeDlO: So1cI1ate8, 90-
'1'0 prol\!Wd?? owijaj?? w kolorow?? we!- kmtes... Co oni wid-z?? w tym Sa_
n??. Nami??tno??ci zwierz??ce
:??..n1.a.z:y krotesie1 Brzydki j&k mo??pa al
y-
UI.lIIIaICZ??, U51p11a.wjedl'iW'.??.aj" 4 znaj- ka??6k.a. A co za. m??tny ??eb' Raz
uj?? dla lIIidh UfoOcoze IIJIIozwy jak :przyszed?? do mnde w ;nocy -
.,mi??oo??", ..boolh.atemtwo..... Bogowie ZOFIA: Nie :tamTOf:llZcz??.
stworzyli poet??, by cz??owi
ow.i' by- RODOPA: LtJ'??Milm j'1,L?? w ??????ku. Po-
??Q n", ??wiecie leplej. wiedzia??, 1e b??dzie ze mn?? fJlo'ZO-
AGATON (ze Smiechem): Lecz by mu fowal:, o l1ozk08ZY. .
lilie by??o 7Jbyt dobrze, s??1wO'rrzyli 66- HELENA (.przysiada 6i?? do n/el): No
tyryk6w - do??1iw]'l..ih fjgLany, <''0 ! CIO? no i co? Op{)wjadowiek 6am. Czy clhce. czy nie
dhce.
(Jedna z heler ziewa gro
no).
AGATO N: Nie chce, won drzema??,
jak o6aUV??1a??flm".
ZOFIA: Wyrzuci??a?? g.o z,a drzwi?
RODOPA: Zas.n????a.m. A kiedy 6i?? zbu-
dzi??am, ju?? g.o nie by??o. Mo??e si??
'Obrazi??. M??kzy??III! cmsJaj tacy wy-
bredni. Tyle od nas wymagaj??...
Musimy mie?? piersi jak dziewice,
nogi j!l!k oh??apiec, a ty??ek j.ak ma-
trona. To joeszoze p???? biedy. Ale
ker???? nam zna?? si?? na sz,tuce, lite-
raturze, filazofi.i; trzeba umie?? wieo????:. na
YWBl 6i??
Eutyfron, taki grubasek, co wc??:ZY
lrudrz:
om z flak??w. - poW1ieclzifl??, ie
SoIkratesa maj'l podobno pmymk.
n????.
HELENA: A za oo
by jego??
KALODERMA: M??wI??, te So
I'Ia
blu:!n??, ??e bog??w oibgaduje, twier-
dzi, te Dzeus wcaJe nie przem1enH
si?? w ??&b??d2'liR. ale te Ledo!!. pu??d_
'm s1?? po prOfItu z jek'lJ1l?? lMifyne,.
!!'rem, a. pot.em wymy??l
a bajk??, te
jej ??ab??d?? c:ilz!iecka zrobi??.
ZOFIA: No pewnie, kt??:z by dzi?? wie...
INy?? vi ??ab??d'Zi,a?
HELBNA:A jednak: to taJde ??adne".
1pOezjao.. i ??e to wle.??n
e :p??.,k... .
ZOFIA: I ja.kie wygodne - zegna??
IDII bog6w'
RODOPA: .;le te1 to na karb nlebmn
c7:1??>opa me mili w p{)!b11??u'
KALODERMA; Jest Fl\Jjdoos ze swojm
UzJ.asmm.
RODOPAI Za p6:!no.., Zre6'1'Jtta ten
smarlte.cz powiedi2Jle.?? podczas ko1/11-
cji do ZmUd, te jestem gNpl.a. Jak
lewy III1nda??. Dlaczego w??a??Illi'e Ie-
:wy...? (Siada
pogrq??a si?? w kon-
templacji).
(Tymczasem LIZJASZ l PAJDROS
wyszedklzy ol jadalni. zbli??aJq U?? do
heter).
LIZJASZ: O. tu b??d7Jle :nam weselej.
FAJDROS: Czv pi??kna Rodopa je6'Z-
CZe si?? lNl mru118 d??sa?
(Do1??>licze.nEe l11J
tr. '1J
l!
\
f'
.j'
",",'\
-'
-
r-
.'/ J
/,
:
\
:;-??- T
,
-<
'-...
... c__ .
....,. "
'-
\ '
,
I
;iI
./
1j
L-.
-:'7--7""":-:_
,I
''I
DZIENNIK LITERACKI NR. 20 (63) litr. 4
.
I
'I
',)
J _
- .
<
.
'-.
......... --........ "" -
-----
-
AU
RODOPA (m1esza aJ?? da rozmowy):
S??usznie, ArY6,tofll.nesie' bo gdyby
kto (deklamuje):
"Wy??ej nad dobro ojczyzny
Kladl swych przyjaci6??. za nic bym
go wa??yl"
jak powied25a?? .nasz wieJ
d SofoJcles.
rodem a; };jollanu.
ARYSTOFANES (nie zrozumlal. o co
jej chodzi): Hm... (l c.Ji??yni'e dalej):
Patrz Ag.atanbe na t?? ma6k??. (Przy-
SUWa lamp??). Tna,gioC'Z,J},a, okrutn-a w
bezrudhu, naznaczona ??mie,rteJ.n??
ka.??ni??, kt??r.a. czeka boha-tem. (Pod-
nosI mask??).
RODOPA (znowu): Tfan???6,ie. blu??-
n
z.
HELENA: S??ucl1ajde, blu:!n
l
(W??r6d heter pewne zainteresowanIe)
RODOPA (znowu wtrqca swoje trzy
grosze): BJru??ni? To grze,ch. Tak -
"WIeczne praw.o gniecie ziemi syny.
Ze nikt tywota nie przebrnie bez
winy" -
jak m??wj Sofokles, autor
,Kr??la
Edypa", "Elektry" 'i lIS'lierogu anny<:h
sztuk. g,rany.ch z du??ym powodze-
niem na 6cenje a.teli6ki.ej.
\
\j
I .l
!
)-
"'"h 7
.;.
:
l'
......
...,,..
../ .1>.....
/171_0001.djvu
51 ANIS??A W HEBANOWSKI
. ,,
ci1de by??y f:Q'bawy, t??porY
w owe lala...,.
(A, MiICk.1{!wicz.)
PC1Id1!11ios??y l!IalSJtr??j gaspodar
udzie-
Ji?? 6i?? 'l.!JCZe5IiJLJk'Om UTOC'1.'}'lStO
'd. Co
prawda; od dawna ju?? zapowiada.no
oili;
()'Ili??cie pomnik.a. Ch1wa.I'ol!1a wiel-
ki wyS??fleik i WJdaJd d'o-brej woli fun-
oBlto,r??w, kJt??rzy mimo ci????.k.i'Ch ,cza-
Ww i t.rosk rozliomV'Ch lilie zajpom-
nIeli, ??e 6Ito la??t t,emu dom ich go??ci??
&;k.o??.altamego nJedJod?? pod'P????J1ilka o
v.:ie'lk'lm seKu, pr.zygnl!.l!l'ega tutaj bie-
gIem tr.ag'.JC'7m.Ych wy.c:lia.rzeil.
ZlI;Pr06ZX)no wi'??c s,taro.st?? i iru1V'Ch
'Pczeds,t.aJwdcieOi w??a.d1z i urz??d??w. Dy-
re!kt'Or kole'jiki powla1owej u\'1tLClhoanil
tego d!!1da &pecJaIlll1Y poci"W dJLlI. drLiail-
wy 6
oJ.ne
, a
lSiedzi pa??stwa do-
mu, zC??ije:??JdJ??dj??c pI7lled f,ronton pa??alCu,
Zdo'ooy wie}.k,imi ma.r,a.mi, demOtn,Sotro-
WCiH .obeonym godll1!e iSiebie z3prz??gi.
TQ'Zci??s.q, db
oni gospodarze, pod-
trzymywm1 goldlI1l!e t[.adycj
Gwych
pO(lJI'zed:ni'k??w srprz.ed wi.e!ku. Dlr.igo
ota>eqla'llo piec7JOlro:wilt?? opiekli d??b w
1><\:I"\,u. R'Odzim.na legen.da m??wi??a, ??e
teon d-:}.\) by?? ulubionym. dr7.ewem poe-
ty. W je'go deniu l!Iie'dJawiIlo 7JIIm1Y po-
-.viesc.io.pisarz zacz??l my??-Ie?? o nd,pi.sa-
11.;'1.1 przye,z??ej n,oweli. A dzisiaj lJwi??-
R,ano urocz.y.sto???? oos??oiIl,i??ci.a pomnika
Z p.rzyjazdem 6??awnego pianios,ty i m??'
ta 6,t,a'IJiU.
Otyly ksi??dz pI'ob'Os,
Q twarzy ...a-
(:7,crwie,nio!1'Cj Oid upahl i wina wypi-
teHo przy s.r:iadani,u, ;n'ie 6k??pi?? po-
ChWd?? Laik w.lclkiej dba??o??ci o n.ilSZ??
??-ullu,r??. Spo'5lt.nzeg??szy l'OoZ'Idrg.nie.lie
JiJn1ka, m??wi?? g??c'??ni,ej, chc;:??c zlWedJo-
"'.
?? doO dY6kusji iJ.1l!1y<."h I1OIl-??11??WC??W,
i'.w??c:.sZ!C.:l.a, ??e nie C2J??soto by?? PC'NllY
tilk ????;??ego wyra????1lll
a swych my??li'.
- PI zcde wsz}"6tkim trzeba zwr??ci??
tJ.wa
J?? l1a 7Jnac7Jenie symbolic7'llC ura-
clys,tos.ci. Na razie nie b??dl) m??wi??
o pomniku i jego wie.'1kiej wa'rlaz,-
cz:o;nv ton kaznadoziei, 5??dzi??y, ??e je6t
to jU7: wst??p do oficjalnej uroczysto-
??ci. Zbli??y?? &i?? p.E!'Wnya11 krokiem wzo-
rowego rolnik'!! Krzy.sztof o twarzy 0-
gQr;z.a??ej 1 ze s
o,wi6??.skll zadurnIl w
ocza-ch i smuk??-a Konstancja w bia??ej
(;.ukrui, przepasaarej czarn?? wst??ik??.
przysun????
i?? te?? pan domu, filuternie
'u??J.11ie-chll'i??ty pod kT??tko st'rXY7.o-
nym w??sikiem.
Uprzejmo???? W??adys??awa Trzci??skie-
go &lyn????.a w ca??ym powiecie. M??wio-
no. ??e zarnim ot'WOiI'Zy drzwi .sIl;IQ.nu
ju?? s.i?? u??miecha 'do 'Za:p
()mcmych go-
??ci. U??mieoha?? si?? pewnie tllkie do
koni, b??d??c wybitrnym zn.a'Wc?? 'Zo??Jrodo-
w}"ch stajnd.
NAD PROSN??
(Fragment powie??ci)
Janek, opalJ.'-ty o POIJ'.??cz LrzdI1owego
f()lte??a, ppzy.gl??.da
5i?? bladej !r..v.a.:;zy
KO'J1&taJncji. PdolnolWa zmarsrl:-:zkn na
, jej c:wle wy.rastaqa jak mak lI1ie U'lia-
s'ad l I1lol!lej ;powdgi G:porna;d -cz.a':n'Ych
plum oIku
a.r??IW, kt??rymi zakry??.a (,czy
pr'1Jecl 6oo??cem. .
Licznie
sze rzezr1crrych go-
s,podarz.y i wy1k-arLe ji!.1k tli??kne reper-
kur.sje buffi.i'??y u nk'h ??6wet daJclde
zda.rz
nia por.
.tycznt'. li tyJko dlatego,
fe .m.la??y zwl??z
1k
II1BJs.!'?? rzeczywi-
StCISCl??. W C7JaSle ik'ledy 60Zala??a d.zie-
Ir
wa UJWiemcha, w -tym domu w??a-
??me by??o l!I.am dane dOiWi2dzie?? si??,
??p. ooie!ny nar??d wl.oski. o:1lngo zvm-
dZ
I!1Y pn:ez germa[.E;Iki:ch sojuoSZn:i-
k??w. pr.:zeszeld
na 61t.!1Ol:l?? EntEnty.
tedy to p.an dom??l, wsltaj??c od ulu-
mooego pTefeTal!l6a i O&Zl1dW5z'r na
e: t???? ka.rty (a n:og?? zapewni??, ??e m??g??
hcytowac dJO 51edmiu treof1E 'P'fTzed ku-
pn,em l'enJOwI5lLY
5i?? z jej ??pi:
em., d??ugo w noc je5Z-
erze g,81W??d7Ji.]QSmy oCIuodaoch i.t.a:Iskiej
z.iemi. z'aipij.aj.??c .ga.w??d.?? 2JI1alkomj.tym
"Laorima ChrisU".
- .,VedeJre NapoH e pol morire" -
do=Cli?? rp??
lg??O':
em Kr:zysZltoof i p:1trzmut-
no - I!1Iie wieodlZfaa lak 1J.ZJeiba wy:po-
wi-aod.a?? takie cylt1!lty. .
- Nie .1Japomn;ij do'broozie.ju, wtr??-
ci?? z ioSlkierkami nie ta
!.on.e,j sartysfa-k,cji
w OCIZBJch T
ci??s>ki, ??e w!.a??!!li'e tC'go
ro'kiu kIu!pi
,em
d PotoCl'kiego, chlub'??
swej Madam, o.g.l'er.a Heiieot,rapa. Wszy-
cs-tlcle m.oje l!1,a,jQeps7..e konie -- HeUOo-
sy, HeolleslPOnty, Helikopterv POd101d:z.??
w
ro'Stej Lillli i od 6I??awne'goO l-Iellio1tropa.
- D1a ciebie wa'??lnie!sz9 konie, ma-
wert od nalS1ZE!'!Jo oBJt'tYOS1ty, przerwa??a jak-
by 6Ipod zl,emi WYJ'o,s??.a wytwo'r:na ,a-
ni d'Omu. PCl\"ied7:iawsvy 6'l:OTiS1ko
ta cs
owa, osOCierowa??a m1!jes[aty
zne
Kroki w 5t1'OI!I?? mnej gnlpV
o??d, a
spoma bujnych macier7N??8kich koszta??-
M:w pilni Wi\lIJ.dy, :ukrYty dOlty,<.'lh.czas
2J!I. MJelesrez.ijcym je.dw.abiem C7JaTlWlj
6uk!ni, ttka
?? si?? ,rze??wy, s,iwo!brody
6tal'UJS1l.elk, proW-aldl;OOY za r??ce. prz;ez
Micha.....ia i Stacs.ia - diwie na.jmlodBze
pociechy liczne! aodzi'llY TrzciilSkidl.
- O, jaJcie, 6Ii'?? ciesz?? - Iro'l.poocz????
z le!kJka srp'eS7Jo'llY gOiSlpod,ar'Z - ??e wh-
??nie pan, nesrt'OTZ:e pa,Ie1kiego d??uta,
j.esrt al\J.torem medaHolllu z podobim??
wiesZ'CZiB... Ju?? nie.'baw
m pan6'two :Z(J-
b8Jc.z??, jak olI.,rtystya;n1e wykona?? iSW??
prac?? mistrz Tacztem u.r.azi?? pilarui6ty, zw??,asz-
cZla., ??e mi.
?? z.al!I1.i-a,r podreperowa;:
b-W??j I!!t(lJ[J. maj??tkovry p<1??yc.zikll z je-
go kLrezcI1li. Pn.n., rliOlITlU wledzi,a??ia r6-
vm.ie??, czym rnO'i::n.a 6Obioe 'Zlrz,u Tac:z.a-??o.....). wyra??,aj??c P"-
dzi??kowanie (,,
PBi11JU, panie dy,rekt'Oo
Ij.e pow!.c.towej kolejki w??kot.oro-
wej.....).
Ch.,[akterYE!lyc,zn?? -cech?? przemowy
by??a to, ??e Trzci??6ki in,a,czej adzyW{\1
t.d?? do artycs'l??w, inaczej przemawia??
clo prrledlStaWlicie.J.i ion.ny('h zawo.u??w.
Do pi,.uM.slY czy do rzc??bia.rzu zwra-
ca?? si?? L:??.k, ja,k do BO'
i?? lub nieobos7r
<.zyka w cZi\f;ie mowy p.o
rzpbowej -
lJer Ty; W6z)'f:Jtkidl i.n.nyoh wyni.je-
noi.a,nych d'??fzy?? tytu??em pa,n??w.
ZM;ZO("Zyt oddoI1l:??<.'i", pomnika prlY-
p/JJdl w udzillile pi,ani.scie. Nt! dany
z:n.ak harcerze pu??dH s7!nutk
- p??a-
tJbta opad??a. Ze'br??nym ukaza?? f;i??
okr??g??y medalion z p??d6korze??b??,
przedstawiaj??c?? pr.of.il poety i wielki
I1\8Jpis, wy:ryty w piaiSkowcu: - ..Wie-
sZ'c"wwi - W??.a.ciys??,awoetwo Trzciil-
SICY". - Cnoty harocI'lS,kie, u.symbo.
Ji'law??1I1e w srebrnej lilii na szlanda-
rze, po??don:i??y 6Ii?? nisko wielkiemu
tw??I'C.'y i na 7.l8ko??czenie dm??yn.a zje-
looy011 k06zul od??piewa??a kj.Jka ??o??.
I:iel"Jkich ple??nd.
Stanislaw lIebanowsld
.
DZIENNIK LITERACKI NR. 20 (63) Itr. &
/172_0001.djvu
JULIAN WO??OSZVNOWSKI
(Listy z WarsZ1CJwy) MICHA?? RUSINEK
PAMI??CIOSTERWY
(W pierwsz?? rocznic?? ??mierci)
maj'l b, I', l",1inc;la pierw-
1 O sz
rocznica ??m:crci Ju-
IiUS/...l Ostcrwy. - .Jcst
co?? z Ie'i\tnl pasyjnego
w rea! istyczncj p1'7,esz??o-
::;ei jcgo Rcduty. Poczr,ta
pod .wp??ywem pl'i\C studyjnych t:--
at.;'\! Stanislaw
kiego w MoskwIC,
;mal;!;;??,1 Rpduta w??asne polskic dl'o-
;::i. ktore j??
pokre\\'niaj?? z koncep-
cj:! :wej tw??rczo??ci,
za l'cn?? pI'ccyzji i perfekc,ji formy.
Nil' ilo???? lecz jako????, - lepiej ma-
??n. kcz dobrze, )li?? du??o a byle jak...
1'.11-: odpcwiada?? .Ch?pin, Mickiewi-
(',
o\\'i ni\ namowy pIsanta oper na-
rOl:O\'.'\'dl. i w
woim zakresie od-
powiada??a Rcduta ni\ ataki swq
o
('Z:1SU kl'yt:vki i na postuli\ty zajc;-
l'i;. si?? repel.t.uarem wielkim, czy
bmlaj hardziej wszechstronnym, 7.a-
granic7.nym, Zakre??li??a sobie kre-
dowe' ko??o polskiej tw??rczo??ci dra-
m:1lycznej. j to g????wnie wsp????czp-
s!lej, Dzisiaj, jak si?? 7.daje, wiele
pI'z
tI1awia za tym, ??e w zasadni-
I'Zo:!j linii Reduta mia??a' s??uszna????,
i ??
jej ograniczenie si?? do jednego
insU'ume'ntu wyrazu' (jak 'Chapin
cto fortepianu) by??a w sensie kul-
turalnej I'oli w teatrze donia??lej-
!'7,e, ni? gdyby uleg??a namowom do
PI,zyjc;cia ddektyzmu.
Kilka stadi??w przesz??a Heduta
Ostel'WV: by??a nawet tcatrem dwor-
skim, 'w sensie najpic;kniejszego
cacka s7.tuki te:Jtralnej; sz??a ??lada-
mi Wojciecha Boguslawskicgo, kt??-
I'V zaleca?? naturalna???? w grze, w
n:et;iwieilstwie do szablon??w pa-
nuj??cych na papuzich scenach. w
Polsce jC'go dni: 7.a Bogus??awskim
sz??a, gdy pl7,ez dlugie lata, obra-
WSZY 7,a baz?? Wilno, wc;drowa??a po
n:1jl;miejszydl miastl'czk!??ch i wsiach.
jak /.awszc upo??ledwuych, budz
c
pi<;kno i t<;sknotc: do lepszych. w
-
z:vj i lcps7.ych mo??liwo??ci zycla
ni:i. (\aj(' ??wiat zabitej dt'skam
a
'ncho prowincji. Poch??d ..Ksi??cia
NiC",,'olnnego" Calderona-S??owackie-
J.:O pn:ez t(' dziewicze kraje. kole-
jowe pr7,pnosiny problC'm6w .,Przc-
piurl'l'7.ki" ??l'rolllsl,iegn i ca??y wif'l-
Id wt??r szluk innych, !'po??ecznie
doniosh'ch. bo pr7.emawiaj??cych
b,'zPo??l:ednio do dusz ludzkich, me-
tod?? realislyc:mC'j prawdy. - to
f'udnoszenie na szczeb??e kulturalne
kraju, I,tilry zaWS7.e chorowa?? na
7,b\'t widkic .,t'U7.warde no??yc" po-
mit;dzy stolicij i\ reszt?? W!;.lsnej zie-
mi.
. Nic pr/.edlOd/.ila Reduta Oster'wy
t '"ch
tronic hl
tol'ii, ktol.(, zmUS7,a-
??
' i\!-;tor??w polskieh do dzia??ania
1;;1 !lwrginesie swej szluki: ani ka-
wa??\' dk1 carskiej cenI.UI'
', przypi-
sv\\:allf' ????lkowsl
i('mu, ani wtrQly
p.olil)"I'Zlll' u??ubicnc:a \V::Jrszi\wskiej
pnhlici:nosci, Kudlicza, \V kuple-
tiwh prl.e/.piI
\liewan:v
h w cza-
Hl'h nal'odo\\'o-rewo??l!c:vjnych (co
cta??o W,vspiails',i('mu artyslyczne
prawo w ..NoI'Y lisl.opddowej" do
uwiec7.ni('nia Kudlicza jako Satyra-
"owslnilea 18::111 r.) - nic by??y u-
dzialpm :utystow Reduty, kturzy
w niepodleJ;:??ej Polsce mieli sw??j
warsztat. Dziedziczyli oni nato-
miast hl wszysllw, co lata d??ugie
IU'7.ypadkowej pr':lcy naszych scen.
zwlaszcza warszawskich, w czasach
niewoli, nios??,v z sob??, mianowicie'
hezdnszny i ja??owy szablon J/:ust??w
hogatego mi('szc7.:Jt1I>tw??, repertuar
prlewi\??nie zagranir:zny i ta nie ten
przcwodnil.'/y, tylko pl'ryferyjny,
fl'i\ncllsko- i wiede??sko-komediowy,
nawyIti premier kleconych pad k??-
tem jakiej?? szh/ki modnej, z bul-
\\'ar6w najcz????ciE'j, z IIwag?? nieiT!al
jedyn?? na popisyaktorskie asa.w
scel! stoI eCim \'ch. naprawd?? fcno-
nll'na??nie znakomitych,
Wakzv?? zwlaszC'7.a z t?? 'Ostatni??
h'adycj.;, nieJako przeciw solistom,
za t.o w obronie zespo??u, lo by??a
wielka odwaga, Mo??e by jej za-
brj;.i??gar.ski-ch.
Bywa??y prz.eciCI?? wl enC'la6 fi.rmy, kl??_
re zamiast p??aci??, braly od autoriJ ho-
110rarium 7.'\ wyda,nie k6
????ki ('7.IfI1\na
hi.sLo,r:ia z wydawnictwami Hoe6icka),
Na sz'c'Z????cie czasy te mi.n????y.
Ale nam wl,ea'y przY'Pild??o jooyn:e
nlaJ7.Y?? o druku j' snu??" fal/'l,ta.s,tyc7ne
p??any, p??kI nie chwycili??mv sip. jed-
n,p,qo 6'Zaolet1C7ego zamiMu, Za??07y;f-
!\.mv pierws'l?? w Polsce li.ter.aek?? 5p6??-
dz;e]'nie wydawnic'Z??. kt??ra oczyw;.
??cie nie mia??a s!1o o..
piekuaJ-a. Ka'ljmj,
rza Cz.achawskiegCJw
by?? tak??e sympatyk nASZ Jan WiktOO',
kt6regQ maH??my ju?? z dobrych bi
7.ek i z pogawP,
/173_0001.djvu
Krytyk jest artyst?? o arty??cie
N a'!'Z
4 :ni'er,aa; nalS'i '3lJ"ty??d ??.u'bila - ",??owelIn, z,acz???? sd?? if;llaty fi'lI- kB/??dym praJWde nowym ruoeihcm limfy' nd'?? oz wydalWa.nioa fj
d??v.: o da:'ie.le
1lia. 'kry'b}"k??, ??e 1I13e 1>'pemi,a b.aJt p.s,eudoSlZltUlki wy.rl()6'lej :Ilia pod??o- slycznym od iropresj()nirzmu dQ lJoild- srz.l1u.ki, 00 pokrywlI s
?? nqemaJ betz
jS'W1eg'o rz:adillni.a, ??,e bralk. jej ??u b.e,z,w??ddll kU];lurI13'!1.eg'O pewnyc??l I1e,a.lizmu w????OZlDlie - to Owe W
I\jpJIi- f'e6,z'ly z tw:,e,rdzeiIJJi.em I:e ]e5it zby.t ]edaJJo'lIItI"OlI1- I pewm,osCI fiJ.ell:ne. SpelS'liClI'\!1 modeamq- I:y'6Ilyczlne
wydaj?? Si?? na poz??r Ca!- w s??d7.le _ cozyln, ze s??d je
t punk
. ;na li w, SIW\I!,1 d'z,i.ai!1I1,111IO'??C!i' opi- ??ci ,u oieka??. mUfidea,i za SIWymi obrj??cla lcrytYOZ??lej hl1Jto
i/
ztulci..
f1'
'O
CZlej nlJleuanl,a'l1k'OWaoIJoB, Talka kam.i z pi??knych fi,al P,a??]jekt??Jyd1 kr}"ty-
moami 'M!/poIC!llE!lSll1Jej s"l!t'Ulki 1M11I'tIu]??Cy- ra sikrornnde OPUSI2JCZ,a,j??c 6'a.l?? k.omcer- wJ.edJn,i mai!:e.11i.a??doam.a.I.i7.yk.rytYiC.z-k??W6i??Rr.lj??zll1i!1cz!1??ed.aJe
.Mamt.l!
mi
at plalSttyIkIi. - nie .
'l
??a ei?? tolW?? n??e C7!Ilj
si?? powo??all1?? (millIlO i nej dM1ego' u
Wou-u. Bada1??c
a".m??, na my??li diz1'a.??aUll1lOs?? wybBtm??e1sa.ycih
rz:iby1!Jnio na
eczowe. pode,]s
18
o pe
a oibyC1'
w muzyce) do foiT- I jaJk.o !,;Jum?? tN!eci pl08lS1t}"OZl!\ej OI1/la' 0- imdywUlc1uol')l,o??ci w tej fW!e'
De -
6IWego ml/ubell'l'R??u - IoIJttere51U]??c Si?? murolWamda s??d??w Q Jalko??ci oro(J??Z s,ty- 6'oibO/W1Osci d'/lT),e,go tw??rcy - OIdlkry" RdZlile krytyik bior??c PO??redllJl udzd,a??
g????w
e poalLL
k?? ,,'PeI1
onai.l.
??" w lu im'liel1prebacjd mlJJZyczlJ1,ej jalkile,go?? wa on w6zel'kie 7.ai1d.amania, I!lnesrZJCJ7Je- w two,r,zeJOIiu si?? sftyll\I l!I'Wej epokn -
'l'IIm1kni??'IJym
o??ku kraikJoWt!lkle
bo" ui!Jwoas.iedlZli'a??e.j pOIWaKla.e m!iejsco- s,t,aJw:ienie jest r6W11!lJi???I?? pr'aJWd??". za,cyjlll}"ch d1lD1'ego d&zie??a 6IZ:liulk,i. k??9malllia., p-I'Oswje jego droili i W6ika-
wych bonrz-??w, U6i
oU'j??cycl1 2'IIIIolIllOjpO- W tym to pr
lkomym p!lor.a.dok6ie P Olprr1Jerl d'Znoe,1o mroki krytyk J1liI1IS,j z'Jie mu w jego Mt!JuCe JJliM"??.I
lrowe
liZiOW,a?? op??ll1l1?? w tej d7Jiled2lilnJi.e, CZ'II
sn?? oa??'a owa .w.ie.l'k: g6ra trud- f3Ii??gln???? do os.ooOlW1o??ai alUltOIroa j perlS'ipelk.tywy. Tylko taka k'DlI1ie"'Ji,
.I-
Ow Illiewyr??W??lllllll'Y stosull1,eik lIlJi??- rnD??oi w ryzy??kancikiej pr.alCy k.ryJtylka Q.I"leC, my jel'i1t 110 OISO/b.ow,!)???? amlJy\rt:yl!!'tyCllll1ego, Wsrz;alk StBll11ilSll??IJW W3;t. =a i iTllbUlkyj:rnie II'OZIp'02mla??, ozy po- - tw??rcza krytyIw, wOOuJ1Ja ]elilt wy-
111
ai?? wi??c s'we ??r??cUo Q\ jedrue,j strJan'Y kJiew??oz ('ojr
ernl??
lllli??eik,
??rydh. pepiTIliiere!k. a'??"tystYCrz:llllYdh zaahw??'Oa?? SIl?? me tyllko Alelk6,amd'f'elIn si?? w IIlIim, wyoibra??ni,a tw6JQJa i to w jego d'll??Zy pod waT'6,lIw?? d
ni'ell1-
- 'T. dl1Uig'
ej rz:la??, w IIJBidmiermBe wybu- Gi'erymSklim - .leocz L8lk??e MelilSl5iO- w spos??b d7JJdyw;bduil
.ny - Ol'Y
i, I,a'cji, n'i.e,wi.aII'Y w 8
d)le 1 J.2I\1JIlli\iWa
ja'lym wyo'brai??.e,ruiru ??wczel5/l1IYdh kiry- nB'er'em ?? BoeckbllJem - a n,apada,j??c pI1Z}"OOCZ?? ln1 ebmu??ioW1a.ruie CrIO- dU.dhowe'g,o.
tyok??'W a ci??2;a'l1Ze g8lbull1ilrowym filWe- na Ma'bejlk?? wYl\1olri?? r??W1llJOOOf3Iiermde t??pi?? karZ- krytyk ZIB?? nr.eikJOiJJJi'e.c;m.le mUI8Ii by?? siqgnl??t?? przez utulc??, tj. gdzie OS()- i'otowe c;zi'ebo 6IZ,t
lkl1,
??r08 0111 b
da,
(]y 'Wi!!f'lo??C'ioW57.Y 0:d'l'ud1 w srz:luce w 6'wy.dh &??;dalch ..()b'ielktY'Wl11ry" - 110 bowo???? ar Iys Iyc.zn.a nadaje cechy we.rtOl??C"liuje, uka'ZJl.j.,c ie w m/IJgr.lC'Z-
JUlodl5rzego pako1
ruioa. ga by:n,ajmm??ej' lI
e dysk.wa
d.tI;lkiu:je - trwa??o??ci tym elementom smalcu, nyrrn sw:,el1e swe! ill1,ciyw.iduaul\1lX!c??.
Przedtem - 'W laNId1 1921-1925, lecz
d'nn.en .mIel: telInpe:l1B.menil:
ryty- kt??re urastaj?? do 1)
,aCZeniCl powsre" On. jels.t jedy'r;i
e p
??
,y do O!lTlle-
opiln:i.a Q 67Jtoce w tutBjfilZym bow- C'l'I1'Y 1 cyW1??1n?? odwag?? w sw.e'J berz;- ch-nych "praw
ztulcl . cz,mdwa w Le] d-LJ!J!!diz:iDI1E - WII!lJO-
wiGku by??a blLrdrz:
el w}"%'??WII1!aI??1.a. kamp
mj.S1owej Wild'c
o hiemaJr>cihJi?? T?? ()ikolicz:no????, ??e
lI'Yt
-l!
r.tYBW-
z??c d
a'II1J1J06f1e
y k1l1otJuma,IlIej 8IWe'
oQ
NC??lUlka fwmilSlt??w b??dr?? co bltd?? ,IIBe 7J!I6admozydh wa??nto??ci w 6!lJtuce - azm?? z.Q'!,TlIre.resOW8lro 8l?? drz
"
la.1 rn??,od,. SrOdOW1:6ik.a swoJ?? my??l pOlTL??cJatul??"
'P06'l.lo1I. w lu" 011. w6'leiClZIle eleme:nty kiedy id??c l1.ueI1arz: . przeciw prlld'Owi me po'kQleni.e II1Jal!'rzrych h
lSItl()lI"yk??w c??, sw??j ???JI1:??nlIZIjBzrn i WI;'lIrr??
odwne-
I-t??re w tym
??ta??n1e cz.asie prny;czy
prn,eci-??, totO,??ci
'110111r p.rned jej 'l'ale- 8Zl1iu1kJi - u.Wla??am
a lIlIiea;mi-e,ml:op' cz:ne prawa fJiZlw.iIl,i - p'J'lZe'l nl
o
:
nity si?? do rO'l.bk.ia ruchu f.ormis1ty- wem
laJJiiSJ
o
ne'Jsrze pJl
J'lwjla80tlk.i duo korrzYBllm?? d]'/I k
l,lllury pl'1!'6Itycllllled v.: w.,em P??;r'??:mll1Wc'a WIO,la epoki, Je]
('mego - II1lasyoollle
abwym. trilUllIl- ChOW1ei] kulofru:ry. nl!16lZyrn ??l1o'dow1isku. Zn.BIlIY w??od:
",nI'alk:i ]e
i.s.totnJy w}'J'1srz:.
fern, t;!kOTO dCh. pI1Zecilwu1:icy rz:e6!lJd Je??J.i J!'I'lY1P
my 1!IO
a.e jakie to his
4 I!ie:OIfertyk EltlllJulk,i,
e??:mu,:,i
'i
'Rl'lIllliclll
a j
et
era d2li:da.n.i.a
da!ll'ocy, kolo,ry??.oi fi: dio- beZlIlly.sllJ1l\e ro.zpI1BJWll,allllO SI?? taan z hi'Btlolfda, a rustJor::'a J1n'e morze S1?? IZIWOI!- Konrad Winkler
meny pl1Olf, Pa11IkWewilClZa por<>??lJi tym-
CZlasem w p1e'ITZiI'duceu.srz:;e kiryt}"ki artystycrzme1
dOBlbai??y si?? w tym CIZ'861ie w I/'??ce llIi'e-
po,wo??am,e. KlIlaOOorwsllcie ..poonpier-
s,lrW1o" podin??lOt'II??o g??.OIW?? maj??c w
s.wym r??lw slil'a6lZl!1?? bro??: plI',afi?? -
a noa.gOllllka na nO'W?? filZ,tu.k?? i iI1.a je
organ "G??os PllI,styk??w" - 110rz:odwoi-
la 'Opini?? ik:uf\'!iul1a.LnegerutO/Wlana publroZl!l'O???? pnyi1o-
RllllllllllllldllamllllllllllDIIIIIIIIIIIIIIIUIRIIIIIIIIIIIII.lllllllllllllllllllallllllHIIIR
rONRAD WINKLER
Matejko z Krynicy
(Dokofwzenje ze str. 3)
W tym boga:ctwie 6ZCZeq??l??w jest
'edin.aik Z81Wsze umtapar?? KrUCZ-
kowski w??tek "KordIana i chama"),
??ledzimy rozw??j sameg'O rzemios??a
pisarskiego u pionier??w pi;;antwa
ludowego (od nieudolno??cI Gajdzicy
po w.praw?? Bojlki, ,Nocznidklego, czy
Wi.tosa), patrzymy na dojrzewanIe
obywatelskie chlopa polskie.ga (sze-
rokie horyrzonty Sienicklego). Wyb??r
jest jakby barwnym i ciekawym pa-
mi??t:nl.kielln duchowym wsi polskiej
i ZRTlJwno szkole, jak i samodziel-
nemu czytelnikowi, dostarcza JE'k-
tury wa??nej i dekawe.i dla poznania
najliczniejszej warstwy naradu.
Stefan PlLp
e
'I A " I " 1 <> J: d fi 'P o I . k d . J 111.-
l'
I 11 < Y ""T. i .. c j o: C e j, Op1-..""w.'"
I,rn. Sknwrn"k??wn.. Pa??.lw. Zolo'ody Wyd.",-
w.nirlW S7..kol"V('h, W.r.z
'W... 1941 :ftr 263.
") A n I" l u It I.. I
O, WJ';...""
obcho-
"V. uro<:'lY"I,,1k1 d lligroUka. 1947. SIr. 358.
l) K.llmlerl H.rlh.b, Artur laniach, PraD-
clB.ek Blel.k, K u I t u r.. P o I . k i. J:ru.lro-
wane WY'pJ
v ir??d'owe. J(1'1Ik6'W. 1948. WI,,-
"....-ZaW??d-KulLlur.. T.deusz Znp&??r ?? 511.,..
Str. 301 l J nlb.
') W V b 6 r p j ft "1' 7. Y l u od o 'W y c 1\
npI'ocowa' SIBulllaw Plgnil. C7., I. PBll??\l??lnt.k.-
I'7.e 4 publicykl. Wroc!Bw. WydBWllictwo. Za-
k'"du NBuk.??We&o im, Oasoli??.lolch, \0.41, Str.
3Q
,
Odcl1jt Jut Bend1j O polsce
Staraniem Tow.arrz;y5twa przyJaid.
F'I1CI:I1cusko-Pols1kiej odby?? ??Oi?? w Mal
son de la Chiimi
odczyrt . Z\!loatkomi'te-
go pi&arZ/l.-eeseyiiBlty Juheo Bendy
w zwf.??zlku z Jego 08tartl!ldm pobytem
w Polsce. Benda oddal ho??d pollak'lem.u
wymi??!.lowi &pil'awiedJlwo??cl. o??wt-ad..
czaj
m. in.:
"Ka.ranle zd1IaJc??w n-aro;rw .nte J
????ot
w PQllsce parodi?? 8O'r,I!IWJeclli.wo??cl I
odruch tald, Jak we Francji - na .ko-
r.zy???? zdra.jcy, kt6ry by?? ma
aJJW:m
Frll,ncjl - by??by w tym kraju me-
moniwy. To nie jeM jedyny wyp,a-
dek w kt6rym naleltv wrle.?? lekcjl??
hon
m nM'odawego od pa??&twa ob_
cego" ,
Prelli!gent podkre??lil Dast??p;n;e ca??-
kowirte. tlwobod??, jak. ciewzV loIe pra
fia w Po??sce onz liber.amy (litosun.ek
rz??d'U polskiego dQ Ko??cio??a ka:tolic.
kleg'O.
W zako??czend'U swego przem??wie.
nia BBnda pod3c're!ili?? obecny rO'7,.w6j
nauki i ??ycia lwIlturahnegOl w Police.
*
Poczt??wki Chopinowskie
W ro1lI14ch przyqotowo1l.?? do Roiku
Chapinowsk.iego 1nstyt'Ut Fr. Chopina
WYQ'.a w lUljbdi??srtym CZ/Ieil8 l>eri?? po-
czt6weJc z PQrtre.tami Chopina. r??k??
wLeiJikiego kOlDpozyrtora. widokami
??elazowej Wo????., wjdoikalDd Wa'frJJlJlWY
z o:krellu pabytu w nilej CholPina i
wresrz:oeia z po
/174_0001.djvu
PISARZE WSI
;..:
,;; = -i
, ... I:Y
'
, ;:
.??c:"
....
;U . 'iJ"...,.,., ,;
?;.L'
. -':.":f/':':;';'.-
"""'.'. .. .........'.>\::,ltl
'\:J
,}
u:l::
. . ""S??AW Cl.ERNIK
UL Iti. I. IH99
. 'W Zocl1cln\e [opow. opOW'
I\'J";k'). Wydd?? ..I'o"'ie." (1930), ,,0 poJBJdm
pro,,,;.... (193,1),
hZYJotA" zliemill" , t19\l4),
!P'>wtle.??c! "Gorycz" (1938). W (...??ad! t93i1-
.1939 ;redoJoto?? ..Qfoeot??w". Og??en
krytyki JH..rat11!<.7J!Ie 1
'!.??tl:-DOIddrczA w
rRd.nie ks, Stoj.dlows
ego
_, \\ Il"'r'!iec 'Pis,zc.l??'Jka", w I.Pia??sde", w "Gno:.ecue
J\l(:hd
1.nsk;('j" i
nn. Rf'da.g"owt1?? "Lud PcJJo!iki"
w lamow,e (19t9--1922), A"tor "P.om.i,
tniDc6w",
.kh;.n..-rh f]o:gm(>nty cSZ??ol.-literack;.,go "Wie??". Wydal: "DroRo_
'\\."Jki",'zV IIl1. md.n{)
cach kulrt'Ury lnd()wejlo (19.6).
'. ',,
f
.......
:)u
:. i
.. .::
;.}
.:-;-:I".:.
:::-.
-':??.::.:_
.:.:":
-:. "
MARIAN KUBICKJ
tir. 29. IX, 1908 r, w Rafizkwcg<>".
..
-----
:
JOZEF MORTON
[I.. 19, VII. 1911 r. w Chrobrzu (pow. pjtl-
('7ow). Wy.d,l??: ..5powierli" (193fi), ,,\V??iwrzek
fiYO Wawrzync.." (l9:m) 1 "lukll1zO'We 'Wi.no"
llf
6).
ANTONI OLCHA
(wld';d'We nazwlslwie.-c-i: ,,
1??o_
do
?? JBsia Kunr??d??a'. - nagrodzona pne"'i: Po]-
,k?? Ak.demi?? Literi??Jlmy (193H), "Bia??owi"i
Jd..
oce" (1!J39), Tom opowiada??: "Fronl nod W;-
';'??' (1946) 1 "N.lii Ii.rom" (1948),
.. '
'
...
'
;
" l.
Irl
j
.
. . :::}'(::\::!h<;'i;t
MARIAN ZAWCK'
Piosenka nied??uga
(O Zoilacb, czyli zlosliwych krytykach)
Co krok I co (Ohwi??a dzi?? mamy Zoila!
Ta ilo???? .Zoil??w mi ??ycic umila,
ho dzi??ki Zoilom znalazlem od r??ki
ten refren do nowej piosenki:
"Wlaz?? koitl'k na IJlottrk i ruga, i ruga -
lo taka piosenka nied??uga.....
Gdy powie???? kto?? I'IJJlodzl, to Zoil - prosz'pani -
orzeknie z uznaniem, ??e "Owszcm! Do bani!",
te t-o je!'it na rzeczy, lecz rzecz nie jest w trm,
dlatcgo - prosz'pani - JJod Psscm!
"Wlazl koUek na ploUek I mga, i ruga -
to taka piosenka nied??uga!"
"-;
Co?? Zoil napisa?? - orzekli: "Recepta!",
-ni??c drogi z Zoil6w recept?? podepta??,
a trzeci podeptal dw??ch pierwszych recepty,
bo kto dzis nie rlel\ce - to kiep trn!
Wlazl kottek na plottek I ruga, i ruga -
to taka piosenka nicdluga...
JOZEF POGAN
Ur, 30. l, '1905
. w )eczmanowlc",ch (f'Ow.
olk\l6ki), Og??o..i?? tom prozy "UgOl'Y" (1947).
..-. '.
>!\.,. ('i.: .b
,
e,
)
.-;
..:-:
:
l/.' .
....:;:
Wiadomo Zoile.. dzl8 pis7.?? do rzeczy -
co jeden napisze - to drugi zaprzeczy
I wszyscy nawzajcm - z ialentem, z polotem -
zje??d??aj?? sit: w tt: j z POWTott"lD!
Wlaz?? kottek na plo??tck I ruga, j ruga,.. -
Niech ruga! w tym jego zasluga!
Marid.n Zaluckl
BOGDAN BRZEIINS K'
Dola satyryka
Poeta-liryk pisze sobie
O ptaszkach i ksi????ycu
O maju, 'gaju i konwaliach,
O sm
tku na obliczu...
Z duchami si?? nad wod?? brata
,
Lub gada?? z ptaszynami.
On musi szuka?? dziury w ca??ym,
I plam na S??OllCU szuka??,
Podkre??la??. ??e nie wierzy W mi??o??
,
??e nie da si?? oszuka??...
??e jest ozit:b??y i konkretny,
I ??e nie ufa 'wio??nie,
Bo wie - kostyczny typ krytyka -
Jak w maju trawa ro??nie!...
Ch oc by wi??c pragn???? najgor??cej
Napisa?? wiersz liryczny,
Redaktor ch??ci jego zgasi
Z usmiechem sardonicznym:
- Pan chce o wiosnie? Tak na scrio?
Przenigdy! Wielkie nieba!
Niech pan kawa????w nam nie robi -
Kawa??y pisa??' trzeba! t
lioqdan Brzezi??ski
't;
'
:f:;
f .
STANIS??AW N??DZA KUBINIEC
Ur. 2, IV. 1897
. w K<>??",eUskll lit, ZftJkopa-
11"11"_ Wy
ol "Na 110Wl\ per??" (1936), .,.ra:no-
.ik" (1947).
--_"-
..:t_..::
-------
'??
t
..
.??.
PIOTR STOPC1.YK
Ur. 25, Vll, 1873 r. w 5ZC7"W[U (pow. bn.e_
.,inski). 01i186z" wiEl'Iize l proz?? w tYllodnil<.u
"Wid".
Poeta-liryk mo??e pisa??:
O zjawach ponad wod??,
Kt??re rzekomo o p????nocy
R02'.mowy d??ugie wiod??,
Poeta-liryk, je??li zechce,
W zupelncj ju?? beztrosce
Mo??e przejecha?? si?? na przyldad
W czarodziejskiej doro??ce..
.Tak??e to pi??knie' i korzystnie
Poet?? by?? lirykiem!
A jak ponuro i jak ci????ko
By??: szarym satyrykiem".
Sat.yryk biedny niE' ma prawa
Zachwyca?? si?? kwiatkami,
.
r-;,',
(' ,
---
f,,-f
I
--
JLJ\ Q I
b
I
q?? "'1 ;t :
\
..... . --'.'
:
'............ 4 ,
ifJ v
u:.: it.'
'"
7}S\....?' .. "... .
...-::
)
Y:,;;Jl
. . ''4.L;;-
'??'.&
PAWE??. KUBISZ
I.r. 12. \', 1!'J07 r. w !(onsk.iej nd Ztio!ZJ.u.
Wydol: ..Kajdony 1 r????e" (1927), "I\rz;edno-
wrk" (1937). W 70ku 1947 wy"z[o wznowieni"
.,P'?'.edn??wl'...... Pr7J8d wojn?? 119.17) redago-w.[
miesi??cznik .,Szt(1fCem".
.J.j"
'.??
:.:<;'..
Nakr??canie zegarka
"Le Rire"
- U nas w rodzinie by??o jedllo nie-
??lubne dziecko, "lei Pa..i&"
.;;:
.:.:.{.:
JAN MARCINEK
Ur. 15. XII, [SBI w BienkoW1C